VOV4.Sêdang - Sap ing ton tĭn nah, mơngế Rơđế hiăng hmâ ai khôi túa ki lĕm tro, mê cho tơdroăng ki pro nhŏng o pơla 2 to pơlê, péa rơpŏng, ngoh nâ o, péa ngế pú hmâ, tơchiăng, pro kuăn nôu, kuăn pâ ƀă hên mâu tơdroăng pro nhŏng ki ê. Tơdroăng rêh chal nếo nôkố, mơngế Rơđế chôa ’lâng tah lôi khôi túa, vêa vong ki ôh pá tơtro, la khôi ki pro tơchiăng, pro nhŏng o xuân ối châ rak vế troh a hâi kố. Tơdroăng ki pro nhŏng o pơla mâu pơlê ti xê to pro ăm kuăn mơngế achê dêi pó, hmâ, hlê plĕng dêi pó hên tâ, mê ối veăng kum mơjiâng tơdroăng tơrŭm, tơdjêp, tơkoh pơla mâu pơlê pơla. Pó vâi krâ-nhŏng o rơtế tí tăng ‘nâi plĕng ‘na tĭng pro kuăn nôu dêi mơngế Rơđế.

Tiô khôi túa dêi mơngế Rơđế, kuăn kơnốu drêng hơngế dêi ing nôu pâ lăm xo kơdrâi ƀă rêh ối peăng hngêi dêi kơdrâi. Ai mâu ngế xo kơdrâi a pơlê hơngế, xua mê,  khoh chiâng ai tơdroăng pro kuăn nôu ƀă mơngế rơtế ối tung pơlê dêi kơdrâi ƀă ai inâi kơjôi ƀă dêi tơná. Hdrối vâ pro nhŏng o athế êng nôu pâ, tăm, miê peăng hngêi kơdrâi hôm chiâng ăm phep pro nhŏng o ƀă rơpŏng dêi tơná lơ ôh? Lơ peăng rơpŏng kơdrâi kô rah xo ngế kơnốu ki mê ăm môi rơpŏng ki ê ‘lo vâ pro kuăn nôu. Tĭng ki pro kuăn nôu mê hmâ pro a rơpŏng nôu pâ ki pro kuăn pâ, kuăn nôu, ai tŭm mâu hdroâng hdrê, rơpŏng hngêi, miê, tăm, xăng, meh ƀă vâi krâ, hdroâng hdrêng tung pơlê. Rơpŏng pôa H’Nhem, ối a ƀuôn Ea Sut, pơlê kân Ea Pôč, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak hiăng pro kuăn pôa ƀă 2 ngế kuăn kơnốu ing tíu ê, pôa tối:

“Drêng pro kuăn pâ, mê miê, meh dêi ngế kơdrâi kô lăm troh a hngêi ki vâ pro kuăn pâ ƀă dêi kơnốu. Nôu pâ peăng ngế kơdrâi, mơngế krâ ki rơkê plĕng tung hdroâng  hdrê kô ai rơkong tối pơchân dôh, kuăn ki vâ pro kuăn pâ ƀă vâi meh, miê tung pơlê, môi tiah: tâng hiăng pro kuăn nôu, athế tơmâng, pêi pro tro tơdroăng vâi krâ hnê pơchân, athế rak ngăn kơ vâi krâ. Kơ’nâi mê ah, ngế dôh, ngế kuăn ngăn nôu ki mê athế môi tiah loăng trâi, ngăn pâ môi tiah loăng hrá. Tâng ôh tá ngăn môi tiah dêi nôu pâ xếo, ôh tá vâ rak ngăn xếo, kố tro pơxau phak tiô kơ khôi túa, vêa vong’’.

Tơmeăm hdroăng ki nôu pâ diâp ăm rơpŏng hngêi ki châ pro kuăn roăng, tung mê ai: môi plâ kơpâu ki pôu vâi ‘nĕng, môi plâ ếo, môi to mŏng vâ mơhno tối mŏng ki dâ têa tôu nôu, môi xiâm drôu. Peăng ngế kuăn ki diâp ăm dêi nôu pâ roăng mê, cho môi plâ jiâ, rơmoăng ki tĕn ƀă kŏng, ngăn tiô kơ tơná ai kô rơkâu môi to chu ki kân lơ kŭn ăm nôu pâ roăng.

Peăng nôu pâ ki pro kuăn roăng, tâng dah lơ ai xêh kế tơmeăm, tơdah kuăn roăng mê kô ai khu vâi krâ tŏn chêng tơgôu koăng, pế drôu xiâm, krếo thế hdroâng hdrê ôu kâ vâ tối pơtâng ăm vâi krâ-nhŏng o tung pơlê ƀă nôu pâ, jâ pôa ki hiăng tiô xeăng. Nôu pâ roăng athế ai hnoăng rak ngăn kuăn roăng drêng tamo châi, hnê kuăn roăng tung tơdroăng xo ŏng mế ƀă pơlê pơla. Tơdroăng ki pro kuăn nôu roăng, kuăn pâ roăng mê, tâng ôh tá ai nôu pâ xiâm ối achê, mê xuân kal ai nhŏng o, hdroâng hdrê vâ veăng hnê tối, tơbâ khĕn. Pôa H’Nhem ai tối tơ’nôm tiah kố:

“Tiô khôi túa, vêa vong dêi mơngế Rơđế, mơngế ki pro kuăn pâ, kuăn nôu roăng ôh tá khoh vâ kuăn cháu, hdroâng hdrê dêi nôu pâ roăng. Tâng pro ti mê kô ai xôi ƀă kô tro pơxâu phak ó, xuân ai drêng ‘nâ tro mơ’no lo hơngế ing pơlê. Ki má péa nếo, maluâ hiăng ai nôu pâ roăng xuân athế đi đo lăm pôu dêi nôu pâ xiâm tơná”.

Tiô kơ khôi túa dêi hdroâng Rơđế, drêng hiăng chiâng kuăn nôu, kuăn pâ, tơkeá vâ tối vâi hiăng chiâng mâu ngế tung môi rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê ƀă chiâng môi ngế tung pơlê pơla, xua mê, vâi athế ai hnoăng cheăng rak ngăn, tŏng kum dêi pó, athế veăng tơmâng, tŏng kum dêi pó tung rêm tơdroăng; ôh tá chiâng pêi pro mâu tơdroăng ‘mêi ăm dêi pó, tâng ôh tá rak tro khôi túa pơlê pơla mê kô tro pơxau phak. Nôu Phun, inâi cho H’Nui Niê ối a ƀuôn Ea Sut, pơlê kân Ea Pôč, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối:

“Tơdroăng pro kuăn nôu, kuăn pâ kô kum ăm kuăn mơngế achê dêi pó hên tâ. Drêng châi tamo, tâng ôh tá râ, ôh tá êa ai nôu pâ xiâm, xua ối a pơlê hơngế lăm pôu ngăn. Tung tơdroăng cheăng dêi rơpŏng hngêi, mê kuăn roăng athế rak ngăn, tŏng kum tâi dêi ivá tơná. Cho dôh lơ mế dêi rơpŏng nếo pro nhŏng o mê xuân athế pêi pro tro dêi hnoăng cheăng tơná. Drêng nôu pâ roăng hiăng krâ, ivá pá hro, châi tamo, ngế kuăn roăng athế troh pôu ngăn, rak ngăn, tŏng kum môi tiah kuăn xiâm; drêng tung rơpŏng ai tơdroăng cheăng ki lâi ‘lo, drêng ai mơngế krếo mê athế troh veăng pêi. Á hlo tơdroăng kố cho ‘ló khât xua ai tơ’nôm nôu roăng, pâ roăng, kum ăm tơdroăng rêh ối thăm rế hơ-ui pâ dêi pó hên tâ’’.

Tơdroăng ki pro kuăn nôu hiăng châ pơkâ nhên tung khôi luât dêi hdroâng Rơđế, cho khôi túa ki lĕm tro, môi tơdroăng ki athế mơhno tối ‘na hiâm tuăn mơno ki lĕm tro, tơrŭm, pói rơhêng vâ ăm rêm ngế athế rêh ối hơniâp ro, veăng kum dêi rơpó tơkâ luâ mâu tơdroăng xahpá mơjiâng pơlê cheăm rế hiá rế phâi tơtô, kro mơdrŏng tâ.

H’Zawut Ƀyă chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng