Hlŭm tuăn cho môi tung mâu túa mơdĭng ki kal dêi hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế a kơpong Tây Nguyên. Kố cho hvêa chêng prôk ki hdró pơla ki nếo dêi rơxông kuăn mơngế vâ ing mê ah, khu xeăng, nôu pâ, rơpŏng hngêi ƀă pơlê pơla tơdah môi ngế ki nếo tung rơpŏng, môi ngế ki nếo troh ƀă pơlê pơla. Tiê̆n sih Bùi Ngọc Quang, Kăn phŏ ngăn Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm ‘na hriăn plĕng kuăn ngo Việt nam, tối ăm ‘nâi:

“Tâng vâ tối hdroâng kuăn ngo ki lâi a Tây Nguyên xuân hmâ hlŭm tuăn. Klêi kơ’nâi ngế kuăn ngá kot mâ vâi hmâ loi, drêng ga tá hâi châ kơtê 1 hơnăm, kuăn ngá ôh ta hâi chiâng tơpui, ga xuân ối cho mơngế ki tá hâi hlê plĕng klâi, ki rơhêng vâ tối ga chiâng kuăn ‘nĕng dêi mơngế tung pơlê pơla ki păng ‘nâng, ngế kuăn ngá mê athế châ xúa, châ hlê ‘na khôi túa, vêa vong dêi pơlê pơla. Ƀă mơngế Tây Nguyên, mơngế krê, rơpŏng ƀă pơlê pơla cho athế tơrŭm, tơdjêp dêi pó krá khâp, ôh tá chiâng tơklâ hơngế. Xua mê, mơdĭng pâk tuăn athế châ ngăn tiô kơ tơdroăng ki ăm môi ngế tung khu rơpŏng hngêi, la ki păng ‘nâng mê cho tâi tâng pơlê pơla. Xua ga, sap ing hâi kố tro la ngiâ ah, ngế o kŭn ki mê cho ngế dêi pơlê pơla”.

Vâ hbrâ ăm tơdroăng hlŭm tuăn, sap ing hâi ngế nôu mơhum kuăn ngá mê, rơpŏng hngêi hiăng pơxiâm hbrâ mâu tơmeăm khoăng ki vâ pleăng ăm khu xeăng, mơhúa jâ nôa, môi tiah: í, chu, plâi, pôm, kơƀăn kĕo ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, tâng rơpŏng ki chía dah ai xêh kế tơmeăm, mê vâi kô pôh kâ kơpôu, ro. Pakĭng hbrâ mâu tơmeăm ki vâ pleăng ăm xeăng, mơhúa jâ nôa, môi tiah í, chu, plâi, pôm, kơƀăn ƀă mâu tơmeăm ki ê, mê xuân ôh ta păng lôi ai 1 to kâng ki kŭn, ngế kăn rơpŏng athế mơdâng hlối kâng tung hngêi. Kâng tung hâi ki po mơdĭng hlŭm tuăn mê cho kâng ki păng ‘nâng dêi hdroâng kuăn ngo pro ƀă kơlá, hiăng hbleăng tah lôi tơkâng, hlá, vâi kơchuâ rơneăm um méa a plông kơlá ki mê. Pôa Đinh Pờ Ly, Kăn pơkuâ ngăn hdroâng Bơhnéa a pơlê túa lĕm tro, ôm hyô mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam tối ăm ‘nâi:

“Kâng ki tâp tung hngêi cho kâng kơƀeăng xối, xua mê, ga kŭn. Kâng ki vâi tâp achê kơƀeăng xối vâ pin tơ’lêi châ hlo, tơ’lêi pâ. Krếo pâ khu xeăng, jâ nôa chu vêh ối tung rơpŏng hngêi”.

Drêng hiăng hbrâ tŭm têk mâu tơmeăm khoăng, kăn rơpŏng hngêi kô krếo rêm ngế troh amê vâ rơkâu xối. Tiô kơ rêm hdroâng kuăn ngo, ngế ki rơkâu xối mê ai drêng ‘nâ cho pôa pơchâu, ai drêng ‘nâ jâ pơchâu lơ tơná nôu pâ dêi kuăn ngá ki mê. Ki hmâ hlo, jâ pơchâu hmâ rơkâu xối khu xeăng, mơhúa jâ nôa.

Mơdĭng hlŭm tuăn hmâ tơkŭm po a peăng xêi la sap ing peăng kơxo má, jâ pơchâu ƀă nôu pâ tung rơpŏng hngêi hiăng châ krếo thế troh a rơtế kâ hmê. Klêi kơ’nâi kâ hmê, vâi kô po mơdĭng pâk tuăn. Vâi hmâ pâk tuăn pá hơ’vá hdrối klêi mê, pâk tuăn pá hơ-ếo. Jâ pơchâu kô xúa môi to klŏng phêa ki xŏn dâng 30cm ki rơhoih, ôh tá ai kơmâ a péa pâ. Kơ’nâi mê, vâi ‘măn achê tuăn dêi ngế kuăn ngá ƀă hnối  hlŭm klŏng phêa mê tro a tuăn ngế kuăn ngá ƀă rơkâu xối mâu tơdroăng ki pói  rơhêng vâ lĕm tro má môi troh ƀă ngế hdrêng ki mê.

Tơdroăng ki hlŭm tuăn tung hâi mơdĭng mê ki apoăng cho ing kăn rơpŏng, troh a nôu pâ ngế kuăn ngá, troh mơ’nui nếo troh a nhŏng o tung pơlê. Tâng cho kuăn kơdrâi mê vâi kô rơkâu ga rĕng xông kân, lĕm rơduăng, rơkê pêi viâ mâu tơdroăng cheăng, pơchên hmê kơchâi, tâng cho kuăn kơnốu athế rơkê tơnôu tung tơdroăng lăm lúa chăm chói tung kong, rơkê tơnăng ká xixŏng, khên tơnôu râng tơmeăm ki vâ tơplâ xâ, kring vế pơlê cheăm. Tiê̆n sih Bùi Ngọc Quang, Kăn phŏ ngăn Hngêi ‘măn rak tơmeăm hriăn plĕng ‘na Hdroâng kuăn mơngế Việt Nam tối ăm ‘nâi tơ’nôm:

“Mơngế Tây Nguyên hmâ rah xo hâi ki lĕm tro vâ hlŭm tuăn ăm ngế kuăn ngá. Pôa pơchâu ki rơkâu xối mê athế pâ phep khu xeăng, tối nhên, hâi kố, rơpŏng hngêi, pơlê pơla vâ po mơdĭng hlŭm tuăn ăm ngế hdrêng. Ngế ki rơkâu xối hlŭm tuăn mê kô ai rơkong tơpui tối tơbâ troh nôu pâ ƀă mâu ngế nhŏng o ối tâ tá. Rêm ngế tơpui môi iâ ngăn ngế kuăn ngá mê cho ngế dêi pơlê pơla ƀă tơpui tơno ƀă o kŭn mê hên mâu tơdroăng ki lĕm tro, tơdroăng hnê tối ki rơkê plĕng tung rêh kâ ối, ki rơkê plĕng tung pêi cheăng, pêi chiâk pêi deăng, hnê tối ‘na khôi túa lĕm tro ăm ngế kuăn ngá  mê”.

Klêi kơ’nâi mâu rơkong ki rơkâu lĕm tro mê ăm kuăn ngá, pôa pơchâu kố râng kơ’lo drôu pik iâ a rơkong kuăn ngá, á klĭng dêi kuăn ngá. Ƀă mâu ki châ krếo thế veăng lăm ngăn amê vâi pơrá djâ dêi tơmeăm khoăng, ai kế ki klâi vâi râng tơvế, djâ kế ki mê, ôh tá xê ai pơrah kế hên kê iâ, kế kơnâ kế ôh tá kơnâ, ki xiâm cho ta hiâm ta mơno vâ rơkâu hâk ăm rơpŏng hngêi ki mê.

Tiô tơdroăng ki hmâ loi dêi hdroâng kuăn ngo ăm mâu hdroâng kuăn ngo a kơpong Tây Nguyên mê ki rơkê plĕng dêi kuăn mơngế cho a trŭm tuăn. Rêm kuăn ngế sap ing hâi pơxiâm kot mâ pơrá athế châ po mơdĭng pâk tuăn vâ châ pơtroh ăm tơdroăng ki rơkê plĕng. Rêm kuăn mơngế drêng xiâm kot mâ pơrá athế po mơdĭng hlŭm tuăn vâ châ pơtroh tơ’mot ăm kuăn ngá mê tơdroăng ki hloh hlê rơkê plĕng. Dâng 1 măng tĭng kơ'nâi mơdĭng hlŭm tuăn, ngế nôu pôu djâ dêi kuăn lăm xah hêi a hngêi dêi hdroâng hdrê vâ xo tơmeăm. Tơmeăm ki  ăm vâi hdrêng mê cho plá ‘nêk, priê, lơ kơpê, prế ôh tá xê tơmiât to ‘na tơdroăng ki kơnâ dêi kế tơmeăm mê, la ƀă hiâm mơno pói rơhêng vâ kuăn ngá ki mê ai ivá mo rơdêi têi ‘răng, la ngiâ ah ai tơdroăng rêh ối phâi tơtôu, hơniâp ro.