VOV4.Xơ Đăng - Mâu hâi achê kố, ai mâu tơdroăng ki kuăn pơlê tô tuăn hmôu pơ tí tăng roê xêh pơkeăng hbrâ mơdât, pơlât COVID-19 ki hlo hên hĭn a kơchơ tê mơdró sap ing tơdroăng ki tơpui tối ing ngế ki kố troh ngế ki tá lơ roê tăng ‘nâi xêh tung măng Internet. Pro tiô dêi ing hiâm mơno ki lối kơ xâu mê, hên ngế hiăng tơbleăng tê mâu pơkeăng pơlât virus ki lăm tí tăng tê ukố umê lo ing koing têa Rusi, Sinuâ vêh ngi Việt Nam môi tiah pơkeăng Arbidol (tung pơkeăng ki mê ai Umifenovir) vâ tê ăm mâu ngế ki roê. Ki rơ-iêo tâ, hên ngế ki tá hâi tâ pơreăng COVID ối roê đơn pơkeăng ki ton ai sap ing 7 – 8 túa pơkeăng châ chêh ăm ngế ki tâ pơreăng hdrối mê vâ roê ôu hbrâ mơdât pơreăng COVID. Tiô mâu khu ki rơkê tối, kố cho tơdroăng ki ôh tá tro xua gá pro chiâng trâm mâu tơdroăng ki rơ-iô, pro tơdjâk troh ivá ăm ngế ki ôu.

Pơkeăng “Ngiât khêi” cho rơkong ki vâ tối cho môi túa pơkeăng ai inâi Rusi cho Arbidol nôkố hên ngế kuăn pơlê tối ăm dêi rơpó pơkeăng ki mê pơlât COVID gá xêt. Hên ngế tí tăng rôe vâ ôu vâ “hbrâ mơdât pơreăng” môi hâi ôu môi pŭm.  Sap ing ai pơreăng tâ tú rôh má 4 ki tâ tú ó a pơla khế 4 troh khế 5 hơnăm 2021 nah, a mâu pơlê kong kân, kuăn pơlê hiăng tối ăm dêi rơpó rôe ôu pơkeăng ki mê. Klêi mê, a hên kơpong thôn pơlê, hên mâu rơpŏng hngêi ối rôe 'măn, kơdĭng xêh a hngêi vâ ăm dêi rơpó tung rơpŏng hngêi ôu, to lâi hâi xo ôu môi pŭm vâi ngăn dêi pơkeăng môi tiah “pơkeăng xeăng” vâ hbrâ mơdât COVID.

Mâu pơkeăng “tê ‘ngré ki vâi lăm tê ukố umê”  kố ối tơbleăng tê tơdrêng ing mâu khu, ing trang Internet dêi ngế ki ki lâi ‘lo tung măng xah hô̆i môi tiah facebook, zalo, shopee,… Tung pơla mê, xiâm rêi dêi pơkeăng mê ƀă ki xêt gá ôh tá ‘nâi nhên. Tiô mâu ki rơkê tối umifenovir, cho trếo dêi mâu pơkeăng “Ngiât khêi” ki châ hên ngế kuăn pơlê rôe xúa nôkố xuân môi tiah hên pơkeăng ki ê, bú cho môi tung mâu kơxô̆ ki mơnúa dêi rôh apoăng tê dêi rôh ai pơreăng tâ tú vâ tăng troăng ki châ pơlât COVID-19 tung lâp plâi tơnêi. Klêi mê, ôh tá iâ  ngế hiăng mơnúa tí tăng ngăn rôh apoăng hiăng pơtê xua ôh tá hlo tơ-ƀrê, ‘nâ hiá kô pro thăm chiâng châi ki ê nếo, ai tơdroăng ki ‘nâ gá kô pro chiâng rơ-iô luâ tâ tơdroăng púi vâ châ tơ-ƀrê.

Tiê̆n sih - Ƀok thái pơkeăng Trương Hữu Khanh, Kăn phŏ hnê ngăn khu ngăn pơlât tâ tú dêi Pơlê kong kân Hồ Chí Minh tối: pơkeăng hbrâ mơdât virus bú cho túa ki vâi vâ tơbleăng luâ kơ tơdroăng lối râ ki mơngế tê tơbleăng vâ tăng ki pơxúa ăm tơná vâ pro ăm mơngế ki rơhêng vâ xúa chiâng rĕng loi ngah:

“Bú ai to vaccine tê nếo kâi mơdât COVID, ôh tá ai pơkeăng ki lâi kâi châ mơdât COVID. Tung lâp plâi tơnêi, xuân môi tiah tâi tâng mâu kong têa thăm nếo cho mâu kong têa ki mơjiâng pro pơkeăng vâi ôh tá ôu pơkeăng mơdât, ki mê xua ing rơkong tí tăng tơpui tối dêi mơngế ki rôe pơkeăng mê vâ tơbleăng tê dêi. Ƀă drêng vâi hiăng châ rôe la ôh tá xê khât hôm cho dêi khu xiâm ngăn pơkeăng pơlât há lơ ôh , ‘nâ hiá pơkeăng khât, ‘nâ hía pơkeăng ôh tá xê khât, xua mê, tiô á ôh tá ai pơkeăng ki lâi ôu rêm hâi la kâi mơdât COVID, ki mơdât COVID cho vaccine ƀă thế pêi pro tro tiô pơkâ 5K’’.

Tối tơdroăng ki mê, ƀok thái pơkeăng Trần Văn Phúc, Hngêi pơkeăng Saint Paul ăm ‘nâi: Ƀă mâu pơkeăng ki châ xúa pơlât virus nôkố ai chêh tơdroăng ki oh tá chiâng pêi pro, kal athế rak vế pêi pro tro khât; pakĭng mê, tung pơla xúa xuân kal thế séa ngăn nhên khât tơdroăng ki pơkeăng mê pro klêi ôu ‘nâ kô trâm tơdroăng oh tá púi vâ. Ƀok thái pơkeăng Trần Văn Phúc tối tiah kố:

“Á chiâng hơ-ui há, tơdroăng ki kuăn pơlê dế tô tuăn cho vâi xâu, ing tơdroăng ki xâu mê râ chiâng pro ăm kuăn pơlê hmôu pơ lăm rôe xêh pơkeăng ôu ki vâi tê hên a mâu tíu mơdró, pin ôh tá ‘nâi xiâm rêi dêi pơkeăng mê gá ti lâi, hâi teăm tối pin ôu mê ôh tá tro tiô pơkâ dêi tơdroăng khăm pơlât. Tơdroăng mê kô pro tơdjâk ‘mêi hên troh ivá xua pơkeăng gá kô pơ’lêh prôk troh a kliâm, gá kô mơ’no tah ing kơkốu, gá thế tơdjâk tâi tâng mâu tíu ki ê nếo. Xua mê, á hlo kuăn pơlê ôu pơkeăng ki tiah mê tơdroăng châi ôh tá xê thăm rế châi ó mê, mê ối pro hrá prêi chiâng pơlât ton hâi, ah hlối ai tơdroăng châi ki ê nếo, pơkeăng mê ôh tá ai trếo ki xêt pơlât tơdroăng châi”.

Pôi tá hmôu pơ rôe pơkeăng pơlât COVID, hên ngế tro yương tĭnh ƀă COVID ối lăm rôe xêh pơkeăng râng dêi hlá mơ-éa pơkeăng ki ai chêh 7-8 túa pơkeăng, tung mê ai pơkeăng ki ai trếo Corticoid dêi mâu ngế tro tâ tú pơreăng hdrối mê. Tiô ƀok thái pơkeăng Trương Hữu Khanh, tơdroăng kố xuân pro chiâng rơ-iô, ôh tá phá klâi pro ‘mêi ivá mơngế ki rôe ôu:

“7- 8 túa pơkeăng mê hmâ hlo rôh ton nah vâ xúa pơkeăng drêng tơdroăng pơlât hâi teăm ‘nâi nhên, tung pơla kuăn pơlê hâi pâk pơkeăng vaccine ki mơdât pơreăng. Xua mê, nôkố hên ngế kuăn pơlê hiăng pâk mơdât pơreăng , mơ-eăm pâk tŭm 3 trum, ôh tá chiâng xúa pơlât mâu pơkeăng ki mê xua tâng pin ôu ga kô pro ai hên tơdroăng châi ki ê tơdjâk troh, gá ai tơdroăng pro chiâng châi ki ê, ‘nâ hiá gá pro lo mơheăm tung troăng klêa, ‘nâ hía gá hdoăng têa tung châ, pro ăm mơngế ki chiâng ai kơtêi kơtâu thăm rế kơtâu têi ... xua mê ôh tá khoh hmôu pơ ôu hmâng to lo vâ”.

Nguyễn Thị Mỹ Hà- VOV1

Gương tơplôu ƀă tơbleăng