VOV4.Sêdang - Tung pơla hdrối kố nah, xua tơdjâk dêi pơreăng kân COVID-19, tơdroăng ki tê tơmeăm yă chu kơdroh, malối a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh yă tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tŭm túa dêi kong pơlê Lâm Đồng hiăng kơdroh hên khât. Tung mê, ai drêng ‘nâ hên ƀăng tơnêi pêt kơchâi, reăng athế pui tah lôi xua ôh tá châ tê, pro tơdroăng rêh ối kuăn pơlê trâm hên xơpá.

Mâu hâi ki kố, rơpŏng jâ Ngô Thị Tâm, ối a cheăm Tân Châu, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng sĭng khéa xua plâi ƀơr tung kơdrum dêi rơpŏng ôh tá châ tê. Maluâ yă chu kơdroh ó la xuân ôh tá ai ngế vâ roê mê jâ athế lôi dêi plâi ŭm tơruih tung kơdrum. Jâ Tâm ăm’nâi, tung pơla kố dêi hơnăm nah, ƀă yă tê sap ing 40 troh 50 rơpâu liăn/kg ƀơr túa 034, kơdrum plâi ƀơr kố dêi rơpŏng hiăng pro pơxúa pêi lo liăn hên, mê nôkố ôh tá tê, ôh tá ai liăn.

“Kơdrum plâi ƀơr kố hơnăm nah á krí châ 1 tâ̆n ƀă tê ƀă yă sap ing 40 troh 50 rơpâu liăn/kg. Hơnăm kố mê tê yă rơpâ khât, yă tê hiăng rơpâ tiah mê la xuân ôh tá ai kơbố vâ roê. Nôkố ôh tá ai ngế roê mê á lôi plâi ƀơr tơruih klêh a xiâm môi tiah mê”.

Xuân môi tiah mê, rơpŏng dêi pôa Nguyễn Duy Định, a cheăm Tân Lạc, tơring Bảo Lâm xuân khéa hơ’nêng xua yă tê rơpâ. Teăng hdrối nah tê sap ing 30 rơpâu liăn/kg plâi ƀơr mâu ngế ki roê krí xêh a kơdrum ƀă mơdrếo tŭm liăn a kơdrum hlối, mê hơnăm kố tá krí xêh, chơ troh a tíu tơkŭm vâ tê la xuân bu tê a yă dâng 14 rơpâu liăn môi kg. Pơreăng COVID-19 hiăng tơdjâk ó troh tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê a tíu kố.

Pôa Nguyễn Duy Định tối:

“Hơnăm kố yă tê kơdroh ó. Hơnăm nah ối tê châ yă 30 rơpâu liăn tung môi kg mê vâi troh roê a kơdrum ƀă krí xêh. Hơnăm kố bu tê châ sap ing 13 rơpâu 500 hrĭng liăn troh 14 rơpâu tung môi kg la tơná pin krí xêh mê nếo chơ dêi troh tíu ki vâi roê”.

Ôh ti xê to plâi ƀơr mê hên kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki ê dêi kong pơlê Lâm Đồng xuân trâm pá ‘na tơdroăng ki tê ƀă yă chu rơpâ ó. Cho ngế ki ai lối chât hơnăm tung tơdroăng ki pêt mâu reăng poê tơkâng vâ tê ăm kơchơ, la tá hâi ai drêng lâi tiah nôkố. Pôa Nguyễn Văn Thành, ối a bêng 9, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt athế trâm tơdroăng ki xơpá xua ôh tá ai tíu ki tê dêi mâu reăng môi tiah nôkố.

Pôa Thành ăm ‘nâi, tâi tâng 2.500 met karê tơnêi pêt reăng dêi rơpŏng, tung mê ki hên cho reăng cúc hiăng hluâ hâi khế poê, tơpo a kơdrum pơklât thế pui tah. Bu ai môi iâ ƀăng tơnêi ki kŭn cho rĕng châ tê drêng kơchơ Đầm Sen a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh lôu péa pêi cheăng tung 3 hâi sap ing hâi lơ 11 troh lơ 13/6 pơla hdrối kố nah. Tơdroăng ki kơchơ kố pơtối klĭng péa pơtê vâ hbrâ mơdât pơreăng COVID-19 klêi kơ’nâi mê, xuân cho rôh kơchơ tê mơdró reăng Đà Lạt chiâng pơtê, tơdroăng cheăng pêt reăng dêi rơpŏng pơtối trâm hên xơpá.

“Nôkố khu ki roê ki lâi troh roê châ yă ki lâi mê á tê yă ki mê, xua nôkố pơtroh tê a mâu tíu tê xuân châ la ƀă kơxô̆ tê iâ xo, ôh tá kuăn mơngế lăm kơchơ mê pro tiah lâi vâi châ tê. Rơxế chơ hên tơmeăm troh amê la kơchơ Đầm Sen ôh tá lôu péa, ôh tá ai kuăn mơngế roê mê ngin xuân ôh tá châ tê reăng. Xua mê, nôkố bu tê ‘ngré, tê iâ kố, tê châ to lâi hơniâp to mê”.

Xuân môi tiah mê, tơdroăng ki pêt reăng dêi rơpŏng jâ Hồ Thị Búp a pơlê reăng Thái Phiên, bêng 12, Pơlê kong kơdrâm Đà Lạt xuân trâm pá drêng ki hên kơchơ tê ki kân tung tơnêi têa, malối cho Pơlê kong kân Hồ Chí Minh pơtê roê xua tơdjâk ing COVID-19. Tiô jâ Búp, ƀă tâi tâng kơlo ‘no dâng 50 rơtuh liăn môi tiah rêm roh, rơnó reăng kố nah rơpŏng hiăng lŭp tâi tâng ƀă lŭp ó xua hiăng pui tah tâi tâng.

“Tro lŭp hên xua COVID-19 mê xuân khéa ó khât, drêng ‘nâ ôh tá rơhêng vâ rak ngăn xếo. La tâng ôh tá pơtối pêt, mê rơnó la ngiâ ah drêng kơchơ tê reăng vêh tơniăn mê gá tiah lâi, xua mê nôkố athế mơ-eăm pêi xo ôh tá ‘nâi pro tiah lâi”.

Hlo ôh tá tơniăn dêi pơreăng kân COVID-19, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng dêi kong pơlê Lâm Đồng đi đo trâm ƀă hên tơdroăng ki ôh tá mơhúa xua tơdjâk dêi kơchơ tê. Tiô pôa Phan Thanh Sang, kăn hnê ngăn Khu tơrŭm reăng Đà Lạt, vâ pơkâ tơleăng môi iâ xơpá ăm kuăn pơlê, pơla hdrối kố nah, kơ koan ki ai tơdjâk kong pơlê Lâm Đồng ai hlá mơ-éa pơkâ thế ƀă peăng Pơlê kong kân Hồ Chí Minh hiăng ăm phêp kơchơ reăng Đầm Sen lôu péa tê roê 3 hâi, pơkâ tơleăng tơdroăng ki tê môi iâ reăng drêh ăm Đà Lạt.

Laga, ‘na ki ton xŏn ngế ki pêt reăng tối tơdjuôm ƀă mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tŭm túa ki ê dêi Lâm Đồng tối tơdjuôm kal ai tơdroăng ki tơrŭm krá tâ tung pêt ƀă tê kế tơmeăm, ki ê xuân kal po rơdâ hên túa tê kế tơmeăm, tá tơdroăng ki tê tung online vâ kơdroh kơlo ki iâ má môi ‘na tro lŭp drêng trâm tơdroăng ôh tá tơniăn kân xua kơchơ mơdró, tung mê, ai tơdjâk xua COVID-19.

Pôa Phan Thanh Sang ăm ‘nâi:

“Hdrối tâ, mơhnhôk vâi krâ nhŏng o kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng akố ai tơdroăng tơrŭm krá ƀă mâu khu ki roê a pơlê kong kân, ƀă xuân tâ reăng tung kơthung vâ pơtroh Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, mâu kong pơlê peăng Mâ hâi lo troh tơdrêng a mâu shop, mâu tíu tê mê kô kơdroh iâ ki tro lŭp xua tơdjâk ing COVID-19. ‘Na ki ton xŏn, Khu tơrŭm pêt reăng Đà Lạt pơtối pâ thế ƀă kong pơlê mơdêk rĕng tíu xiâm tê reăng, mơjiâng troăng pơto chơ logistic prôk troh tâi tâng mâu kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa. Sap ing mê pơto chơ, tê reăng kô tơ’lêi hlâu tâ”.

Vâ mơdêk pêt, tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tung tơdroăng ki ai pơreăng COVID-19, pakĭng tơdroăng ivá mơ-eăm dêi kuăn pơlê tung tí tăng tíu tơrŭm pêt ƀă tê kế tơmeăm vâ tơniăn tíu tê, pâ thế mâu kơvâ ki tơrŭm cheăng kal mơdêk tâ nếo mâu troăng hơlâ tŏng kum, pơkâ troăng pêt, mơdêk hnoăng pơkâ mơdêk tê mơdró, krếo thế tơ’mot mơnhông kơmăi kơmok uâ pơliê, rak ngăn kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, xuân môi tiah pêi pro hên kế tơmeăm vâ mơdêk ivá tơxup tê tung kơchơ.

Xua tơdjâk pơreăng COVID- 19 hiăng pro tơdroăng pêi chiâk, yă tê tơmeăm bă tơdroăng ‘na tíu pêi lo tơmeăm ing chiâk deăng Lâm Đồng trâm hên xơpá. Hlo ai tơdroăng tiah mê, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng dêi Lâm Đồng kô pơkâ mâu troăng rơhlâ pêi pro môi tiah lâi vâ kum kuăn pơlê pơtối pêi chiâk ƀă hlối tơniăn pêi lo tơmeăm, tơniăn ‘na pơkâ mơjiâng tơdroăng pêi chiâk deăng dêi kong pơlê mơdêk kơlo ki tơ-ƀrê ƀă hlối pơxúa tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng krá tơniăn ton. Tơdroăng tơpui kơ’nâi kố pơla Ngế chêh hlá tơbeăng ƀă pôa Nguyễn Văn Châu, Kăn phŏ pơkuâ dêi khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Lâm Đồng kô mơnhên ‘na tơdroăng mê.   

-Ô pôa Nguyễn Văn Châu! Tung pơla pơreăng kân COVID-19 tâ tú hiăng pro tơdjâk kân troh tơdroăng pêi chiâk, yă tê tơmeăm ƀă tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi kuăn pơlê, pôa hlo ti lâi tơdroăng mê? 

Pôa Nguyễn Văn Châu: Drêng pơreăng tâ tú rơ-iô ó a mâu kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa, malối cho a mâu kong pơlê ki rôe hên tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi Lâm Đồng môi tiah Pơlê kong kân Hồ Chí Minh mê ngin ai troăng rơhlâ, cho: tơkŭm hnê mơhno pêi chiâk, séa ngăn mơdât pơreăng; má péa, cho rak ngăn tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki rôe, ‘na hdrê pêt, phon rơvât... vâ ví lơ ai tơdroăng mơngế ki ‘mêi ôh tá tơdrăng xúa tơdroăng tung pơla ai pơreăng COVID-19 djâ tê mâu phon ki ôh tá dâi lĕm vâ rơvât loăng plâi.

Tung mâu troăng rơhlâ mê, ngin tơmâng má môi cho tơdroăng mơdêk tơrŭm cheăng tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng vâ kum kuăn pơlê ki pêi chiâk ai tíu tê tơniăn. Pakĭng mê, mơdêk rak ngăn krúa tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, kum kuăn pơlê tơrŭm mâu tơdroăng ‘na tê  tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki sap nah kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mâu kong pơlê hiăng mơjiâng pro. Mê cho mâu tơdroăng tơkêa bro ki hiăng châ kĭ vâ pơtối rak vế ƀă mơnhông tơ-ƀrê.

Pakĭng mê, ngin đi đo tí tăng ‘nâi plĕng mâu tơdroăng ‘na pêi chiâk, ma lối cho tơmeăm pêi lo ing chiâk a mâu rơnó vâ ing mê ai tơrŭm ƀă mâu kong pơlê, mâu khu mơdró, mâu khu pêi cheăng tơrŭm pro ti lâi vâ tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi kuăn pơlê. Pakĭng mê nếo, ngin tơkŭm, tơrŭm ƀă Khu ngăn pêi chiâk deăng mâu kong pơlê tăng tíu tê, xuân môi tiah tơrŭm ƀă Khu xiâm ngăn tê mơdró vâ tăng tíu rôe tơmeăm kuăn pơlê pêi lo.

-Môi tiah pôa nếo tối, pakĭng mơdêk tơrŭm pêi chiâk ƀă tê tơmeăm pêi lo, ki pơxúa ƀă ki tơ-ƀrê dêi tơmeăm pêi lo xuân kal châ mơdêk ki tơbriât tăng tíu tê. Vâ châ pêi pro tơdroăng mê, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng kong pơlê ai troăng rơhlâ klâi?

Pôa Nguyễn Văn Châu: Vâ mơdêk pêi chiâk deăng châ tơ-ƀrê, môi tung mâu tơdroăng ki kal má môi mê pin thế kum mâu tơdroăng ‘na uâ pơliê pro tơmeăm ƀă tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ăm kong têa ê, po rơdâ tăng tíu tê vâ tơdroăng pêi chiâk deăng châ tơƀrê ton ta ah. Ai 2 tơdroăng, malối cho tơ’mot mâu khu mơdró ’no liăn cheăng tung tơnêi têa ƀă kong têa ê ‘no liăn cheăng a Lâm Đồng ing mâu tơdroăng cheăng, môi tiah: kơ-óu têng chế, kơphế, kơchâi, plâi, pôm ƀă mâu kơchâi plâi kâ ki ê; má péa, cho mơnhông mơdêk mâu khu mơdró tung kong pơlê ‘na mơhnhôk pro kơdrum deăng, mâu rơpŏng kuăn pơlê ai tŭm ivá mơnhông mơdêk mâu khu mơdró... vâ pin mơnhông mơdêk tro tiô pơkâ ƀă mơjiâng pro hên.

Tung mê, tơdroăng uâ pơliê, pêi pro tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, mơdêk pêi lo lĕm tơmeăm cho ki kal má môi. Hbrâ tăng tíu tê mâu tơmeăm ki pin pêi lo nôkố, malối cho mâu kơchâi, reăng têa tôu ro ƀă mâu tơmeăm ki pêi lo rêm hâi xuân kal ai tíu tê tơniăn.

-Ô pôa, pakĭng mâu troăng rơhlâ ki pin nếo tối mê âi, hên tơdroăng hnê tối tiah kố kong pơlê kal mơdêk tơ’mot khu ‘no liăn cheăng, pro tơ’lêi hlâu mơnhông mơdêk uâ pơliê kế tơmeăm pê lo ing chiâk deăng. Pôa tơmiât ti lâi tơdroăng mê?

Pôa Nguyễn Văn Châu: Pêi pro tiô pơkâ kơxô̆ 57 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh mê kong pơlê Lâm Đồng hiăng pơkâ mơhnhôk tŏng kum tơ’mot’no liăn cheăng tung pêi chiâk deăng thôn pơlê. Vi ƀan kong pơlê hiăng ‘nâi mâu tơdroăng tơkêa bro tơ’mot ‘no liăn cheăng, tung mê, tơkŭm a mâu tơdroăng tơkêa ki kân, môi tiah: tơdroăng tơkêa hngêi kơmăi uâ pro plâi tô-mât, tơdroăng tơkêa uâ pro plâi kâ, pro hdrong prế, pro pơkeăng ƀă mâu tơdroăng tơkêa bro ki ê. 

Púi vâ mâu khu mơdró tung tơnêi têa ƀă kong têa ê ‘no liăn cheăng a Lâm Đồng vâ mơnhông mơdêk pêi chiâk dêi kong pơlê xông tơ-ƀrê. Ƀă mâu tíu xiâm ki tơkŭm cheăng, nôkố xuân môi tiah tung la ngiâ mê ƀă  kơvâ pêi chiâk deăng ngin kô tơkŭm pêi chiâk pêi lo kế tơmeăm ing chiâk deăng, rak ngăn mâu tơdroăng cheăng ‘na rak ki tơ-ƀrê vâ drêng xua djâ a mâu tíu xiâm pêi xo nếo ai tơmeăm séa ngăn ki vâ ‘nâi nhên xiâm pêi lo mơjiâng pro.

Vâ pro ti lâi drêng klêi pêi pro ahdrối, pro ngăn a mâu tíu xiâm ki xo mê kô pêi lo tơmeăm ki lĕm ai tiô pơkâ dêi tíu vâ rôe.

Mơnê kơ pôa!

Hà Quang Sáng chêh

Katarina Nga - Gương tơplôu ƀă tơbleăng