VOV4.Sêdang - Tiô kơ tơdroăng ki pế pơchên rơkê khât dêi mơngế Rơđế, hơ’nêh mâm hơkái hơ-oh tung hdro hyôh, lơ prông tung klŏng phêa dêi kong pơlê Dak Lak nếo hâk mơdrốu châ ối tung Top 100 tung khu mâm kâ ki kơhiâm má môi dêi Việt Nam hơnăm 2020-2021. Hơ’nêh mâm kố cho kế kâ ki xú pơ-ôu, kơhiâm, rơpâ, hơ-iâ la ôh tá lối rơmâ hên, ing mê ăm hlo, kế kâ dêi Dak Lak pơtối châ rak vế ki rơkê dêi túa pơchên kế kơchâi dêi mâu hdroâng kuăn ngo akố, ƀă hnối pơchên bro tơtro ƀă chal nếo nôkố. Kế kâ kố, H’Xiú H’Mok, Ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jíu Việt Nam a kơpong Tây Nguyên ai chêh tối.

Pêi ƀĕng ƀeăn ‘nâng tơdroăng tơvât hơ’neh mâm hơkái hngêi ƀă mâu xiâm pơhlăng, plăng, kơtĕm ki hiăng hbrâ ‘măn ahdrối, jâ Trần Thị Kim Liên, cho ngế pơkuâ phŏ pế pơchên kơchâi mâm dêi Kơpong ôm hyô Akŏ Tam, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, kế kâ kố mâu tơmeăm ki xiâm cho hơ’nêh hơkái hngêi ƀă mâu kơchâi hĕm hŏm. Tung mê, kơchâi hĕm hŏm ôh tá păng lôi hăng drêh, tiu drêh, xiâm pơhlăng ƀă êi dêi kuăn ngo. Mâu kơchâi hĕm hŏm mê xuân athế hơ’leh tiô kơ rơnó, xua mâu kơchâi hĕm hŏm kố pơrá chiâng pêt tung kong. Tiô jâ Liên tối, kơchâi mâm kố tơvât, pế pơchên ôh tá ai kal pêi pro ton, la kal athế pêi rơhí rơhó, ki kal mê, mâu tơmeăm kố athế ối drêh, athế nếo kêi xo, tá klŏng phêa xuân athế nếo ko ki ối  kơbâng:

“Hơ’neh cho athế kơhiâm, ai tá rơmâ ƀă tá hơ’neh, ai tá kéa, tâi tâng mâu tơmeăm mê athế tơ’mô ƀă nếo chêh, chiê mê kâ nếo tâ kơhiâm. Klŏng phêa xuân athế kơbâng, drêng ai nhŏng o tối hdrối vâ lăm ôu kâ a tíu pin, mê a kơxo má hâi kơ’nâi pin athế lăm ko phêa, drêng mê, phêa ki pin nếo ko, prông ga kô xú pơ-ôu, drêng prông hơ’neh mâm kô tâ kơhiâm, xú hŏm. Klêi mê, troh a kơchâi nhâ hĕm hŏm xuân xua tơná pin pêi, tơvât, tơná pin pro dêi tâi tâng”.

Kơchâi mâm hơ’neh hơkái prông ƀă klŏng phêa

Klêi kơ’nâi tơvât tơdâng, tơ’mô ƀă lôi ton dâng 15 phut kôm kơchâi hĕm hŏm mot tơ’mô tung hơ’neh mâm ‘nôi, mê nếo tâ hơ’neh mâm ki hiăng tơvât tŭm kơchâi hĕm hom mê tung klŏng phêa, a ngâ klŏng athế kơdjâ ƀă hlá priât, pin prông a kơchâ khâng, lơ tung kơnoh ki ai khâng tô ton dâng 1 chôu.

Ƀă tơdroăng ki prông mâm a khâng on, tơdroăng ki pheăng klŏng mê cho kal khât. Vâ klŏng pôi tá tro on chếo, mơngế ki prông athế ngăn i nhên vâ sêi klŏng i tơ’mô, sêi đi đo klŏng mê hơ’nêh mâm tung klŏng nếo chên tơ’mô. Drêng hlo kơtôu klŏng pá kong hiăng trĭng vâ chếo khoăng i iâ, xú hơ’nêh tung klŏng kơhiâm, drêng mê, tơkéa vâ tối mâm hiăng chên, hiăng chiâng vâ kâ. Hơ’nêh hơkái prông tung klŏng drêng xiâm ngăn, pin kô hlo môi tiah hơ’nêh ki pin hơ-oh ƀă hdro on tơhrik, la xua prông tung klŏng mê hơ’neh mâm xú pơ-ôu ƀă rơpâ, kéa hơkái kô rơpâ, rơmâ iâ la ôh tá lối rơmâ ó. Hơ’neh mâm ki chên ôh tá tâ xú hngôi on, xú khoăng kơchâ, ôh tá lối xĭng, ai têa i iâ. Hơ’neh mâm kố kâ hơ-iu ƀă po hăng drêh, kơchâi hĕm hŏm. Kâ kô tâ hăng iâ ƀă ki xú pơ-ôu dêi hơ’nêh hiăng pro mơngế ki kâ rơhú vâ kâ hên hdroh nếo.

Nâ Nguyễn Thị Hoài Bão, ối a pơlê kân Quảng Phú, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak, ngế ki dế kâ hơ’neh mâm ki prông kố, tối:

“Hơ’neh mâm kố cho kế kâ ki kơhiâm phá tơviah krê xêh a Tây Nguyên, kâ tâ xú hĕm hŏm, pơ-ôu, kơhiâm khât. Mâu kơchâi hĕm hŏm dêi hdroâng mơngế Rơđế ga tơmot lĕm tung rêm hơ’nêh, xua mê, drêng kâ pin kô tâ kơhiâm ki tơviah ó khât, tung mê, ai tá ki xú dêi plăng, ai klô̆ng, ki xú hŏm dêi tiu, ai tá ki xú hĕm hŏm dêi hlá loăng bu ai to a kơpong hdroâng mơngế Tây Nguyên tê ki nếo ai”.

Mơngế Rơđế hmâ pheăng a on khâng, sêi hên hdroh klŏng phêa ga kô pro hơ’neh mâm chên tơ’mô

Tiô jâ Nguyễn Thị Ngọc Anh, Kăn xiâm Hô̆i đong Kuản trĭ Kŏng ti ngăn ‘na Ôm hyô kong kế, nhâ loăng, mơhno túa lĕm tro dêi Akŏ Tam, kơchâi mâm hơ’neh hơkái ki hơ-oh, prông ƀă klŏng phêa châ pế pơchên tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơđế a Dak Lak ƀă châ tơvât hên túa, kơchâi nhâ ki tơvât mê cho mâu tơmeăm ki mơdâ pêt mơjiâng, lơ chiâng xêh tung kong, xua mê, pin kâ mâu kơchâi ki kố ga phá tơ-ê krê xêh. Ki rơhêng vâ tối, hơ’neh mâm hơkái cho túa ki krê dêi tơmeăm kâ, xua hơkái kong ki mê cho chu lai hơkái ƀă hơkái păn roăng tung kơdrum tâ tá hngêi.

Rơtế ƀă tơdroăng pế pơchên kơchâi kâ mê cho tá môi tơdroăng ‘na mơhno túa lĕm tro ƀă kring vế kong kế, ngo ngối. Xua ti mê, nếo achê pơla kố nah, kơchâi hơ’neh mâm ki hơ-oh hyôh hdro, lơ prông tung klŏng phêa mê a kơpong ôm hyô Akŏ Tam hiăng châ ối tung Khu kơchâi mâm ki kơhiâm tung 100 khu kơchâi mâm kâ dêi Việt Nam hơnăm 2020-2021.

“Kong pơlê xuân hiăng mơhno tối mâu kế kâ kơhiâm dêi Dak Lak ƀă Viê̆n ki xúa mê hiăng kum ăm mơngế lăm seá ngăn, mơnhên tối hên roh kơ’nâi mê, hiăng ai tối pơtâng ƀă hnối pơkâ ‘na kơchâi mâm hơkái ki hơ-oh hyôh tô, lơ prông tung klŏng. Krê hơ’nêh mâm ki kố á hâk ro khât xua ngin hiăng châ ai vâi mơnhên tối, ƀă ngin kô tơmiât hên tâ nếo vâ pế pơchên ti lâi thăm rế châ tơ’mot tơmối troh ôm hyô ƀă mơjiâng chiâng kế kâ ki kơhiâm khât dêi kơpong ƀă xuân athế kring vế, rak ngăn mâu tơmeăm ki xeăng hiăng kum a tơnêi têa pin”.

Tiah mê, tơdrêng ƀă tơxông prông, mâm í pôh mot tung 100 khu kơchâi mâm ki kơhiâm dêi Việt Nam (pơla sap hơnăm 2011-2016), troh nôkố, kong pơlê Dak Lak hiăng ai 2 khu kế kâ ki châ mot tung 100 khu kế kâ Việt Nam. Tơdrêng amê, mâu hơnăm achê pơla kố, mâu kế kâ hiăng châ pế pơchên ing mâu tơmeăm khoăng ki ai hlâu tung kong kế, ngo ngối, a chiâk deăng dêi hdroâng kuăn ngo, môi tiah kơchâi trŏng xăng, mâu kơchâi ki pế pơchên ing rơmôe hơpôe, kơchâi beap ƀă hên hĭn mâu kơchâi ki ê, rế hía hlo ai rế hên tung mâu hngêi mơdró kâ, tiú ôu kâ ƀă châ kuăn pơlê rơhêng vâ rôe kâ. Ing mâu kế tơmeăm ƀă mâu túa ki pế pơchên tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah, ai hên khu rơkê ‘na pơchên pế kơchâi mâm hiăng ai hên tơdroăng ki tơtro vâ kế kâ tơtro ƀă krôk dêi mơngế nhŏng o, tơmối, ing mê, mơjiâng chiâng tơdroăng ki thăm rế ai hên, la xuân ối rak vế túa lĕm tro ki tơviah tung kế kâ, tơmeăm kâ dêi pơlê pơla kơpong.

H’Xíu H’Mok chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng