VOV4.Xơ Đăng - Hơnăm kố, pơreăng kân COVID-19 hiăng chiâng tơdroăng ki pá puât ó khât troh tơdroăng pêi chiâk deăng a kong pơlê Dak lak. Plâi nong, plâi bơr, sầu riêng ƀă hên hĭn mâu plâi kâ ki ê cho tơdroăng ki tơ’lêi kum ăm 200 rơtuh liăn tung 1 ha la ngiâ, nôkố, tơdroăng pêi cheăng kâ tá hâi teăm châ tơdế, thăm nếo tro lŭp ‘na liăn ngân. Mâu kơchâi plâi kâ ôh tá châ tê hên hĕng, pro lŭp kân khât ăm khu pêi chiâk pêi deăng. Maluâ ti mê, tung tơdroăng ki pá puât dêi pơreăng, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng hiăng tơdjêp hên troh tơdroăng ki tơrŭm tê dêi kơchâi, apoăng hiăng tro tiô túa pơkâ ki nếo ƀă dế ‘mâi mơnhông.

Khu pêi cheăng tơrŭm ‘na chiâk deăng, pêt kong, loăng pơkeăng Thịnh Phát, ƀon R’But, cheăm Quảng Sơn, tơring Dak Glong nếo trâm tơdroăng ki pá puât má môi riân sap ing mơjiâng. Ki pá má môi pơxiâm sap ing khế 5 drêng mâu khu pêi chiâk deăng tơrŭm dế trâm pá tung tơdroăng ki tê dêi kế tơmeăm, la yă ôh tá kơnâ. Troh khế 7 ƀă khế 8 drêng pơlê kong kân Hồ Chí Minh ƀă hên mâu kong pơlê kơpong peăng Hdroh tro trâm pá, mê kế tơmeăm dêi Thịnh Phát tơkéa vâ tối dế trâm hên tơdroăng ki pá.

Môi kơpong ki kân rơdâ a tơring Dak Song châ Khu ngăn ‘na chiâk deăng ƀă  mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê tơrŭm rôe kế tơmeăm

Jâ Nguyễn Thị Toản, Kăn pơkuâ khu pêi cheăng tơrŭm Thịnh Phát tối ăm ‘nâi, tung pơla mê, khu kăn pơkuâ hnê ngăn Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Dak Nông, tơring Dak Glong ƀă Khu ngăn ‘na chiâk deăng dêi kong pơlê hiăng thăm mơdêk tơdroăng ki tơrŭm cheăng, vâ ing mê, Khu pêi cheăng tơrŭm tăng hlo tíu ki ôh tá châ tê dêi kế tơmeăm. Kế tơmeăm, môi tiah pôm kơchâi hơpê hiăng châ tê, tơ’lêi ăm tơdroăng ki vâ tê mơ’no hên kế tơmeăm, môi tiah pôm hơpê, hơlât xuân hiăng to kơnâ yă hên tâ tâng vâ pơchông ngăn ƀă roh hdrối tâ pơreăng COVID-19 xông tâ tú. Ki kal luâ tâ, khu kăn pơkuâ ngăn kong pơlê hiăng chu troh a kơpong pêi chiâk deăng vâ séa ngăn mơnhên khât, tơmâng rơkong hnê tối ƀă tơdroăng tŏng kum dêi Khu pêi cheăng tơrŭm pêi pro klêi tơdroăng ki pơkâ ‘na pêi chiâk pêi deăng, tơtro ăm tơdroăng pêi cheăng kâ tung pơla ai pơreăng COVID-19, mơni kô trâm pá tâ tâng vâ pơchông ngăn ƀă hdrối:

“Khu pêi cheăng tơrŭm hiăng pơkâ thế ƀă Kăn hnê ngăn kong pơlê xuân hiăng vâ môi tuăn veăng kum ‘no liăn vâ mơjiâng môi to hngêi nhĕng rơtế ƀă plông ki têng pôm hơpê. Môi tiah roh kố, pôm hơpê hiăng to kơnâ yă, tơ’mô ƀă pôm hơpê, tơkéa vâ tối, ôh tá ‘nâi ai troăng ki lâi vâ tơmiât. Xua ti mê, khu pêi cheăng tơrŭm dế pơkâ vê hdró, kơtăn ai 2 hâi kô mơdâ pêt ai 5 sao, vâ tơniăn ăm tơdroăng ôh tá la lâi khuô̆t tơmeăm khoăng ƀă ôh tá la lâi ai tơdroăng ki lối hên kế tơmeăm. Kong pơlê hiăng pơkâ hdró 1 kơpong ai 26 ha vâ Khu pêi cheăng tơrŭm pêi pro tiah mê”.

Khu mơdró kâ kơxu kế tơmeăm pơto chơ kế tơmeăm plâ măng vâ teăm kum tê kơchâi a Dak Song

Tơdroăng ki veăng kum dêi Khu kăn pơkuâ rêm râ ƀă khu râ kơvâ cheăng dêi kong pơlê Dak Nông ối châ pêi pro tơdrêng tơdroăng ki khu râ kong pơlê hiăng tơdjêp ƀă tơdroăng pêi pêt mơjiâng kế tơmeăm ƀă tơdroăng ki pêi pêt kế tơmeăm Hương Cao Nguyên, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, tiô tơdroăng ki tơrŭm mơdró kâ dêi kong pơlê, Kŏng ti Hương Cao Nguyên hiăng lăm tăng troh a kơpong pêt kơchâi ki hên a tơring Dak Song.

Maluâ ti mê, roh ki kêi xo dêi kơchâi xuân hiăng po tro klăng tung pơla pơreăng COVID-19 mê khoh chiâng pá ‘na tơdroăng pêi cheăng. Mê xuân cho tro klăng a rơnó mê hngê a tơring, kong pơlê, ‘na troăng prôk, tơdroăng ki pơto kơchâi lo ing mâu kơpong ngo ngối ƀazan ki hliâk, tơnêi tơhnah tơhnâp xuân cho môi tơdroăng ki pá kân khât. Tung pơla dế trâm pá hên ó tiah mê, khu ngăn ‘na tê mơdró kâ hiăng tơrŭm cheăng ƀă Khu ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Dak Nông, ƀă tơdroăng ki kêi xo dêi kơchâi, lâk xo dêi pôm, kơxu tung tơdrong, pơto pơtroh hiăng châ pơkâ pêi pro tro tiô tơdroăng pơkâ. Kơpong pêt kơchâi Dak Song hiăng châ teăm tê dêi tơdrêng:

 “Môi tiah Kŏng ti á mê á hiăng mung môi tíu ki ai tŭm hlá mơ-eá mơnhên vâ pêi ăm dêi tơná ‘na tơdroăng ki ‘mâi rơnêu, mơjiâng bro, kơxu tâ kế tơmeăm tung tơdrong, la xuân ôh tá tro ki klâi. Klêi mê, á hiăng tơrŭm cheăng ƀă Khu ngăn ‘na chiâk deăng dêi kong pơlê Dak Nông vâ tơdjêp tơrŭm ƀă á ‘na mâu tơdroăng ki tơrŭm vâ cheăng ƀă khu pêi cheăng ƀă mâu roh ki pêi cheăng tro tơdroăng ƀă ai tơdjâk troh mâu tơring ki xiâm ‘na mâu tơdroăng ki kal mê. Mê bu tung pơla 1 khế hiăng luâ, kế tơmeăm pêi mê 1 hâi ai 100 tâ̆n, hiăng veăng kum hên tơdroăng ki tơniăn ăm mâu tơmeăm ki tê mơ’no dêi kế tơmeăm”.

Ƀă tơdroăng ki rơtế kum cheăng dêi khu râ kăn, kuăn pơlê ƀă khu mơdró kâ, mê khu ngăn ‘na chiâk deăng kong pơlê Dak Nông hiăng kơdroh tơdroăng ki tro lŭp ‘na kế tơmeăm. Troh nôkố, mâu kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa hiăng pơxiâm mơ’no tối túa pêi cheăng kâ chiá tơ’lêi tâ, kum ăm kơvâ chiâk deăng trâm hên tơdroăng ki ôh tá tơniăn.

Pôa Phạm Tuấn Anh, kăn pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng dêi kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi, vâ kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng kô trâm tơ’lêi hlâu tung pêi cheăng kâ vâ tơniăn ăm tơdroăng pêi cheăng kâ, rế vâ kring vế tơniăn tung pêi chiâk deăng, xuân tơ’lêi ăm tơdroăng hbrâ, tơplâ, mơdât pơreăng COVID-19, mê kong pơlê xuân athế tơrŭm cheăng tung tê mơdró kâ, la ki kal luâ tâ kơ mê cho athế mơjiâng khu pêi cheăng kâ tơrŭm ‘na pêi mơjiâng kế tơmeăm, tơniăn ăm tơdroăng ki rôe ƀă mơ’no tê kế tơmeăm:

“Veăng kum ăm tơdroăng pêi chiâk pêi deăng ƀă mơ’no tê dêi kế tơmeăm mê Khu ngăn ‘na chiâk deăng hiăng mơjiâng 3 khu ki cheăng a tíu mơdró ƀă 1 khu ki hriăn plĕng ‘na tơdroăng mơnhên tơdroăng nếo ai. Drêng ngế ki pêi chiâk pêi deăng, mâu khu râ kơvâ cheăng ai tơdroăng ki klâi ‘na tê dêi kế tơmeăm, yă ƀă ‘na pơto chơ kế tơmeăm, mê mơngế pêi cheăng kô athế rĕng pêi pro klêi, tơdjêp tơrŭm ƀă mâu tíu ki mơ’no tê rôe mê. ‘Na ki ton xŏn a la ngiâ, khu ngăn ‘na chiâk deăng xuân athế tơrŭm ƀă mâu roh pêi mơ’no kế tơmeăm, mâu khu pêi cheăng tơrŭm ƀă mâu khu râ ngăn ‘na tê mơdró kâ, mơ’no tê kế tơmeăm vâ mơjiâng chiâng kơpong ki tê mơdró kế tơmeăm, tơdjêp ƀă tơdroăng pêi pêt, tê mơdró, ing mê, vâ khoh châ tơniăn ăm kơpong ki tê rôe kế tơmeăm krá tơniăn”.

Pơreăng COVID-19 xuân dế ối trâm pá puât. Laga, ƀă tơdroăng ki hbrâ rơnáu vâ pêi cheăng kâ tơtro tung pơla kố, mê Dak Nông pêi cheăng kâ ôh tá trâm pá. Mâu tíu ki tơkŭm mơ’no tê kế tơmeăm xuân ối châ po tơniăn ăm tơdroăng tê mơdró, chôa ‘lâng vâ mơnhông ‘na tơdroăng po rơdâ, krá tơniăn ăm tơdroăng pêi chiâk pêi deăng tối krê, tơdroăng pêi cheăng kâ dêi kong pơlê tối tơdjoâm.

Dương Đình Tuấn chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng