VOV4.Sêdang - Mâu khế hơnăm hdrối mê hiá nah, a kong pơlê Dak Nông, Dak Lak tơdroăng ki kuăn pơlê pêt trŏng ‘nhŭng kong têa Nhuk hlo chiâng dâi lĕm ƀă kơtóu khât, tê châ liăn hên há. Laga, kơ koan ki ngăn ‘na chiâk deăng hiăng hnê tối kuăn pơlê bú pêt hên drêng hiăng ‘nâi nhên kô ai khu mơdró kâ tơkêa vâ rôe, ôh tá khoh pêt mơjiâng hên hĭn, po rơdâ chiâk deăng, ah chiâng rơlối hên trŏng, ôh tá kâi chê tê, ôh tá ai khu ki vâ rôe, drêng mê kô tro lŭp ‘na liăn ngân ƀă hdrê pêt.

Sap tơdế hơnăm 2020, rơpŏng pôa Đỗ Hoàng Hà, thôn 3A, cheăm Quảng Sơn, tơring Dak Glong, kong pơlê Dak Nông hiăng tơrŭm cheăng ƀă kŏng ti mơnhông cheăng kâ kơpong Duyên Hải a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh vâ pêt 1 ha trŏng ‘nhŭng Nhuk. Drêng tơrŭm cheăng, rơpŏng hngêi pôa Hà châ kŏng ti mung ăm hdrê, hnê kih thuât pêt, rak ngăn trŏng ‘nhŭng Nhuk ƀă hlối kĭ hơp đong rôe hlối trŏng mê ah ƀă yă 7.000 liăn/kg.

Kơ’nâi dang 2 khế rak ngăn, kơdrum trŏng ‘nhŭng hiăng ai plâi. Rêm rôh pêt trŏng ‘nhŭng Nhuk ki chiâng ton gá sap 8-12 khế ngăn tiô tơdroăng ki pin rak ngăn krâu khât há lơ ôh. Trŏng mê krí troh dâng lâi kŏng ti kô rôe troh dâng mê, vâ tê ăm kong têa Nhuk. Xua mê, rơpŏng hngêi pôa Hà hmiân tuăn pêt, rak ngăn, ôh tá tô tuăn ‘na yă ƀă tíu tê trŏng. 

Pro kế tôh têa ƀă ƀek tung rak ngăn trŏng ‘nhŭng

Pôa Hà ăm ‘nâi: Tâng tuá pêt mê tơ-ƀrê kô châ xo hên troh xap 70-100 tâ̆n/ha ngăn tiô kơ rơnó. Klêi kơ’nâi riân tah tâi kơxô̆ liăn ‘no pêt rak ngăn, mê ối châ xo dêi rơkâ sap 200-300 rơtuh liăn/ha. Laga, tung pơla rak tơniăn tro tiô kih thuât, malối cho tơmâng ‘na tơdroăng rak ngăn ôa hdrong, tơniăn tơmeăm pêi lo krúa ƀă mâu tơdroăng pơkâ tê ăm kong têa ê.

Môi tiah rơpŏng pôa Lại Văn Xuân ối a bon Rbut, cheăm Quảng Sơn, tơring Dak Glong xuân tơrŭm ƀă Kŏng ti mơnhông cheăng kâ Duyên Hải a pơlê kong kân Hồ Chí Minh pêt 5 sào trŏng prâp Nhuk. Tiô pôa Xuân tối, tâng vâ pơchông ƀă pêt plâi tô mât mê pêt troăng ‘nhŭng Nhuk tơ’lêi rak ngăn, iâ tro ôa hdrong kâ ’nhiê, kơdĭng kơxŏ liăn ‘no pêi pêt rak ngăn. Kơxô̆ liăn ‘no rôe phon, pơkeăng, ƀaih, trá tơdrá ... vâ pêt trŏng ‘nhŭng Nhuk dâng 15 rơtuh liăn 1/sao. Rơnó kố nah, rơpŏng pôa pêt rak ngăn 5 sao trŏng prâp Nhuk. Tâng riân 1 sao châ xo sap 7-8 tấn trŏng, Ƀă yă tê 7.000 liăn/kg, la ôh tá rah ‘no pêi pêt, ki rơkâ rơpŏng pôa châ xo dêi dâng 150 rơtuh liăn.

Kuăn pơlê kơhnâ rak ngăn dêi trŏng ‘nhŭng Nhuk tro tiô kih thuât hiăng hnê

Pôa Xuân ăm ‘nâi: “Troh rơnó krí trŏng mê hâi ki lâi xuân hlo ai rơxế dêi kŏng ti troh a hngêi vâ rôe ki kuăn pơlê. Klêi xo trŏng kŏng ti pơtrroh liăn tơdrêng a tài khoản mê ngin tâ hmiân tuăn, rế vâ mơ-eăm pêi cheăng.

Tiô Khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk cheăm Quảng Sơn, tơring Dak Glong, kong pơlê Dak Nông tối, trŏng ‘nhŭng Nhuk cho môi hdrê trŏng ki nếo pêt a cheăm kố. Lâp tung cheăm nôkố ai 24 rơpŏng pêt a tơnêi rơdâ lối 15 ha. Klêi mâu rơnó krí hdrối mê hía nah kô mơhno ăm hlo, loăng plâi ki kố tơtro ƀă tơnêi tíu, hyôh kong prâi akô. Nôkố, mâu khu mơdró ‘no liăn rôe hdrê, hnê kih thuât pêt hlối rôe plâi ƀă yă tiô hơp đong kĭ tơhrâ ƀă khu mơdró. Mâu rơpŏng kuăn pơlê ki pêt hâk phiu xua ‘nâi tơmeăm ki tơná pêt kô châ tê ƀă châ rơkâ hên. Tơdroăng tơrŭm cheăng pơla khu mơdró ƀă kuăn pơlê pêi chiâk po troăng prôk ki tơ-ƀrê tung pơla ai hên hdrê loăng ki hmâ pêt tê ôh tá ai yă.  

Hdrối mê, ai mâu rơpŏng kuăn pơlê a cheăm Quảng Trực, tơring Tuy Đức, kong pơlê Dak Nông xuân khên tơnôu hơ’lêh hdrê loăng pêt a tơnêi ki pêt loăng plâi ôh tá châ xo hên vâ pêt trŏng ‘nhŭng Nhuk nếo. Kơ’nâi 45 hâi pêt rak ngăn,  trŏng ‘nhŭng hiăng châ krí. Rêm sào châ krí rêm hâi sap 40-50kg, tê ƀă yă 7.000 -8.000 liăn/kg. Mâu rơpŏng kuăn pơlê mê hiăng tơrŭm ƀă Kŏng ti mơnhông mơdêk cheăng kâ Duyên Hải (Pơlê kong kân Hồ Chí Minh) tơhrâ rôe tâi trŏng ki krí, rôe a kơdrum.

La klêi kơ’nâi mê xua tơdjâk troh pơreăng COVID-19, peăng khu tơrŭm cheăng pơtê rôe mê chiâng rơlối hên. Xua mê, vâ ví tơdroăng pêt trŏng ‘nhŭng Nhuk hmâng vâ, lơ pêt hên cheăm dế tơrŭm ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng ki rơkê ngăn ‘na pêi chêk dêi tơring tí tăng ngăn, vâ ‘nâi plĕng; klêi mê, tối tơbleăng, tơrŭm  ƀă xiâm ki rôe vâ châ tê tiô troăng hơlâ tơniăn, ton xŏn, vâ kuăn pơlê hmiân tuăn pêt ƀă mơdêk pêt hên hdrê trŏng mê.

Quốc Học chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng