VOV4.Sêdang - Ôh tá môi tiah mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế a Tây Nguyên – Trường Sơn pro pló bu pro ing hlá loăng kong, mê pló dêi mơngế Brâu cho tơdroăng ki pro tơvât [ă 10 túa hmôu, kơtôu loăng, hlá, rêi, pôm pơrá phá dêi pó; ing mê, kô chiâng ai têa ki xú ho\m, xăng, ngeăm le\m. Xua pló châ pro ing hlá loăng kong, mê drôu xiâm dêi mơngế Brâu, ôu ga xăng ngeăm, xú pơ-ôu ki krê xêh dêi pơlê Đăk Mế, cheăm Bờ Y, tơring Ngọc Hồi.

Cho môi ngế ki kot mâ pơla mâu hơnăm 1970 ối a pơlê Đăk Mế, cheăm {ờ Y, tơring Ngọc Hối la hiăng hmâ pro pló ing hlá loăng kong, hên vâi krâ-nho\ng o tung pơlê mơnê nhoăm ‘nâng, nâ Y Nop ai tối tiah kố: Vâ khoh chiâng pế drôu xiâm ki xăng ngeăm le\m, pak^ng phái tơxông chiâk, mê tơdroăng ki kal nếo, pló drôu athế cho pló ki le\m. Pló ki le\m cho pló châ meăn pro tiô khôi túa dêi hdroâng mơngế Brâu. Drêng hiăng rơkê pế drôu xiâm, mê ti xê to Y Nop mê mâu vâi nâ o ki lâi xuân hiăng ‘nâi nhên mâu hmôu loăng, hlá loăng, pôm, rêi loăng tung kong vâ pro pló.

Mâu túa hlá loăng kong pro pló vâ pế drôu xiâm

Tung 10 túa ki kal vâ pro pló mê, ki vâ tối ahdrối tâng vâ pro drôu xiâm xăng ngeăm le\m ki hdrối trâ cho xo hmôu loăng trâi bờ la, loăng đụng đung, loăng tak tơ rak, huăn kơxái. Loăng ki vâ pro xăng cho tơvêa, chơ ia ăng [ă hên mâu loăng ki ê. Pak^ng mê, ối ai mâu kơtôu loăng yak, loăng pơ em, năng van, ca xôm [ă hên h^n mâu hdrê loăng ki ê, ai tá rêi, tá pôm. Rêm túa ai môi iâ, xú pơ-ôu le\m, la tâi tâng mâu tơmeăm mê tơvât chiâng pló ki xăng ngeăm le\m má môi. Kơ’nâi mê, mâu vâi kơdrâi hdroâng Brâu ối xúa tá kơtếo vâ pro pló. Ki malối, tiô tơdroăng ki hmâ loi dêi vâi krâ-nho\ng o akố, vâ châ rak vế ăm pló i xăng le\m, ôh tá păng lôi loăng ki vâi xo vâ troh tah kiâ ‘mêi.

Túa pro pló dêi mơngế Brâu ga tơ’lêi tê, vâi hmâ lăm tăng hrê xo kơxái, kơtôu, hmôa, rêi, kơtôu loăng mê vâi kúa, xếo krúa, tơvât [ă phái, klêi mê râm tung póu pêi liê, lếo moi iâ têa pro chiâng tơpoăng. Vâi rơbliê meăn pro chiâng pu\m lơ môi tiah tơ’lo ôu têa, klêi mê, vâi ‘no têng a kong tô, xuân ai drêng ‘nâ vâi  drá a drá peăng. Vâ khoh châ rak vế pló mê i ton, vâi hmâ tâ pló ki mê tung klo\ng phêa, lơ xúa [ă kơxái têng a drá peăng, pá pêng tơnoh on. Ton ing mê ah, pló ki vâi meăn mê ga kô vâ prăng i iâ, chiâng vâ xúa pló ki kố tung to lâi khế, lơ to lâi hơnăm kơ’nâi mê.

Tơvât phái tơxông [ă mơnoh

Vâ khoh chiâng ai pló tiô tơdroăng tơná pói vâ, mâu vâi nâ o hmâ pế drôu. Tiô nâ Y Phoong, ối a pơlê Đăk Mế tối: Túa pế drôu vâi hmâ xo phái tơxông, tơvât [ă iâ mơnoh, phái tơxông tơdế, mơnoh tơdế, klêi mê, vâi xếo krúa, pế a on, drêng hiăng chên vâi ok a kơtum. Kôm hmê ki pế mê hiăng chía ngê iâ, vâi choi pló ki hiăng mơdiê, choi, tơvât tung hmê mơnoh ki ‘măn a kơtum, klêi mê, vâi kêi xo hlá kong vâi dâp pá pêng, tơkôm môi hâi kơ’nâi mê ăm pló xông, kơ’nâi mê nếo, vâi nếo tâ tung vó, hnối dâp ngâ vó. Drôu xiâm pế dâng 5 hâi kố hiăng chiâng vâ ôu. Thăm nếo, vâi ối lôi drôu ki mê troh a to lâi khế kơ’nâi xuân ối le\m, ôh tá tro klâi.

 Drôu xiâm hiăng ai inâi sap ing chal vâi krâ roh nah, nếo achê pơla kố, drôu xiâm ki pro [ă pló hlá loăng kong dêi mơngế Brâu a pơlê Đăk Mế hiăng châ cheăm {ờ Y rah xo cho tơmeăm OCOP. Tiô jâ Võ Thị Thu Hà, Kăn pơkuâ khu pêi cheăng tơru\m prế drôu xiâm [ă pló hlá loăng kong dêi mơngế Brâu tối: Tơku\m pế drôu xiâm tiô khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tí xê to túa cheăng ki rơkê, mế ối pơtối rak vế ki kơnía git dêi khôi túa, vêa vong hdroâng kuăn ngo, mê ối pói rơhêng vâ châ tơdjêp pơla kế tơmeăm mê vâ tê mơ’no ăm kuăn pơlê.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng