VOV4.Sêdang - Dế nôkố, hên kơdrum plâi treăng kêt dro dêi kuăn pơlê a kong pơlê Dak Nông dế mot tung rơnó krí xo dêi tơmeăm khoăng. Drêng ai pơreăng COVID - 19 dế xông tâ tú, tơdroăng tê plâi treăng kêt dro ối trâm hên xahpá, mâu rơpŏng ki pêt mơjiâng plâi treăng kêt dro hiăng lôu péa tơdah mâu kuăn pơlê ki lăm ngăn, hnối châ ăm kâ a kơdrum deăng; mâu kuăn pơlê ki vâ rôe plâi kâ kô chiâng mot xêh tung kơdrum vâ tăng rah rôe plâi kâ ngeăm lĕm tơtro ƀă tơdroăng ki tơná pói vâ. Túa pêi pro kố cho rế vâ châ tê mơ’no dêi plâi xuân cho vâ mơhno tối tơdroăng ki rơkê tung pêi pêt, rak ngăn dêi plâi treăng châ tơƀrê.

Rơpŏng pôa Thắng ối a thôn 17, cheăm Nhân Cơ, tơring Dak Rlâp, kong pơlê Dak Nông ai lối 500 xiâm loăng plâi treăng kêt dro. Kố cho hơnăm má 2 kơdrum plâi treăng kêt dro troh tung rơnó krí khât, tiô tối hdrối plâi treăng krí rôh kố châ dâng 20 tâ̆n. Tiô pôa Thắng, xua tơdjâk pơreăng COVID-19, mâu ngế troh lăm rôe iâ,  pro rơnó plâi treăng kêt dro hơnăm kố dêi rơpŏng trâm hên xơpá ‘na tơdroăng tê.

Tung pơla mê, kơdrum plâi treăng kêt dro dêi rơpŏng hiăng troh rơnó plâi tŭm tâi. Xua mê, rơpŏng pôa hiăng tâ dêi um tung Facebook vâ tăng mơngế lăm rôe plâi tung lối 2 ha plâi treăng kêt dro ki dế troh rơnó tum. Mâu hâi apoăng, rơpŏng pôa bú tê ‘ngré péa pái kg ing tơdroăng pơcháu, lăm chiân. La troh nôkố rơpŏng hngêi pôa hiăng tê dêi lối tâ̆n plâi treăng kêt dro a kơdrum.

Kơdrum plâi treăng kêt dro dêi rơpŏng pôa Thắng pơxiâm troh rơnó krí plâi

Pôa Thắng ăm ‘nâi, rôh apoăng mơngế ki rôe bú rôe ing vâi pú, ing mơngế ki hmâ. Klêi mê, hên ngế ki ê tê ‘ngré, mâu vâi o hơnăm ối nếo tăng lăm rôe a kơdrum. Rơpŏng pôa ối lôu péa ăm tơmối troh hyô ngăn. Tơmối troh a kơdrum plâi treăng lăm ngăn plâi, xup um, kâ plâi tê kơtê, drêng rôe djâ vêh nếo tê xo liăn ƀă yă 20 rơpâu liăn môi kg, rơpâ tâ tâng vâ pơchông ƀă yă tê a kơchô sap 5 rơpâu liăn - 10 rơpâu liăn môi kg.

Lăm ngăn vâ ‘nâi tơdroăng pêt rak ngăn plâi treăng kêt dro ƀă kâ, vâ ‘nâi ki ngeăm dêi plâi a kơdrum hdrối vâ rôe djâ vêh, tơmối ki troh lăm ngăn rôe plâi tâ hơniâp tung tuăn rơhêng vâ ‘nâng. Troh akố, tơmối ôh tá xê to châ ngăn hlo ƀă mâ mê ối tâ xâp rơngiâp ing mâu loăng plâi, ối ‘nâi plĕng tơdroăng pêt rak ngăn, hlối châ pêi krí plâi ƀă hnối kâ ngăn tâ ngeăm tung krôk a kơdrum la kâ tê kơtê, cho tơdroăng ôm hyô ki nếo hlo.

Kơdrum plâi kơtóu trĭng agrut dêi pôa Nguyễn Văn Nuôi tê châ xo liăn hên

Nếo lôu péa tơdah tơmối troh hyô ngăn bă châ kâ plâi kum ăm rơpŏng pôa ôh tá êa lăm kơchôu tê dêi plâi la xuân châ xo dêi liăn ing tê plâi châ rơtuh liăn môi hâi. Tiô pôa Thắng, ki khât gá, tơdroăng tơbleăng tê plâi túa ki kố hiăng châ kuăn pơlê a mâu kơpong pêt plâi kâ ki vâi ôu eăng a mâu kong pơlê, tung lâp tơnêi têa pêi pro hlo tơ-ƀrê.

Laga, ƀă kuăn pơlê a Dak Nông, tơdroăng kố cho nếo hlo. Tơdroăng tơdjêp tơbleăng tê tơmeăm troh mơngế rôe xúa dêi pôa Thắng po troăng ki nếo ăm tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng châ mơngế lăm rôe a chiâk deăng.

Tơdroăng ăm tơmối mot hyô ngăn tê kơtê tung kơdrum ƀă riân xo liăn drêng rôe plâi châ hên ngế tơmối ki troh ôm hyô, mơngế ki rôe plâi khĕn kơdeăn. Mơngế ki rôe kâ plâi, mâu tơmối troh akố ôh tá tô tuăn mot hyôh ngăn tung kơdrum, ôh tá xâu tơdjâk troh plâi, ôh tá xâu vâi lơ  “hdjip yă” mê xuân ối châ kâ tê kơtê plâi ki lĕm ngeăm, krúa, rôe yă hlối rơpâ.

Tung pơla mê, rơpŏng hngêi ôh tá tô tuăn xâu vâi djip yă, ôh tá ‘no hnoăng lăm tê a kơchơ la xuân ối châ xo dêi liăn tê a kơdrum tung pơla dế trâm pá môi tiah nôkố.

Nôkố, kơdrum plâi treăng kêt dro lối 250 xiâm ki pêt a tơnêi dâng 1,5ha dêi pôa Nguyễn Văn Nuôi, pơlê Păng Sin, cheăm Trường Xuân, tơring Dak Song dế tung rơnó krí plâi. Hơnăm kố, kơdrum plâi treăng kêt dro dêi pôa plâi kơpâu a grut, plâi mê mơni châ 20 tâ̆n. Hdrối nâh, drêng hâi teăm ai pơreăng COVID-19, kơdrum plâi treăng kêt dro kô tê châ xo dâng 300 rơtuh liăn. La nôkố, tơdroăng tê plâi trâm hên xơpá xua tơdjâk pơreăng COVID-19.

Tối tung pơla pro kơdrum pêt plâi treăng kêt dro, pôa Nuôi ăm ‘nâi: Hơnăm 2004 nah, rơpŏng hngêi pêt dâng 180 xiâm plâi treăng kêt dro la klêi kơ’nâi 5 hơnăm loăng ôh tá hlo ai plâi. Pôa krếo kih sư ing Pơlê kong kân Hồ Chí Minh troh a kơdrum ngăn hnê tối ăm pôa xúa khoa hok kih thuât tung rak ngăn kơdrum loăng mê loăng pơxiâm lo reăng kơ’muăn plâi. 

Tung pơla rak ngăn, pôa pêi tâi 3 hơnăm nếo vâ tí tăng ‘nâi plĕng pêi pro tơdroăng xúa khoa hok ki rơkê, kơdrum plâi treăng pôa nếo ai plâi châ tê dêi rêm hơnăm. Tung 8 hơnăm hdrối, rêm hơnăm, kơdrum pôa Nuôi châ xo dêi sap 15-25 tâ̆n plâi, tê dêi plâi châ xo dêi liăn rơkâ rêm hơnăm hrĭng rơtuh liăn.

Kơdrum plâi treăng kêt dro dêi pôa Nuôi pêt tiô pơkâ krúa lĕm, mê plâi lĕm, ai châ kloăng kŭn, ngeăm krâ kơvâ, mơngế ki kâ rơhêng vâ rôe. Tiô pôa Nuôi, loăng plâi treăng xâk  hmâ tro mâu pơreăng prăng rơmon, ôa hdrong lŭm hlá,  pro plâi chiâng chôu... Xua mê, drêng pêt kuăn pơlê thế hbrâ mơdât pơreăng ƀă tơdroăng xế puâ, xoh pơkeăng ki ê. Vâ plâi treăng kêt dro ngeăm lĕm, kuăn pơlê thế rơvât ăm loăng phon kali krâ kơvâ. Tơdroăng ki pá tung rak ngăn cho ăm loăng lo reăng ai plâi hên, mê mơngế ki pêt thế xúa tro kih thuât pro ăm loăng châ lo reăng hên.

Kơdrum plâi treăng kêt dro dêi rơpŏng pôa Nuôi cho môi túa pêi cheăng ki pro pơxúa châ xo hên, veăng kum tung tơdroăng hơ’lêh hdrê pêt a cheăm Trường Xuân, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông. Nôkố, rơpŏng pôa Nuôi hiăng lôu péa kơdrum plâi treăng kêt dro ăm mâu ngế mot hyô ngăn tê kơtê. Drêng kuăn pơlê troh lăm ngăn kơdrum plâi, ngế ki lâi xuân rôe môi iâ plâi djâ vêh. Tơdroăng kố kum rế hên ngế ‘nâi troh kơdrum plâi treăng kêt dro dêi rơpŏng pôa, ki kal tâ vâ  tơdroăng tê plâi châ tơ’lêi hlâu tâ.

Hlá tơbeăng Dak Nông

Gương tơplôu ƀă tơbleăng