VOV4.Sêdang - Klêi kơ’nâi môi hơnăm rak ngăn, tơkôm, rơnó krí kơphế a kong pơlê Kon Tum hiăng troh roh ki vâ xo dêi tơmeăm. Hyôh kong prâi ôh tá tơ’lêi hlâu, pro ăm ăm mơngế ki veăng lăm krí xo [ă yă rôe kơphế bu iâ, mê cho tơdroăng ki pá puât pro mơngế ki pêt kơphế a kong pơlê Kon Tum chiâng lao tuăn.

Kong prâi dế cho tơdroăng kal ki châ hên rơpâu rơpo\ng ki pêt kơphế a tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum ki rơhêng vâ ‘nâi ple\ng khât drêng lối 12 rơpâu ha kơphế ki dế krí a tơring kố hiăng pơxiâm mot tung rơnó krí. Tơdroăng ki hiăng tơdế khế 11 kong xuân ối mê xua tơdjâk ing mâu rôh kong mê khía mơhot têa kân lân lu pro mâu ngế ki pêt kơphế ‘nân, xông ôh tá tơniăn.

Pôa Nguyễn Đình Chính, thôn 3, cheăm Hà Mòn, tơring Đăk Hà khéa hơ’nêng dêi a tíu ki ‘măn kơphế ki nếo krí dêi rơpo\ng:

‘’Khía mơhot đi đo tơdjâk kân troh xiâm loăng plâi ki hiăng tum mê gá tơruih. Tâng djâ vêh a hngêi têng xuân ôh ti châ môi tiah vâ. Gá ai hên tơdroăng pro chiâng kloăng kơphế. Tâng ai kong tô mê mơni kô ối châ tiô pơkâ kơphế le\m. La tiah kố kong mê khía mơhot môi tiah nôkố kong prâi tiah kố têng gá ton. Drêng gá hiăng ton mê gá tơdjâk troh kloăng ki châ tiô pơkâ môi tiah gá prăng, tro phôk’’.

Pôa Nguyễn Đình Chính tơbrê tơbrêh tung tơdroăng ki têng kơphế xua kong mê

Rơtế [ă ki xơpá xua kong mê, ôh ti ai mâu ngế ki cheăng xuân dế cho tơdroăng ki hmâ trâm đi đo a tơring Đăk Hà tung rơnó krí kơphế hơnăm kố. Hngêi ai 1 ha kơphế hiăng tum, hiăng hên hâi lăm tăng vâi pêi cheăng a mâu tíu ki tơbleăng mâu ngế ki cheăng pái rơlâ troăng cheăm Hà Mòn, la ngoh Hoàng Văn Mười, thôn 5 xuân tá hâi ai ngế ki lâi vâ cheăng krí kơphế:

‘’Tơpá khât yoh. Tiah kố to lâi ngế tăng sap ing kơxo má inâi mâu ngế ki tăng mê gá hên la ngế ki vâ krí bu iâ xo. Yă vâi vâ cho 80, 85, 90 xuân ai tung môi ta#n. Hnoăng mơhá ăm vâi hên la ôh tá ai ngế ki vâ krí tơ’nôm [ă kong mê khía môi tiah kố nếo mê gá xơpá khât’’.

Mâu ngế ki pêt kơphế a Đăk Hà tơpá tăng mâu ngế ki cheăng krí kơphế

Vâ krí châ 1 ha kơphế [ă ki dâi le\m dâng 15 ta#n plâi ối drêh kal 10 ngế pêi cheăng krí tung pơla 10 hâi. Rêm ta#n kơphế kuăn pơlê a tơring Đăk Hà athế mơhá ăm mâu ngế ki krí sap ing 800 troh 950 rơpâu liăn. {ă yă tê vâ chê 6 rơpâu liăn tung môi kg plâi ối drêh môi tiah nôkố, mê ôh tá riân kơxo# liăn ‘no cheăng mâu khu ki pêt kơphế mê kô ôh tá châ hên. Nâ Lê Thị Minh, hngêi nâ ai vâ chê 2 ha kơphế khéa kho:

‘’Hơnăm ki lâi xuân môi tiah mê, 4 hơnăm kố yă kơphế rơpâ môi tiah kố gá lu\p xo. Môi tiah hơnăm nah nâ athế mung liăn dêi hngêi rak liăn 40 rơtuh vâ roê phon rơvât. Tâng ôh tá krí lôi gá a mê xuân ôh ti chiâng. Á vâ krí xêh môi la ôh ti chiâng. Gá kal mâu rơxế chơ, mâu ngế hnoăng cheăng krí, mê tơdroăng ki klâ xoăng. Mơ’nui hơnăm cho ôh ti lâi hí môi liăn ôh. Mê athế mung tơ’nôm vâ rak ngăn hơnăm ki pơtối’’.

Kơphế hiăng tum la xua kong mê [ă ôh ti ai mâu ngế ki krí mê kơphế tá hâi châ krí

Tiô riân ngăn dêi {ơrô ngăn chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum athế tê châ ai yă 7 rơpâu liăn tung môi kg kơphế ối drêh, mâu ngế ki pêt kơphế nếo ai liăn vâ ‘no cheăng ăm hơnăm kơ’nâi. Rơtế [ă hên hơnăm hlối yă tê rơpâ, kong prâi ôh tá tơniăn, xơpá tung tơdroăng ki mung vâi krí, mâu ngế ki pêt kơphế a Kon Tum dế pơxiâm mot tung rơnó krí ki nếo [ă hên h^n tơdroăng ki xơpá pro ăm vâi khéa kho.

Khoa Điềm chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng