VOV4.Xơ Đăng - Ƀă vâi krâ-nhŏng o mơngế Jarai tối krê xuân môi tiah mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên tối tơdjuôm, tĭng kâ báu nếo cho môi tung tơdroăng ki mơdĭng ki kal ai hên mâu túa rơkâu xối ki pro a chiâk deăng xuân pro a hngêi dêi kăn rơpŏng hngêi.

Tiô khôi hmâ dêi mơngế Jarai a kong pơlê Dak Lak, tĭng rơkâu xối báu nếo dêi vâi krâ-nhŏng o hmâ pro ai 2 tơdroăng ki xiâm, ki má môi cho tơdroăng rơkâu xối, ki má péa cho ôu kâ - xah hêi. Tung tơdroăng rơkâu xối mê ai 3 tơdroăng ki xiâm, mê cho rơkâu xối báu a chiâk, a hơpăm chiâk, a hnôu hneăm dêi kăn rơpŏng hngêi. Hdrối vâ rơkâu xối báu nếo a hngêi, mơngế Jarai hmâ lăm rơkâu xối báu a chiâk.

Pôa Kpă Chua, ối a tơring Ea Hleo, kong pơlê Dak Lak tối: Tung rêm roh rơkâu xối a chiâk mê, tơmeăm hdroăng ăm hâi rơkâu xối mê cho drôu xiâm ƀă í:

‘’Hmâ hlo rêm hơnăm, hdrối vâ xuâ báu vâi krâ hmâ djâ lăm rơkâu xối xeăng a chiâk. Drêng rơkâu xối a chiâk, tơmeăm hdroăng athế ai 2 xiâm drôu, 2 to í ƀă môi to mŏng hlái. Xiâm drôu ki má môi vâi lếo a chiâk, ối pá 1 to xiâm drôu vâi kât ‘măn a hơpăm chiâk, klêi mê, vâi xo 1 to ko í ƀă mơná í vâi tâp ƀă loăng a tơdế chiâk’’.

Ƀă mơngế Jarai, pôa pơchâu tung roh rơkâu xối cho ngế meh nhŏng tung rơpŏng hngêi. Xua ga cho ngế ki pôu râng hnoăng cheăng ki kân tung hdroâng hdrê. Cho ngế ki hên hơnăm hlê plĕng ƀă châ hdroâng hdrê loi tơngah.

Pôa Kpă Chua ăm ‘nâi tơnôm:

‘’Mê cho ngế meh nhŏng dêi tâi tâng hdroâng hdrê ki mê. Xua tâi tâng mâu hdroâng hdrê dêi mơngế Jarai pơrá ai pôa pơchâu, ngế ki mê xuân cho ngế ki hên hơnăm, mơngế ki châ loi nhoăm tung rơpŏng hngêi’’.

Vâi rơtăm Jarai lăm hbui chôa ‘lâng a kông, kơpâu báu ki kơtóu má môi vâ rơkâu xối xeăng ăm báu nếo. Um: Hlá tơbeăng baodaklak.vn

Vâ tơdroăng rơkâu xối châ tơniăn, sap ing kơxo má kăn rơpŏng hngêi rơtế ƀă mâu ngế tung rơpŏng hngêi ƀă pôa pơchâu lo lăm rơkâu xối a chiâk, hbrâ ‘măn hdrối tŭm têk kế tơmeăm ki vâ rơkâu xối a chiâk mê. Klêi kơ’nâi kăn rơpŏng hngêi hiăng hbrâ tŭm têk kế tơmeăm, mơngế Jarai hmâ rơkâu xối hmê kơchâi a chiâk hdrối vâ xuâ báu chiân djâ vêh a hnôu, a hneăm achê hngêi.

Tung pơla pôa pơchâu rơkâu xối kơ xeăng, pôa pơchâu kô pro tơdroăng ki chuih pê 7 hdroh a vó drôu ƀă rơkâu xối kơ 7 khu xeăng, tung mê, ai: Xeăng tơnêi, xeăng plêng, xeăng têa, Xeăng roăng rak, Xeăng kring vế, Xeăng rak ngăn ƀă Xeăng báu, vâ ăm báu rĕng tum, vâ báu xú pơ-ou lĕm. Ki málối, klêi kơ’nâi rơkong rơkâu xối dêi pôa pơchâu mâu vâi droh rơtăm ki mo rơdêi kô lo a chiâk chôa ‘lâng hbui a kông ƀă kơpâu báu, ôh tá pro kông báu tro châi, ôh tá têng troh mâu khu xeăng, ai tiah mê ‘nôi, rơnó báu hơnăm ki mê kô chiâng dâi lĕm, kơtóu, châ báu hên.

Klêi kơ’nâi rơkâu xối, pleăng khu xeăng, tiô khôi hmâ dêi mơngế Jarai, ngế ki châ khĕn ôu drôu xiâm ahdrối cho môi ngế jâ tung rơpĕng, klêi mê, nếo ăm kơdrâi ƀă nôu kơdrâi (cho kơdrá) dêi kăn rơpŏng hngêi rơtế i ôu. Xua tiô khôi hmâ dêi hdroâng Jarai, kơdrâi cho ngế pơkuâ, xua tiah mê, tâi tâng rêm tơdroăng cheăng ai tơdjâk troh rơkâu xối, ôu kâ, pơrá cho xua vâi kơdrâi ki pêi pro ahdrối. Tiô pôa Kpă Chua tối, tơdroăng ki ăm ôu drôu ngế ki ôu pơtối mê cho ngế kăn rơpŏng hngêi ƀă nhŏng dêi ngế kơdrâi (cho meh) dêi kăn rơpŏng hngêi, ki chiâng pơtối ôu drôu, klêi mê, vâi pơtối ăm mâu vâi krâ-nhŏng o ki ê, ing mâu vâi hên hơnăm troh mâu vâi iâ hơnăm rơtế ôu, vâi hmôu pơ ôu tiah mê tá troh la lâi drôu hiăng xêa mê vâi nếo pơtê.

‘’Ôu kâ a hơpăm, hơkôp, hmâ hlo vâi ôu kâ a chiâk, vâi ôu kâ plâ hâi a chiâk deăng, vâi hơniâp ro ƀă kăn rơpŏng hngêi la lâi drôu hiăng xêa mê vâi nếo prếo’’.

Pôa pơchâu rơkâu xối pói rơhêng vâ môi hơnăm mêi tro tô ‘ló a tĭng rơkâu xối xeăng báu nếo. Um: Hlá tơbeăng Dak Lak

Xuân môi tiah mâu tơdroăng rơkâu xối ki ê tung hơnăm, tơdroăng rơkâu xối báu nếo a chiâk dêi mơngế Jarai xuân krếo nhŏng o, pú hmâ veăng ôu kâ, rơtế rơkâu xối, pâ khu xeăng tŏng kum rak ngăn tơdroăng rêh kâ ối tơniăn, mơhúa ăm rơpŏng hngêi, drêng rơpŏng hngêi ki mê hiăng ai mâ tŭm a hâi rơkâu xối mê.

‘’Pin athế krếo mâu nhŏng o, hdroâng hdrê, pú hmâ troh rế kơdrâm rế tro, rế ro. Mơdĭng rơkâu xối báu nếo kố cho hbrâ vâ lo lăm xuâ, mâu ngế ki troh veăng ai  mâ akố cho rơkâu ăm pin châ báu hên tung rơnó hơnăm ki mê ah. Drêng prôk, tâng ai vâi drôu xiâm vâi kô djâ dêi drôu xiâm, tâng ôh tá ai kế ki klâi vâi lăm tê kơtê, la vâi troh akố xuân hiăng ro’’.

Klêi kơ’nâi rơkâu xối báu nếo a hơpăm chiâk tâi tâng vâi droh rơtăm, kơdrâi kơnốu vâi pơrá lo lăm xuâ báu vâ chiân báu vêh a hnôu. Klêi kơ’nâi xuâ báu, vâi xuân mơgêi tơdroăng tĭng rơkâu xeăng a chiâk.

Tĭng kâ báu nếo dêi mơngế Jarai cho roh ki vâi krâ-nhŏng vâ koh mơnê kơ khu xeăng hiăng kum ăm pơlê môi rơnó ki châ xo hên báu, phâi phok. Tơdrêng amê, xuân cho roh ki rơpŏng hngêi, pú hmâ ƀă hdroâng hdrê tâ tá châ trâm mâ, tơpui tơno, hơniâp ro klêi kơ’nâi 1 rơnó pêi chiâk deăng ƀă rơkâu pói châ khu xeăng pơtối pơtroh ăm tơdroăng ki pon mơhúa vâ rơnó báu pơtối ah mêi tro tô ‘ló, pêi cheăng kâ châ tơniăn.

VOV4

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng