VOV4.Sêdang - Mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên ai hên kơchâi kâ ki tơviah, kơhiâm. La vâ pro ăm gá thăm rế kơhiâm mê, pa kĭng rơkê tung pế pơchên mê ối ai tơdroăng ki ê nếo, cho ing mâu kế ki vâ râm vâ pro ăm kơchâi hơ-iâ chiâng kơhiâm. Mơngế M’nông a kong pơlê Dak Nông, drêng pế kơchâi vâi ôh tá la lâi lôi râm hlá trăng.

Mơngế M’nông tối cho hlá Rnhao, ƀă mơngế Rơđế tối cho hlá Yao, Rơteăng pin tối cho Hlá Trăng. Ƀă mơngế M’nông tung kong pơlê Dak Nông, vâ pế kơchâi tơpoăng xú kơhiâm tiô khôi hmâ vâi krâ mê hlá trăng khŏm athế ai.

Kơchâi tơpoăng dêi mơngế M’nông châ pế tung mâu hdro hlái lơ hdro meăm gang ki kân ăm tâi tâng mơngế tung rơpŏng vâ kâ. Kơchâi kâ kố ai tơvât hên kơchâi ki ê, kế ki râm xú hŏm, tơtro ăm mơngế ki kân ƀă vâi hdrêng. Mâu kơchâi vâ pế kô chiâng hơ’leh tiô  mâu ngế vâ kâ, ai mâu ki vâ kâ xăng po ai mâu ki vâ kâ xêa, pế mâu kơchâi ki ai tiô rơnó. Pơtih kơchâi mê kô râm ƀă kơchâi hlá beap, tơpoăng lơ rơmôe tiăn, rơmôe tơ-uâ, reăng tiăn…

Hlá trăng mơngế M’nông kriê ing kong vâ pế pơchên kơchâi kâ

Mâu hơ’nêh vâ pế môi tiah hơ’nêh chu, hơ’nêh ro, hơ’nêh í ƀă hía hé. Laga, iâ ngế ‘nâi vâ pế kơchâi tơpoăng kơhiâm, hơ-iâ môi tiah mơngế M’nông thế lăm a chiâk deăng, lăm tung kong vâ ti tăng hlá trăng.

Hlá trăng hngêi hmâ huăn pá kơdâm loăng dêi mâu loăng kân ki ê, ki ‘nâ huăn a xiâm dêi mâu loăng ki kân. Hlá trăng kố gá môi tiah hlá beap, chí ‘mliâk môi tiah hlá pơlêu. Hlá kố gá ngeăm, hơ-iâ xú hŏm ki phá tơ-ê. Mơngế M’nông rah krê hlá ki krâ vâ pế tơpoăng.

Tơdroăng ki pế hlá trăng tung kơchâi tơpoăng dêi mơngế M’nông xuân phá tơ-ê. Kô chiâng kriê hlá kơbâng lơ hlá hiăng khăng, xua mơngế M’nông hmâ kâ kơchâi tơpoăng tung roh kâ hmê rêm hâi xua mê, hmâ chôu ‘măn hlá trăng khăng tung hơpiâp. Laga, tơdroăng pế ƀă hlá kơbâng mê gá ngeăm, xú hŏm hên tâ.

Kơchâi tơpoăng tiô khôi vâi krâ châ pế ing tơpoăng phái, hlá trăng, rơmôe, reăng tiăn xú kơhiâm

Hlá trăng châ xúa drêng pêi tơpoăng phái. Kố châ ngăn cho tơmeăm ki kal dêi kơchâi tơpoăng; bu kal 5 – 10 kơtâ hlá trăng pêi xăn rơtế ƀă phái hiăng tâm rơpâ lôi têa i xĭng ‘nôi. Phái ƀă hlá châ ‘măn tung pốu kân, xo drâi pêi xăn, hơ’lâk tơpoăng ƀă hlá trăng.

Tiô mơngế M’nông, phái pêi rế xăn mê kơchâi tơpoăng rế kơhiâm hơ-iâ. Tung kơchâi tơpoăng, klêi kơ’nâi pế têa tô, mê râm mâu hơ’nêh, kơchâi, râm po, ƀôt ngot nếo xo tơpoăng phá hiăng pêi ƀă hlá trăng lếo têa, klêi mê râm chôa ‘lâng tung hdro kơchâi tơpoăng. Tơpoăng phái vâ ăm kơchâi ƀê ƀêl, hlá trăng pro ăm kơchâi pế rĕng rơmuăn lĕm, pro ăm chiâng hơ-iâ ƀă xú hŏm ki phá tơ-ê ăm kơchâi kâ tiô khôi vâi krâ nah.

Quốc Học rah chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng