VOV4.Sêdang - Khu pơkuâ ngăn ‘na kuăn pơlê pêi chiâk pêi deăng Việt Nam hiăng tơku\m po tơbâ 90 hơnăm hâi mơjiâng Khu xiâm ngăn ‘na kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam (hâi lơ 14/10) [ă Hneăng hôp kân tơ’noăng mơjo pâ tơnêi têa roh má 5 pơla sap hơnăm 2015-2020. Tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah, rêm râ Khu xiâm ngăn ‘na kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam hiăng mơ’no hnoăng cheăng [ă rak vế pêi pro le\m tro mâu tơdroăng tơ’noăng, ki rơhêng vâ tối: ‘’Tơdroăng cheăng dêi kuăn pơlê tơ’noăng pêi chiâk pêi deăng, mơdró kâ rơkê, tơru\m kum dêi pó pro kro [ă kơdroh kơtiê krá tơniăn’’, ‘’Tơdroăng kuăn pơlê pêi chiâk deăng tơ’noăng mơjiâng thôn pơlê nếo, kơpho# ki rơkê ple\ng’’.

{ă hnoăng cheăng dêi lối chât rơtuh ngế kuăn pơlê, mâu tơdroăng cheăng kố hiăng thăm mơdêk tơ’noăng mơjo pâ tơnêi têa vâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng pơtối kơdo mơ-eăm mơnhông tơtêk, kho\m mơ-eăm pro kro mơdro\ng ki tơxâng, mơjiâng thôn pơlê nếo [ă veăng kum mơnhông mơdêk tơnêi têa.

Troăng vêh a kơtâu 1, cheăm Mỹ Long, tơring Cao Lãnh, kong pơlê Đồng Tháp xâp rơngiâp to mâu kơdrum loăng plâi kâ. Kơdrum loăng plâi sầu riêng kân rơdâ 10 rơpâu met karê dêi nâ Phan Thị Ngọc Hương, kuăn pơlê pêi chiâk deăng cheăm Mỹ Long plâi kơtốu, ăm rơpo\ng pêi lo liăn rêm hơnăm 500 rơtuh liăn. Nôkố, [a\ hnoăng cho Kăn xiâm tôh tơru\m cheăng pêt plâi sầu riêng dêi cheăm Mỹ Long, nâ Ngọc Hương rơtế [ă vâi krâ tung kơtâu tơru\m dêi pó, mơjiâng môi kơpong pêt plâi sầu riêng hưh cơ, dâi le\m:

‘’Nôkố pin vâ pêi kâ xông tơtêk thế rơtế dêi pó tơru\m cheăng. Ngin rơtế dêi pó lăm séa ngăn, rơtế dêi pó hnê dêi pó troăng pro kro mơdro\ng. Ai loăng plâi dêi khu kô krếo Ko\ng ti Đại Thuận Thiên vâi rôe tâi tâng tơmeăm ăm pin hlối. Pêi pêt tiô troăng hưh cơ mê vâi kô rôe tâi tơmeăm khoăng ăm pin’’.

Ôh tá xê to khên tơmiât, khên pêi, pêi lo liăn hên [a\ kơhnâ veăng kum rêm ngế rơtế mơ-eăm pro kro mơdro\ng, mê nâ Phan Thị Ngọc Hương ối veăng tơlo [a\ nâp ăm cheăm chât rơtuh liăn rêm hơnăm vâ mơjiâng thôn pơlê nếo [a\ pêi tơdroăng kum tơdroăng rêh ối pơlê pơla. Nâ cho môi tung mâu ngế teăng mâ kuăn pơlê veăng a Hneăng hôp Tơ’noăng pâ nhuo#m tơnêi têa dêi Khu pơkuâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam roh kố.

A kơpong kong ngo Tây Bắc, pôa Nguyễn Văn Binh, ối a pơlê Hua Đán, cheăm Tú Nang, tơring Yên Châu, kong pơlê Sơn La xuân cho môi ngế kuăn pơlê pêi chiâk deăng tê mơdró rơkê hên hơnăm pơtối. {a\ tuăn hiâm mơ-eăm [a\ tơmiât pêi rơkê, [ea\n [e\ng, pôa Binh cho ngế hiăng djâ plâi treăng kêt dro, tơmeăm ki ngeăm, pơ-ou dêi pơlê xiâm kơpong tơnêi Yên Châu, Sơn La hiăng châ pêt 20 hơnăm kố.

Troh nôkố, pôa hiăng pêt châ lối 20 ha plâi treăng kêt dro, tung mê 10 ha hiăng châ krí plâi, rêm hơnăm châ liăn tơkâ vâ chê 2 rơtal liăn. Ôh tá xê to pêi kâ rơkê, pôa ối tâi hiâm mơno kum vâi krâ hdroâng kuăn ngo a pơlê rơtế mơ-eăm xông tơtêk, hluăn ing kơklêa kơtiê:

‘’Vâi krâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng kum hên. Á hnê mơhno vâi krâ túa pêt loăng tiah kố mê châ tơ-[rê. Kuăn pơlê kơtiê mê rôe 13 to kơpôu kăn ăm 13 rơpo\ng vâ ăm vâi ai kơpôu pêi cheăng [a\ ai kuăn, kơ’nâi mê hơ’leh, klêi mê rôe ro kăn’’.

Pôa Nguyễn Văn Binh cho môi tung 90 Kăn xiâm chi ho#i kuăn pơlê pêi chiâk deăng ki kơhnâ rơkê châ Khu xiâm pơkuâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam pơ-ôu pơ-eăng, kheăn kơdeăn.

Mâu tơdroăng tơ’noăng pâ nhuo#m tơnêi têa xua Khu pơkuâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng mơhnhôk hiăng ai rơtuh rơpo\ng kuăn pơlê tung lâp tơnêi têa veăng, ing tơnêi têa troh kong pơlê, tơring, cheăm, thôn, pơlê. Klăng roh leh tơbâ 90 hơnăm hâi mơjiâng Khu kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam, mâu kuăn pơlê pêi chiâk deăng ki kơhnâ rơkê [a\ kăn xiâm chi ho#i kuăn pơlê pêi chiâk deăng ki rơkê châ pơ-ôu pơ-eăng rế hía rế ai pơxúa, vâ mơhnhôk kuăn pơlê pêi chiâk deăng [a\ troh lâp lu hiâm mơno tơ’noăng pâ nhuo#m tơnêi têa.

Pôa Thào Xuân Sùng, Kăn cheăng tung Tíu xiâm Đảng, Kăn hnê ngăn kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam mơnhên:

‘’Hneăng hôp tơ’noăng pâ nhuo#m tơnêi têa [a\ pơ-ô pơ-eăng Kăn xiâm chi ho#i kuăn pơlê pêi chiâk deăng ki rơkê cho xiâm kối, cho hiâm mơno dêi tơdroăng tơ’noăng pâ nhuo#m tơnêi têa leh tơbâ 90 hơnăm. Vâ châ tơ-[rê mê ki xiâm cho kuăn mơngế cho pơkâ apoăng [a\ bu ai châ tơ-[rê mê nếo kâi kum mơngế ki ê, laga kum mơngế ki ê, mê cho kuăn pơlê pêi chiâk deăng hnê kuăn pơlê pêi chiâk deăng mê nếo pro kro mơdro\ng tơxâng’’.

Laga, pak^ng mâu tơdroăng châ tơ-[rê, tơdroăng mơjiâng pro kế tơmeăm khoăng dêi kuăn pơlê pêi chiâk deăng xuân trâm hên pá puât, tơvâ tơvân pro tơdroăng pêi chiâk deăng tá hâi mơnhông mơdêk tâi ivá, tơmeăm khoăng ki ai, hên kơpong pơlê xiâm tá hâi ai tơdroăng ki hơ’leh nếo ó rơdêi.

Khu pơkuâ kăn pơlê pêi chiâk deăng, tíu tơku\m ru\m môi tuăn [a\ rak ngăn tơdroăng rêh ối kế tơmeăm khoăng hiâm mơno ăm kuăn pơlê pêi chiâk deăng, thăm nếo kal hlê ple\ng mâu pơloăng mơnúa dêi kuăn pơlê pêi chiâk deăng tung pơla tơdroăng rêh ối nôkố, xuân môi tiah mơ-eăm hên vâ ôh tá lôi kơbố paro\ng, vâ kuăn pơlê pêi chiâk deăng rế hía rế phâi tơtô, tơnêi têa kro mơdro\ng, môi tiah Pôa Hồ hiăng mơnhên: Kuăn pơlê pêi chiâk deăng pin kro mơdro\ng mê tơnêi têa kro mơdro\ng. Pêi chiâk xông tơtêk mê tơnêi têa xông tơtêk’’.

Hương Lan – VOV1 chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng