Mâu hâi pơtê pơto cheăng chiâk deăng, ai vâ chê 30 ngế nâ o hdroâng Bơhnéa tung khu ki tĕn hmôu dêi thôn 5, cheăm Pờ Tó, tơring Ia Pa, kong pơlê Gia Lai tơkŭm dêi pó tĕn hmôu jiâ pá kơdâm hngêi trá. Jâ ki hên hơnăm má môi hiăng luâ 50 hơnăm, ai mâu vâi droh ki xiâm 20 hơnăm. Vâi rơtế hnê tối dêi pó, rơtế dêi pó tĕn mâu hmốu jiâ ki rơneăm tiô khôi hmâ vâi krâ hiăng hnê ‘măn ăm, lơ rơneăm pro lế lĕm mâu um a kơdró ếo, kơdró pơtâk. Nâ Đinh Như, ối a thôn 5, cheăm Pờ Tó tối ăm ‘nâi:

“Roh nah, mâu vâi jâ, vâi meh hnê tĕn hmôu jiâ ăm vâi nôu, vâi nâ. Chal nếo nôkố, mê mâu vâi nâ pơtối hriâm hên há vâ kơ chiâng rơkê. Kơ’nâi ah, ngin xuân pơtối hnê ăm mâu o, vâi muăn chal nếo, maluâ mâu vâu muăn ai 16 hơnăm, 18 hơnăm kal pơtối châ hriâm hên tâ nếo”.

A cheăm Ia Mnông, tơring Chư̆ Pah, kong pơlê Gia Lai, mâu vâi nâ o mơngế Jarai tung Kâu lăk ƀô̆ tĕn hmôu jiâ pơlê Kép 2 rah xo môi toăng hngêi trá a tơdế pơtê pro tíu ki tĕn hmôu jiâ ƀă hnối mơđah tơbleăng mâu tơmeăm ki tĕn mê. Kố cho tíu ki vâ troh dêi tơmối tiô tour ôm hyô pơlê pơla dêi pơlê Kép 2. Troh akố, tơmối kô châ hlo nhên tơdroăng ki lĕm tro dêi mâu tơmeăm khoăng, mâu hmôu jiâ, sên van khan ếo, kơtong tâ liăn ƀă kơtong yĭng ki kân ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, châ mơnhên tối tơdroăng ki kơhnâ rơkê plĕng, ki rơhí rơhó drêng vế prế hnhâng a tú ki vâ tĕn, rah xo ăm dêi tơná mâu tơmeăm ki rơhêng kal vâ rôe. Nâ H’Uyên Niê - Kăn pơkuâ ngăn Kâu lăk ƀô̆ tối ăm ‘nâi, dế nôkố hiăng ai khu mơdró kâ kĭ tơrŭm cheăng ƀă kâu lăk ƀô̆, po djâ ăm tơdroăng ki nếo tung rak vế ƀă pơtối mơdêk hnoăng cheăng tiô khôi hmâ. Kơnôm ing tơdroăng mơjiâng tơmeăm khoăng ki ai pơxúa kân khât ăm tơmối, mê nâ hiăng châ pêi lo rêm khế dâng 5 rơtuh liăn.

“Khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi ngin hiăng hlê plĕng túa pêi pro, mơnhông mâu tơmeăm khoăng ki mê chiâng tơmeăm ki vâ chôu vế, rak ngăn. Pơtih ếo pơtâk tiah kố mê ngin chiâng pro kơtong piăng, kơtong tâ liăn, ếo, hơlŏng păn ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, ing mê, veăng kum pro ăm mâu ngin thăm rế ai hiâm tuăn kơdo mơ-eăm, hâk git, hâk vâ pơtối rak vế khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.

Tung lâp kong pơlê Gia Lai hiăng ai 106 Kâu lăk ƀô̆ ki tĕn hmôu jiâ, tơkŭm lối 1 rơpâu 600 ngế vâi nâ o veăng tĕn, rơneăm. Rế hiá rế hlo ai hên vâi nâ o thăm mơdêk tung hnoăng rak vế khôi túa tĕn jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk dêi kuăn ngo, kơnôm châ Khu kăn pơkuâ hnê ngăn kong pơlê tŏng kum, veăng mơhno tơbleăng mâu tơmeăm khoăng dêi kuăn ngo vâ mơnhông tơdroăng ôm hyô. Kong pơlê Gia Lai hiăng djâ tơdroăng tĕn mơjiâng tơmeăm khoăng ki kal kố tung tơdroăng “ ‘Măn chôu, pơtối mơdêk ki kơnía git túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế, hnối pêi adrêng ƀă tơdroăng ôm hyô” ối tung Hnoăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa tung mơnhông pêi cheăng kâ - rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ƀă kong ngo pơla sap ing hơnăm 2021-2030. Dế nôkố, tơmeăm khoăng ki châ tơbleăng kố, châ mơhno tối hên a mâu roh tôu chêng koăng, a mơnui măng tĭng, tơkŭm hmâ po a Plông kân Đại Đoàn Kết, tơdế Pơlê kong kơdrâm Plei Ku.

Jâ Nguyễn Thị Thanh Lịch - Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi, ki xiâm dêi kong pơlê mê cho, ‘măn chôu, mơhno tơbleăng ƀă mơ’no tơmeăm khoăng chiâng tơmeăm ki vâ tê mơdró tung kơvâ ôm hyô a kong pơlê kố:

“Ing mâu tơdroăng pêi pro kố, ngin pói rơhêng vâ pơ-ô, pơ-eăng mâu ngế ki hriăn plĕng hiăng ôh tá la lâi pơtê, ai tơmeăm khoăng ki tơtro ngê̆ thuât. Ngin pói rơhêng vâ châ ai, ti xê to tơdroăng tối tơbleăng, mơhno mơđah mê ối cho tơmeăm khoăng ai ‘na cheăng kâ, tơbleăng ăm tơmối tơrŭm cheăng ƀă mâu tơmeăm ki tê mơdró kâ, veăng kum ăm tơdroăng mơnhông pêi cheăng kâ krá tơniăn dêi Gia Lai.