VOV4.Xơ Đăng - Hneăng tơ’noăng hơdruê xuâng tiô khôi mâ vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo kơpong Trường Sơn – Tây Nguyên po rơdâ roh má III hơnăm 2022 a kơpong ôm hyô tơnêi têa Mang Deang, pơlê kân Mang Deang, tơring Kon Plong, kong pơlê Kon Tum, rơtế ƀă mâu tơdroăng xah ôm hêi tung tơdroăng ki loi tĭng, leh mơdĭng; mâu túa rơngê ting ting, kơhnhon xuâng; mơđah ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo ƀă hên hĕng mâu tơdroăng ki ê mê ối ai tá tơdroăng ki pế pơchên hmê kơchâi mâu hdroâng kuăn ngo rêm kơpong ing tơdroăng ki Hneăng tơ’noăng vâi rơtăm rơkrr, vâi droh ƀĕng ƀĕn tơ’mot hên mâu kuăn pơlê ƀă tơmối rơhêng vâ ngăn, vâ kâ.

A hneăng tơ’noăng Hơdruê xuâng tiô khôi hmâ túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo kơpong Trường Sơn – Tây Nguyên po rơdâ roh má III hơnăm 2022 a kơpong ôm hyô kong kế, nhâ loăng tơnêi têa Mang Deang, pơlê kân Mang Deang, tơring Kon Plong, kong pơlê Kon Tum, Roh tơ’noăng vâi rơtăm rơkê, vâi kơdrâi ƀĕng ƀĕn pế pơchên, mơhno tối mâu kế kâ tiô khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná châ tơ’mot hên mâu kuăn pơlê ƀă tơmối rơhêng vâ ngăn, vâ kâ.

Ai 19 khu ngê̆ nhân dêi 19 kong pơlê, tung mê ai 5 kong pơlê ối kơpong Tây Nguyên ƀă mâu kong pơlê: Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hà Nam, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đồng Nai, An Giang ƀă Pơlê kong kân Hồ Chí Minh hiăng tơbleăng mơhno lối hrĭng kế kâ tiô khôi hmâ ki phá krê xêh. Pôa Nguyễn Công Trung, Kăn phŏ pơkuâ ngăn Khu ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, ối tung Khu xiâm ngăn ‘na mơhno túa lĕ tro Ivá ƀă Ôm hyô, tối ăm ‘nâi:

‘’Hdroâng mơngế pin ai tơdroăng pế pơchên kế kâ hên túa.Ngin ôh tá xê tơkŭm po tơ’noăng pế pơchên, mê cho vâ mơhno túa pơchên hmê kochâi tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah. Pin ai hên mâu hâi leh, hâi Têt, hâi mơdĭng. Rêm hdroâng kuăn ngo pơrá ai xêh mâu hmê kơchâi kâ krê dêi tơná. Ing Hneăng tơ’noăng kố, ngin pói rơhêng vâ tối tơbleăng troh hên hĕng kuăn pơlê mâu kơchâi kâ tiô khôi hmâ dêi tơrêm hdroâng kuặn ngo tung lâp tơnêi têa’’.

Kơpong Trường Sơn – Tây Nguyên ƀă mâu kế kâ tiô khôi hmâ, môi tiah tơxông prông, í pôh, hlá pôm loăng kơ-óu ƀă hía hế pro mâu ngế ki kâ apoăng xuân ối đi đo chôu vế ki kơhiâm, hơ-iâ, túa ki pơchên krê xêh dêi mâu kế kâ kố. Pôa Ksor Chung, ngế ối a pơlê Kep, pơlê kong kơdrâm Plei Ku, khu pế pơchên dêi kong pơlê Gia Lai tối ‘na tơdroăng ki lĕm tro krê xêh dêi mâu kế kâ tung kơchâi hmâ dêi mơngế Jarai:

‘’Mâu po ki hơ-iu kố cho hmâ kâ rêm hâi vâ kâ hmê lơ tâ djâ lăm a chiâk deăng. Ai po ki pro ƀă trôi chôu, po ki pêi ƀă plăng lếo, po ki pêi ƀă hlá êi. Ki kố cho kơmâ xăng dêi ro, pin pro kế ki hơ-iu xuân xo ing kơmâ dêi ro. Po trôi chôu ngin lăm tung kong nếo xo. Po ki kố, nâl hdroâng kuăn ngo tối cho kroăch, pôm ki kố xuân lâk xo tung kong vâ pro kế hơ-iu. Têa hơ-iu lơ hlá pôm loăng khoh xuân kal ai po kroăch kố vâ kơ-óu. Mơngế Jarai tung pơla rơkâu xối xeăng lơ tê mâu hmê kơchâi rêm hâi xuân hmâ kâ, drêng ai tơmối, nhŏng o ing tíu ê troh kâ, vâi đi đo chôu vế, vâi rơhêng vâ kâ đi đo’’.

Khu pơchên kơchâi dêi kong pơlê Tuyên Quang mơhno tơbleăng mâu kế kâ tiô khôi hmâ dêi hdroâng Dao Tiền cho í ki âp tơvât ƀă hlá plâi krui, hơ’nêh kơpôu  ki pôh, hơ’nêh chu ki pôh vâ xúa ƀă rơnhúa, hơpê lŭm pro tơvât ƀă ká pôh; mâu kơchâi ki pro ing ká pah ƀă hên hĕng mâu kơchâi kâ ki ê, vâi hmâ pro rơhí rơhó ai hên mơngiơk, ai kơchâi nhâ ki xú hŏm. Khu kong pơlê An Giang tơbleăng mơhno dêi mâu kế kâ dêi mơngế Khmer môi tiah kơ-ƀăn kía, mâu kế kâ pro ing plâi thốt nốt lơ kơchâi tơvât ƀă hơ’nêh mâm ro Khmer. Pôa Lê Quang Nhuận, khu ki pế pơchên kơchâi ing Pơlê kong kân Hồ Chí Minh tối tơbleăng mâu túa ki pro dêi đum sum ƀă mâu kơ-ƀăn ƀao ki châ ô eăng dêi mơngế Hoa:

‘’Đum sum cho kế kâ ki pro bu ku kŭn, pá kong vâi mĕn pro ƀă tơpoăng, hơtăng, tung dế ai hơ’nêh mâm. Ai mâu túa kơ-ƀăn đum sum ki vâi pro phá krê tơ-ê, tung mê ai há cảo xi xŏng, há cảo hơ’nêh mâm, xíu mại xi xŏng, hơ’nêh mâm. Ƀă mâu túa kơ-ƀăn ƀao vâ hmâ pro chiâng phá tơ-ê, ƀă ai hên túa ki pơrá phá. Kơ-ƀăn ƀao ki kân vâi pro ai 8 kơtâ í, cho túa kơ-ƀăn ki mơjiâng um. Um méa mê mơjiâng chiâng um méa ki krê xêh. Túa kơ-ƀăn ƀao plâi đào xúa vâ rơnuâ, vâ kâ tung mâu hâi mơdĭng rơkâu xối jâ pôa lơ mâu roh leh Têt’’.

Maluâ pro tiô khôi túa ki tiah hmâ la kâ kơhiâm, hơ-iâ, ki rơkê khât dêi kuăn pơlê, mâu tơmối, nhŏng o lăm ngăn, troh ngăn, châ kâ akố pơrá kơdĕn khĕn cho tơmeăm khoăng ki kơnía git dêi mâu hdroâng kuăn ngo, châ 19 khu ki tơbleăng mơhno dêi tơmeăm, kế kâ tung Hneăng tơ’noăng hơdruê xuâng tiô khôi hmâ vâi krâ lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo kơpong Trường Sơn – Tây Nguyên po rơdâ roh má III hơnăm 2022.

Khoa Điềm chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng