VOV4.Sêdang - Hơ’lêh sap ing túa tơmiât pêt mơjiâng kế tơmeăm, tơmâng ngăn troh tơdroăng ki tơrŭm tơdjêp ƀă mâu kơchơ tê vâ tơbleăng kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dế cho troăng prôk ki nếo dêi vâi krâ nhŏng o kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng a kong pơlê Gia Lai. Maluâ trâm hên tơdroăng xơpá ƀă pơloăng mơnúa, la ƀă ivá mơ-eăm tung tơrŭm tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, hên kuăn pơlê hiăng tơrŭm ƀă dêi rơpó vâ tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tơ’lêi hlâu, rơtế môi yă tê tơniăn, dâi lĕm vâ pêi pro châ mâu tơdroăng mơnhên OCOP. Ing mê, kum mâu kế tơmeăm châ mơđah tơbleăng rơdêi tung kơchơ tê mơdró.

Hơnăm 2019, pôa Trần Quang Sơn, môi ngế kuăn pơlê ki pêt tiu hưh cơ a cheăm Nam Yang, tơring Đăk Đoa, kong pơlê Gia Lai xuân dế tá hâi teăm ‘nâi pro tiah lâi vâ tơbleăng tê tiu hưh cơ ki tơná pêt mơjiâng châ troh a kŏng kuăn pơlê ki roê kâ. Laga, rôh ki tơ’lêi hlâu hiăng troh ƀă pôa drêng kơvâ cheăng ki ai tơdjâk kong pơlê tơbleăng OCOP ƀă châ mơnhên 3 to hơlŏng râ kong pơlê.

“Sap ing veăng tung tơdroăng OCOP mê á athế mơdêk ki dâi lĕm ‘na ki kơnía dêi kế tơmeăm. Má môi, kế tơmeăm ki tơná pêi lo athế châ tiô pơkâ ki lĕm vâi tối ôh tá pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong, ƀă rơvât phon hoă hok. Roê xúa mâu kơmăi kơmok vâ uâ pơliê,mơdiê, athế pro kế tơmeăm ki lĕm tơniăn, tơdrăng”.

Pêt phá, iâ,kô tơpá vâ châ mơdêk ivá tơxup tơbriât dêi kế tơmeăm pêi loing chiâk deăng châ tê tung kơchơ. Xua mê, nôkố vâ mâu ngế ki roê xúa ‘nâi troh hên tâ ‘na kơpong tiu hưh cơ Nam Yang, pôa Sơn hiăng rơtế ƀă hên vâi krâ nhŏng o ki pêi chiâk deăng veăng tơrŭm ƀă Khu pêi cheăng tơrŭm Pêi chiâk deăng Nam Yang vâ mơdêk pêt tiu hưh cơ, pro inâi vâ mơdêk ki kơnía dêi tiu.

Ai tơdroăng ki tơrŭm, pêt mơjiâng tiô pơkâ, lĕm ai hlá mơ-éa mơnhên dêi kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh, mê troh nôkố tiu hưh cơ dêi Khu pêi cheăng tơrŭm Nam Yang hiăng châ mơnhên OCOP 4 to hơlŏng dêi kong pơlê Gia Lai. Kố châ ngăn môi tiah hvêa chêng prôk ki kal ăm tiu dêi vâi krâ nhŏng o tung kơpong mơdêk ivá tơxup tơbriât ƀă mâu kế tơmeăm rơtế môi tiah tung kơchơ.

Pôa Nguyễn Tấn Công, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong Kuan trĭ Khu pêi cheăng tơrŭm Nam Yang, tơring Đăk Đoa tối:

“Ngin ai kế tơmeăm OCOP châ 4 to hơlŏng po rơdâ kơchơ mơdró. Malối cho tíu ki tê kế tơmeăm OCOP tung lâp tơnêi têa. Má péa, ngin châ ai troăng hơlâ tŏng kum liăn vâ mơjiâng hngêi kơmăi uâ pơliê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Ngin pêt ƀă uâ pơliê sap ing kơdrum kipêt hưh cơ tá troh kŏng kuăn pơlê ki roê xúa ƀă mơdêk châ ki kơnía dêi kế tơmeăm”.

Rơtế ƀă mâu kong pơlê Tây Nguyên, ki pơxúa ‘na mâu kế tơmeăm pêilo ing chiâk deăng xiâm a Gia Lai môi tiah kơphế, tiu, kloăng hôt, têa kơdruâ, phái ƀă mâu kế tơmeăm ‘na hlá nhâ pro pơkeăng ƀă hên ki ê hiăng châ kuăn pơlê, khu pêi cheăng tơrŭm ‘no liăn pêt mơjiâng mâu kế tơmeăm OCOP.

Môi tung mâu tơdroăng ki mơhno tối nhên, mê cho phái dêi kuăn pơlê a ƀăng klâng kân rơdâ Phú Thiện, tơring Phú Thiện, kong pơlê Gia Lai. Hdrối kố nah, mot tung rơnó poê, vâi krâ nhŏng o tê báu tơdrêng hlối a klâng ƀă yă tê ôh tá tơniăn. Laga, klêi kơ’nâi péa hơnăm ƀă ivá khŏm mơ-eăm mơjiâng inâi ‘’Phái Phú Thiện’’, vâi krâ nhŏng o tơrŭm ƀă dêi rơpó ƀă khu pêi cheăng tơrŭm tung tơring mơjiâng mâu ƀăng klâng kân rơdâ mơdâ mâu hdrê báu ki lĕm, pêt tiô pơkâ VietGAP.

Tơrŭm ƀă tơdroăng ki ‘no liăn cheăng dêi Tơnêi têa tŏng kum, vâi krâ nhŏng o hiăng veăng kum ivá rơtế ƀă khu pêi cheăng tơrŭm ‘no liăn tơdâng tơ’mô roê kơmăi têng, kơ-óu vâ uâ phái. Nôkố, ‘’Phái Phú Thiện’’ troh kŏng kuăn pơlê ki roê kâ hiăng châ dâi lĕm tiô pơkâ OCOP 4 to hơlŏng. Pôa Phạm Ngọc Nghĩa, kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng Čư̆ A Thai, tơring Phú Thiện, kong pơlê Gia Lai, tối ăm ‘nâi: Nôkố, khu pêi cheăng tơrŭm hiăng chêh inâi klâng kân rơdâ 140 ha, tơrŭm ƀă 70 rơpŏng kuăn pơlê ki pêt 3 túa phái ki châ tiô pơkâ OCOP 4 to hơlŏng tê ăm kơchơ.

“Hơnăm 2019, Khu pêi cheăng tơrŭm châ tiô 3 khu phái JO2, LH12, TP 25 châ tiô pơkâ 3 to hơlŏng. Hơnăm 2020 Khu pêi cheăng tơrŭm châ 4 to hơlŏng khu phái kố. Hơnăm 2019 Khu pêi cheăng tơrŭm tê phái a kơlo tiah hmâ, mê hơnăm 2020 Khu pêi cheăng tê 1 hơnăm 300 tâ̆n. Hơnăm 2021 hên hlá mơéa hiăng chêh ƀă pơkâ thế kĭ tơkêa ƀă khu pêi cheăng tơrŭm vâ po mâu tíu, kơpong tê tung kong pơlê ƀă a kong pơlê ki ê”.

Tiô kơvâ ngăn ‘na pêi chiâk deăng kong pơlê Gia Lai tối, tung pơla hdrối kố nah, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng tung kong pơlê hiăng hơ’lêh khât tung tơdroăng ki tơmiât pêt mơjiâng, tơmâng ngăn ‘no liăn cheăng ăm ki dâi lĕm dêi mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng vâ pêi châ tơdroăng ki rơhêng vâ rế hía rế hên dêi kơchơ mơdró. Rơtế amê tơdroăng OCOP tơbleăng, hiăng tơ’mot rơdêi, drêng mâu kế tơmeăm ki dâi lĕm xua kuăn pơlê pêi lo hiăng châ tŏng kum mơnhên, kum ăm tung pơla pêt mơjiâng ăm vâi krâ nhŏng o châ tiô pơkâ.

Tiô mâu kơ koan ki rơkê ‘na kơvâ cheăng tối, mâu tơmeăm pêi lo châ mơnhên OCOP a Gia Lai hiăng hlo tơ-ƀrê ‘na tơmeăm pêi lo, hên túa, tơdrong tâ, tơniăn tro tiô mâu tơdroăng pơkâ, ‘na pơkâ te\m tem, chêh inâi, chêh xiâm ki mơjiâng pro tơmeăm. Ing mê hiăng mơjiâng, mâu tơdroăng tơrŭm pêi lo tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng pơla kuăn pơlê, khu pêi cheăng tơrŭm ƀă mâu khu mơdró. Kum tơmeăm pêi lo dêi kuăn pơlê châ tăng tíu tê tơniăn. Vâ hlê nhên tơ’nôm ‘na tơdroăng mê, Ngế chêh hlá tơbeăng ‘na tơdroăng mê ai tơpui tơno ƀă pôa Lưu Trung Nghiã, Ngế pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông mơdêk thôn pơlê kong pơlê Gia Lai.

-Ô pôa, tung pơla hdrối kô nah, kuăn pơlê, khu pêi cheăng tơrŭm ƀă mâu khu mơdró tung kong pơlê Gia lai hiăng mơ-eăm hên vâ mơjiâng mâu tơmeăm pêi lo châ tơ-brê tiô pơkâ OCOP, kơvâ pêi chiâk deăng ai tối tiah lâi ‘na tơdroăng mê?

-Pôa Lưu Trung Nghĩa:Tơdroăng OCOP dêi Gia Lai pơxiâm tơbleăng pêi sap hơnăm 2019, klâ pro 2 rôh, rôh apoăng sap hơnăm 2019- 2020, rôh má péa kơ’nâi hơnăm 2020. Luât pơkâ dêi tơnêi têa pơla hơnăm 2016 -2020, laga Gia Lai cho môi tung mâu kong pơlê tơbleăng pêi hrá tâ. Apoăng, ƀă tơdroăng pơkâ  pêi iâ cho plâ mâu hơnăm Gia Lai bú chêh inâi 51 tơmeăm. Laga luâ 2 hơnăm tơbleăng pêi, tơdrêng ƀă pêi tro tơdroăng hnê tối, hnê veăng kum mê tơdroăng veăng pêi dêi kuăn pơlê, khu mơdró, khu pêi cheăng tơrŭm vâ veăng pêi.

Luâ péa hơnăm tơbleăng mê hiăng châ 149 tơmeăm pêi lo, tâk luâ 3 hdroh tâng vâ pơchông ƀă rôh apoăng. Kố cho rôh ki pơxiâm hlâu vâ mơnhông mơdêk kơpong tung thôn. Vâ tối tiah kố, mâu ngế ki pêi lo tơmeăm OCOP Gia Lai pêi pro teăm tơdrêng tiô troăng rơhlâ ƀă pin hiăng pêi tro tơdroăng OCOP tung hơnăm hdrối.

-Tơdroăng pơkâ pêi lo mâu tơmeăm ki xiâm hmâ pêi lo dêi kong pơlê Gia Lai vâ mơdêk pêi lo mâu tơmeăm châ pơxá OCOP kô kum ăm tơdroăng mơhnhôk pêi, tơbleăng um méa ‘na tơdroăng pêi chiâk dêi kong pơlê môi tiah lâi, ô pôa?

-PôaLưu Trung Nghĩa:Gia Lai cho kong pơlê ai hên tơmeăm khoăng, tơtro ƀă 6 khu tơmeăm OCOP ki OCOP kum vâ mơnhông tơ-ƀrê. Ing mâu tơmeăm  pro pơkeăng, kâ ôu, tơmeăm vâ râm a kơchâi lơ mâu tơmeăm pêi lo ki ê dêi  mâu kong pơlê, mâu rơpŏng hngêi, khu mơdró, drêng ai OCOP pin mơdêk mâu tơmeăm mê tâk a kơpêng tâ. Pro pơxúa tơ-brê ‘na cheăng kâ ăm mâu rơpŏng  hngêi, kong pơlê, tơtro ƀă troăng rơhlâ mơnhông cheăng kâ tơchoâm dêi kong pơlê mê cho mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng krá ton, mơjiâng thôn pơlênếo, tơrŭm ƀă ôm hyô, tơtro ƀă tơdroăng mơnhông cheăng kâ dêi kong pơlê tung mâu hơnăm hdrối nah.

-Ô pôa, vâ pơtối kum mâu tơmeăm pêi lo OCOP dêi kong pơlê Gia Lai mơnhông tơ-brê ƀă mơdêk tung la ngiâ, khu râ kơvâ cheăng kô tơbleăng mâu tơdroăng cheăng kal ki lâi?

-Pôa Lưu Trung Nghĩa:Tơdroăng pêi chiâk deăng dêi kong pơlê Gia Lai ƀă ‘na pêi chiâk deăng a thôn pơlê cho tơdroăng cheăng xiâm tung tơdroăng vâ châ tơniăn ƀă mơnhông mơdêk mâu cheăm tơring dêi mâu kong pơlê tung pơla mâu hơnăm hdrối. Tung tơdroăng OCOP kô veăng kum ăm ngế ki pêilo tơmeăm châ mơnhên OCOP vê hdró ‘na túa mah tơdrong tâ, hnê vâi chêh inâi te\m tem tơmeăm pêi lo ƀă chêh tơdroăng mơjiâng pro. Tơdroăng mê, drêng chêh inâi châ Khu ngăn ‘na tơdroăng xúa tuăn ngôa rơkê ăm hlá mơ-éa hiăng phêp mơnhên, mê kô cho hlá mơ-eá chêh xiâm ki mơjiâng pro ta ah dêi ngế ki mê ƀă kô châ kring vế.

Ki hdrối cho kring vế tung tơnêi têa, xo ah hmôi mâu tơmeăm pêi lo 5 hơlŏng  dêi pin kô châ chêh inâi kring vế a mâu kong têa ê tiô tối hdrối kô djâ mơhno tơmeăm OCOP. Tung la ngiâ Khu xiâm ngăn chiâk deăng ƀă mơnhông mơdêk thôn pơlê kô pơkuâ rơtế ƀă Khu xiâm ngăn khoa hok Kŏng nghê̆ kô hnê mơhno nhên tơdroăng mê vâ kum mâu tơmeăm pêi lo OCOP mơdêk tơ-ƀrê vâ pin ai mâu tơmeăm pê lo 4 to hơlŏng, mê kô mơdêk châ 5 to hơlŏng.

-Hôm mơnê kơ pôa!

Hoàng Qui chêh

Gương - Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng