VOV4.Sêdang - Cho môi tung hên tơring dêi kong pơlê Dak Lak ai tơmeăm tê châ liăn ngân mê cho tiu, tơring Čư Kuin hiăng mơ-eăm kĭ ƀă châ mơnhên inâi khu pêi cheăng kâ pú hên Tiu Čư Kuin a hơnăm 2016. Laga, klêi kơ’nâi 5 hơnăm châ mơnhên inâi kố xuân ối to tung hlá mơ-éa, tá hâi ai roh vâ mơnhông ki châ tơƀrê mơdêk ki kơnâ tơmeăm khoăng môi tiah pói vâ.

Lâp tơring Cư\ Kuin ai lối 4.500 ha tiu, tung mê, ai vâ chê 3.700 ha tiu ki hiăng ai plâi, châ xo lối 3,2 tấn/ha, tơmeăm pêi lo rêm hơnăm châ lối 11 ta#n. Tơdroăng ki rơhêng vâ tối tiu akố le\m tâ tâng vâ pơchông ƀă kong pơlê ki ê, kơxo# ki tơvêh kloăng tiu prăng túa má 1 ƀă túa ki tơviah hên, châ hên tíu vâ rôe, xua mê, mâu tiu akố châ mâu khu mơdró rôe tơ’nôm 10% ƀă yă rôe.

Ƀă tơdroăng púi vâ mơdêk tơ’nôm ki pơxúa ăm tiu, hơnăm 2016, tơring Čư\ Kuin hiăng chêh inâi klêi mơnhên tiu Čư\ Kuin xua Khu xiâm ngăn ‘na ki rơkê - Khu xiâm Khoa hok - Kŏng nge# ăm. Kố cho rôh pêi pro ki kân tung mơjiâng inâi, tơmeăm vâ mơdêk ki pơxúa tơmeăm pêi lo dêi tơring. Laga, klêi kơ’nâi 5 hơnăm châ chêh inâi mê tơdroăng mơdêk inâi mê xuân hâi châ pêi pro ăm tơmeăm ki lâi.

Tối ki xiâm mê, pôa Lê Văn, kăn ƀo# {ơrô Cheăng kâ ngăn mơjiâng tơmeăm khoăng Čư\ Kuin ăm ‘nâi: Tiu Čư Kuin bú chêh inâi tem tung tơnêi têa mê mâu pơkâ ‘na ki tơ-ƀrê bú xúa tung tơnêi têa, ‘na ki tê ăm kong têa ê kal châ ki tơ-ƀrê lĕm luâ tâ mê hâi tro tiô púi vâ.

‘’Inâi tem mê pin chêh inâi cho inâi te\m tung tơnêi têa ôh tá xê inâi te\m lâp plâi tơnêi. Chêh inâi te\m tung tơnêi têa pin thế rak tơniăn vâ tê tung tơnêi têa mê mơngế ki vâ rôe ôh tá hên la pá vâ châ tơbriât tê ƀă mâu inâi tíu ki ê ki vâi ô eăng, môi tiah: Tiu Phú Quốc, tiu Vĩnh Linh ƀă hên tiu ki ê. ‘Na tơdroăng vâ tê ăm kong têa ê mê ối tro tối ai hên trếo pơkeăng. Vâ xúa inâi ki tơ-ƀrê tiu thế tơniăn le\m ƀơrô cheăng kâ mơjiâng tơmeăm khoăng rak ngăn ‘na tê mơdró ‘na tơdroăng pêi pro mê ƀơrô ngăn ‘na chiâk deăng châ rak ngăn’’.

Kuăn pơlê a tơring }ư\ Kuin, kong pơlê Dak Lak krí tiu a hơnăm 2021

Tiô Y Tong {krông, Ngế phŏ ƀơrô ngăn chiâk deăng mơnhông thôn pơlê tơring Čư\ Kuin, klêi chêh inâi te\m, ƀơrô rơtế ƀă mâu tíu pêi cheăng tơkŭm po hên lâm hnê kih thuât pêt, rak ngăn, uâ pro tiu tiô troăng hơlâ pêt hlối tê, uâ pơliê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tơtro ăm kuăn pơlê; chôa ‘lâng mơjiâng mâu tôh, khu, kâu lăk ƀo# ‘na pêt tiu krá tơniăn vâ troh tơdroăng mơjiâng mâu khu pêi cheăng tơrŭm pêt tiu krúa…

Kuăn pơlê a tơring }ư\ Kuin, kong pơlê Dak Lak krí tiu a hơnăm 2021

Mơhé tơring hiăng mơ-eăm hên tung mơnhông tơ-ƀrê la tâi tâng kuăn pơlê ki pêt tiu bu iâ, utâi utá hâi tơrŭm vâ pêi pro tơdroăng ki pêi lo kế tơmeăm mê chiâng ối iâ khu mơdró khên vâ tâng pro ‘’khu ki veăng kơjo kum’’ tung mơnhông pêi pêt tiô tơdroăng pêi lo kế tơmeăm tê mơdró.

‘’Ki tro gá inâi tiu cho thế tơkŭm mâu tôh pêi cheăng tơrŭm, khu pêi cheăng tơrŭm pêi môi tíu lơ tơchoâm môi khu vâ tơkŭm tiu ki pêi lo ngăn hôm pêi tro tiô pơkâ ki pơxúa pêi lo tơmeăm, laga mâu rơpŏng kuăn pơlê ki lâi ai liăn vâi nếo châ tơbleăng pêi, ‘na mâu rơpŏng ki ôh tá ai liăn pêi cheăng xuân pá vâ tơbleăng. Xua tâng tơbleăng khŏm thế tơ’nôm môi tơdroăng ki pơxúa gá nếo ki tơdroăng ‘no liăn cheăng vâ tối gá hên’’. 

Ƀă kuăn pơlê a Čư\ Kuin, sap ing nah tiu hiăng chiâng hdrê loăng pêi lo liăn pơxúa má môi ‘na cheăng kâ kum rak tơniăn tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê. Xua mê, kuăn pơlê dế mơ-eăm pêi pêt tiu ăm lĕm tơ-ƀrê krá tơniăn ton; vâ tơrŭm pêi lo mâu tiu ki krúa le\, tơniăn ai tiô pơkâ mơngế ki vâ rôe. Tơdroăng ki kuăn pơlê púi vâ cho pa kĭng tơdroăng ki mơ-eăm mơjiâng inâi tiu Čư\ Kuin mê mâu kăn ối cho tíu ki tơdjêp vâ kuăn pơlê ƀă khu mơdró tơrŭm pêi pêt, tê rôe xúa inâi tĕm hiăng chêh vâ mơdêk ki pơxúa dêi tiu.

Pôa Nguyễn An Thạch, Kăn hnê ngăn kâu lak ƀo# tiu Čư\ Kuin ăm ‘nâi:

‘’Tơring hiăng châ chêh pro inâi tơnêi tíu kloăng tiu mê á xuân tô tuăn ‘na ki mơ-eăm vâ mơnhông tiu ki pêi lo châ môi tơdroăng mơnhên ki pơxúa dêi tiu  châ tơbleăng tro tiô pơkâ dêi kloăng tiu tơná pin pêi lo. La ki khât gá kuăn pơlê hâi tơrŭm ƀă mâu khu mơdró vâ rơtế ƀă dêi rơpó pêi. Mê cho ki ối pá ƀă ối tô tuăn má môi dêi kuăn pơlê xua mê, a púi vâ tiah kố, mâu kơ koan kơvâ cheăng mơ-eăm pro tơ’lêi hlâu vâ kuăn pơlê ‘nâi plĕng tơdroăng pêi pro ki tro luât vâ pêi lo tơmeăm krúa le\ tơ-ƀrê drêng mê yă tê kô kơnâ tâ’’.

Hương Lý chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng