VOV4.Sêdang - Ƀă tơdroăng ki kong prâi rơngiâp lĕm, tơniăn, tơdroăng ki pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo, tung mê, reăng cho hdrê pêt ki pro ai pơxúa pêi lo liăn hên ăm kong pơlê. La ki xơpá dêi kơvâ cheăng kố cho tơdroăng ki tơrŭm pêt ối iâ, reăng châ ki hên cho ing khu ki roê mê ki tơƀrê tung pêt mơjiâng tá hâi hên. Ki khât gá, hên túa pơkâ ăm hlo, tâng ai tơrŭm ƀă khu mơdró kâ hên, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng pêt reăng kô châ tơƀrê ‘na liăn ngân ƀă krá tơniăn tâ.

Tung pơla hdrối kố nah, maluâ tơmeăm pêi lo dêi mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tung kơchơ trâm hên xơpá xua tơdjâk dêi pơreăng Covid-19, la tơdroăng ki pêt reăng dêi rơpŏng ngoh Huỳnh Đình Phước, a bêng 8, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt (Lâm Đồng) ôh trâm tơdroăng xơpá klâi. Tíu tê dêi 3 rơpâu met karê ƀăng tơnêi pêt reăng tung hngêi nhĕng dêi rơpŏng hngoh xuân đi đo châ rak vế tơniăn.

Pôa Huỳnh Đình Phước ăm ‘nâi, châ tơdroăng kố cho kơnôm ing veăng tung túa pơkâ tơrŭm pêt reăng ƀă kŏng ti Dalat Hasfarm. Ôh ti xê pơkâ pơtê tơdroăng ki pơcháu hnoăng pơkâ mâu yă tê kế tơmeăm ăm mâu khu ki roê ki kế tơmeăm pêi lo, kế tơmeăm dâi lĕm tung môi ƀăng tơnêi pêt xuân châ mơdêk hlo nhên, pro ai pơxúa ăm tơdroăng ki pêi lo liăn ƀă tơniăn tâ hên tâng vâ pơchông ƀă hdrối.

“Hdrối nah á pêi ƀă tê pa kong ăm kơchơ mê pêi lo liăn ôh tá tơniăn, xua yă tê gá ôh tá tơniăn. Ƀă mâu kŏng ti mê hlo yă tê gá tơniăn tâ mê á tơrŭm pêt ƀă vâi mê ai pơxúa, môi iâ cho pêi ƀă kŏng ti mê vâi hiăng hbrâ rơnáu kơchơ tê mê á bu pơcháu tơmeăm, ki u ối cho á pêi lo liăn hên tâ tâng vâ pơchông ƀă tơdroăng ki pêi tê xêh pa kong”.

Kăn pơkuâ Tơnêi têa ƀă kong pơlê pôu ngăn túa pơkâ pêt reăng a tíu ki pêt dêi Kŏng ti Dalat Hasfarm

Xuân môi tiah mê, hlo nhên ki tơƀrê drêng tơrŭm pêt, pôa Nguyễn Hữu Tiến, a bêng 7, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt xuân khên tơnôu veăng ƀă mơdêk dêi ƀăng tơnêi pêt tung hngêi nhĕng sap ing 1 rơpâu met karê troh 5 rơpâu mêt karê, tung mê, ki hên cho pêt 2 hdrê reăng poê tơkâng cho cúc ƀă cẩm chướng vâ tê ăm Dalat Hasfarm.

Pôa Tiến ăm ‘nâi, klêi kơ’nâi veăng tung túa pơkâ tơrŭm pêt ƀă kŏng ti kố, pôa ƀă lối 100 rơpŏng ki ê ôh tá xơpá xếo tung tơdroăng ki riân ngăn ‘na tơdroăng ki athế pêt reăng ki lâi, túa hbrâ mơdât pơreăng gá tiah lâi, kế tơmeăm tê ăm kơbố, mê bu kal tơkŭm pêt ăm lĕm tiô hlá mơ-éa pơkâ roê hiăng hôm. Kơnôm mê, kơlo liăn laih châ xo dêi rơpŏng pôa đi đo rak tơniăn châ lối 600 rơtuh tung môi hơnăm.

“ ‘Na hdrê pêt mê châ xo ing tíu ki krúa ôh tá ai pơreăng,‘na kih thuât mê rêm măng tĭng kŏng ti pơrá pơtroh mâu ngế ki chu troh a kơdrum rơtế ƀă kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng séa ngăn, hbrâ mơdât pơreăng ƀă hnê ăm troăng hơlâ vâ ‘mâi mơnhông. Nôkố, pơreăng a reăng a Đà Lạt dế ôh tá tơniăn, xua mê, vâ mơdêk tơƀrê ăm hdrê loăng pêt mê kal khât ai mâu kih thuât ki môi tiah mê môi tiah kŏng ti kố vâ tơrŭm ƀă kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng tăng hlo troăng vâ pơkâ tơleăng tơƀrê”.

Kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng Đà Lạt pêt reăng châ tiô pơkâ vâ tê ngi kong têa ê

Tơƀrê gá tiah mê, la tơdroăng ki tơrŭm pêt reăng tiô mơ-éa pơkâ roê a Lâm Đồng xuân bu riân to a hơ‘ngrăng kŏng. Pôa Phạm S, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê  Lâm Đồng dế pơkâ thế mâu kơ koan ki ai tơdjâk troh ƀă Khu tơrŭm pêt reăng Đà Lạt rĕng mơdêk hnoăng cheăng tơrŭm, séa ngăn, tŏng kum khu mơdró kâ mơjiâng tíu tơrŭm tê ƀă pêt reăng tiô troăng ki pêt tơmeăm xúa kơmăi kơmok rơxông nếo ƀă rơkê plĕng:

“Kơxô̆ liăn pêi lo tung rêm ha dêi kơvâ reăng gá hên má môi tung tâi tâng mâu hdrê loăng pêt. Xua mê, kơvâ reăng dêi Đà Lạt nôkố, tâng pin tơkŭm pêt tiô túa ki tơdâng tơ’mô mê tâi tâng kơnâ tung pêt kô ối má 2 klêi kơ’nâi kơvâ kơphế. Xua mê, tung la ngiâ ah tơkŭm séa ngăn, klâ xoăng, pơkâ hdrê reăng tơtro, vêh pơkâ pêt, tơdrêng amê hnối xúa pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo, pêi chiâk deăng rơkê plĕng vâ pro tiah lâi ăm dâi lĕm châ reăng hên tâ.

Ƀă pơtối mơđah tơbleăng inâi reăng Đà Lạt, kố cho kế tơmeăm ki xiâm, ai pơxúa tơxup tơbriât ƀă veăng tung tơdroăng ki kơniá tung lâp plâi tơnêi gá tro tung la ngiâ”.

Nôkố, ƀăng tơnêi pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok rơxông nếo a Lâm Đồng châ lối 60 rơpâu ha, châ 20% ƀăng tơnêi pêt tơmeăm, châ lối 40% ki kơnía tung tâi tâng kơvâ pêi chiâk deăng. Tung mê, ƀă tơnêi pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok rơxông nếo a pơlê kong kơdrâm Đà Lạt vâ chê 7 rơpâu ha, châ 64% ƀăng tơnêi pêi chiâk deăng, ki kơnía ‘na pêi ‘na tơmeăm poê xo lối 400 rơtuh liăn tung môi ha tung môi hơnăm; mơjiâng 27 túa ki kơnía tơrŭm pơla khu pêi chiak deăng ƀă khu mơdró kâ, kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng châ tê ing tơdroăng tơrŭm lối 42%.

Vâ mơdêk ki ai hlâu, ai pơxúa dêi kong pơlê, khu kăn pơkuâ ƀă kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh a Lâm Đồng kal mơdêk tâ nếo mâu tơdroăng, troăng hơlâ vâ tŏng kum kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng, pêi chiâk deăng rơkê, khu pêi cheăng tơrŭm mơnhông pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok rơxông nếo, pêi chiâk deăng rơkê plĕng; mơjiâng mâu tơdroăng tơrŭm pêt pơkí, vâ mơdêk mơnhông pêt, uâ pơliê ƀă tê kế tơmeăm; mơdêk mơjiâng mâu túa pơkâ “hnê mơhnhôk rơkê” tung mơjiâng thôn pơlê nếo; rế hía rế mơdêk tơdroăng rêh ối ăm kuăn pơlê.

Tơrŭm cheăng pêt reăng  tiô chêh inâi hdrối pro pơxúa tung cheăng kâ tơniăn ăm kuăn pơlê ƀă khu mơdró. Laga, xua pơxiâm ung hên tơdroăng mơnhông pêt reăng dêi kuăn pơlê Đà Lạt - Lâm Đồng ối hên tơdroăng ki pá, tơvâ tơvân, hâi pêi tâi tiô tơxâng ‘na tơmeăm khoăng ai hlâu ƀă ki rơdêi dế tơná.

Hlo ti mê, Khu ngăn pêt reăng Đà Lạt- cho tíu pêi cheăng ki ai hnoăng kal tung tơdroăng mơdêk kơvâ pêt reăng  krá tơniăn kô ai mâu troăng hơlâ kơjo kum kuăn pơlê, Khu mơdró  môi tiah lâi? Pôa Nguyễn Văn Bảo, Kăn phŏ hnê ngăn Khu pêt reăng Đà Lạt kô ai tối nhên tơdroăng mê ing rôh tơpui tơno ƀă ngế chêh hlá tơbeăng dêi Rơ’jiu Việt Nam a kơpong Tây Nguyên.

-Ô pôa Nguyễn Văn Bảo! Khu ngăn pêt reăng Đà Lạt hiăng ai mâu troăng hơlâ kơjo kum kuăn pơlê ƀă khu mơdró mơdêk pêi chiâk, mơdêk tơrŭm ƀă po rơdâ tê mơdró.

Pôa Nguyễn Văn Bảo: Tâng vâ tối ‘na mơdêk tơrŭm ƀă po rơdâ pêi chiâk thế tối tiah kố tung hneăng hdrối, Khu ngăn pêt reăng Đà Lạt hiăng pêi hên tơdroăng. Tơdroăng ki mơdêk tơrŭm cheăng akố ngin tơrŭm cheăng ƀă dêi rơpó pơla mâu khu pro pêt reăng, pơla mâu Khu pêi cheăng tơrŭm, tơrŭm ƀă mâu ngế ki pêt reăng ƀă mâu khu ki rôe tê a pơlê kong kân Hồ Chí Minh, tơrŭm pơla mâu ngế ki mung hdrối  mâu tơmeăm klêi xo ăm mâu kơdrum deăng ki pêt vâ tơniăn ‘na pêi rế ton rế krúa lĕm tâ.

Malối cho tơrŭm ƀă dêi rơpó pơla mâu ngế pro kơdrum ƀă mâu ngế ki pêt reăng, ngin hiăng tí tăng xiâm hdrê, malối cho mâu hdrê reăng cúc mơhnhôk mâu ngế ki pêt hdrê reăng cúc, hdrê reăng cát tường ki lĕm ôh tá ai hdrong kâ ‘nhiê, reăng lĕm vâ tê ăm mâu ngế ki pêt reăng tung pơlê kong kơdrâm Đà Lạt.

‘Na ki tê reăng mê ngin tơkŭm po mâu rôh trâm mâ pơla mâu ngế ki rôe reăng ƀă mơngế ki tê reăng a pơlê kong kân Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, peăng Kơnhŏng tơnêi têa ƀă mâu kong pơlê ki achê vâ pêi cheăng ƀă mâu ngế ki pêt reăng vâ tí tăng xiâm ki tơrŭm cheăng tơdrêng pơla mâu ngế pro kơdrum, mơngế pêt reăng, mâu ki tê ăm ƀă mơngế ki lăm tê.

Mâu khu mơdró nôkố pêi tro tơdroăng rak ngăn klêi ko xo dêi reăng mê ngin tơbleăng inâi vâi ăm pêi cheăng tơdrêng ƀă mâu khu mơdró ki pêt reăng, kuăn pơlê ki pêt reăng vâ hnê tơdroăng rak ngăn reăng klêi xo dêi reăng, malối tung mê ai xuá mâu trếo pơkeăng ki hmâ ƀă hyôh kong prâi vâ tơniăn pơtối ‘măn rak ton tâ, lĕm tâ, troh nôkố mơngế ki rôe xúa kô châ xuá tơniăn tâ.

-Ô pôa, pakĭng mâu troăng hơlâ môi tiah pôa nếo tối mê âi, vâ kơvâ pêt reăng Đà Lạt châ tơniăn ton khât, tiô pôa kal ai kơjo kum ki klâi ing peăng mâ kơvâ cheăng?

Pôa Nguyễn Văn Bảo: Nôkố, Khu ngăn pêt reăng dế  ai mâu tơdroăng ki xơpá hiăng hên hdrốh pâ thế mâu kơ koan rak ngăn tơnêi têa vâ mơnhôk veăng kơjo kum la hâi châ hlo veăng kum. Má môi, ăm hlo ki pơxúa dêi hngêi nhĕng vâ kuăn pơlê kô châ xuá ki pơxúa dêi hngêi nhĕng mê cho,  kok a hngêi rak liăn vâ châ mung liăn pêi cheăng kâ. Tơdroăng kố kal khât la xơpá mê ngin hiă pâ râ kơpêng hên hdroh la xuân hâi kâi châ.

Péa nếo, rêm to kơdrum pêt reăng xuân ai tơnêi ki ê há vâ pêi pro ‘na ki pơxúa ăm tơdroăng pêt reăng tung kơdrum, pơtih môi tiah hnôu ‘măn, Hngêi ki pro  mê tơnêi ki mê cho tơnêi pêi chiâk, ôh tá chiâng vâ mơjiâng pro, ngi pâ hơ’leh chiâng tơnêi ki hmâ xúa, tơnêi ki mơjiâng pro tơmeăm khoăng mê oh tá chiâng. Pái, cho tơdroăng chơ tê, ‘na Logistics dế pro ăm ki pơxúa dêi reăng rế kơdroh 30%, ngin hiăng pâ kong pơlê ƀă mâu kơ koan khu ra pơkuâ cheăng veăng kơjo kum ngin tung tơdroăng chơ reăng kuăn pơlê tơtro tâ.

‘Na kuăn pơlê vâ châ tê reăng ăm ngế ngế rôe, malối cho tê ăm kong têa ê kal thế tơdroăng pêt rak ngăn thế pêi nhên krúa ƀă khŏm thế tơrŭm ƀă dêi rơpó, chiâng mâu khu pêi cheăng tơrŭm ki rơdêi mê nếo chiâng pêi pro, tâng ối pêi tơ môi ngế, môi rơpŏng kô pá vâ châ tê.

- Hôm! Mơnê kơ pôa!

Quang Sáng chêh

Gương - Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng