VOV4.Xơ Đăng - Kuăn pơlê a thôn Duệ, cheăm Đinh Lạc, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng hiăng mơhno tối dêi hiâm mơno mơnê nhoăm ƀă hâk mơnê kơ pôa K’Tiếu, 71 hơnăm dêi pơlê cheăm. Xua pôa đi đo ai tơdroăng ki hâk git, vâ khât, mơjo pâ kân ‘nâng ƀă khôi tuá lĕm tro ‘na chêng koăng dêi mơngế K’ho a kong ngo Di Linh. Luâ 10 hơnăm po lâm hnê tŏn chêng koăng cho tơdroăng ki pêi pro ai pơxúa kân khât, veăng kum tung hnoăng cheăng kring vế, rak ngăn, pơtối mơdêk ‘na tơdroăng tŏn chêng tôu koăng dêi Tây Nguyên; tơdrêng amê, hnê mơhno tối ‘na hnoăng cheăng rak vế, pơtối mơdêk khôi tuá lĕm tro dêi kuăn ngo K’ho ăm rơxông nếo.

Hơ’muăn tối ‘na tơdroăng hâk git kơ mơhno tuá lĕm tro dêi hdroâng K’ho, pôa K’Tiếu chôu vế dêi rơxông ối nếo nah, drêng tá hâi teăm châ 15, 16 hơnăm, pôa hiăng rơbot hên mâu ƀai chêng tung khu chêng 6 kơtâ dêi hdroâng K’ho. Tung mâu hâi mơdĭng dêi pơlê, tĭng kâ báu nếo roh vâi krâ ton nah, pôa pơrá tiô dêi nôu pâ lăm ngăn hâi ki po mơdĭng mê, pôa hâk git khât kơ tơdroăng tŏn chêng tôu koăng. Rêm hdroh po mơdĭng, bu hmâng ƀai chêng mê pôa vêh a hngêi rơbot xêh tơdrá chêng koăng mê. Drêng mê nah, drêng tá hâi teăm xông rơtăm păng ‘nâng, pôa K’Tiếu hiăng châ vâi krâ thôn Duệ rah mot tung khu tŏn chêng dêi pơlê.

“Môi rơxông ƀă pôa, ngế ki rơkê ƀă rơbot hên ƀai chêng môi tiah pôa cho iâ khât, môi tiah tung pơlê ai pôa K’Brà a thôn Duệ kố bu ai dâng 10 ngế môi rơxông ƀă pôa, môi tiah pôa K’Khéo - Dam Brẹo, a kơtum chêng 6 kơtâ mê pôa xuân bu rơbot to lâi ƀai tê, la ôh tá rơbot hên tơ’mô môi tiah pôa. Pôa K’Tiếu ga phá, xua pôa hâk git kơ chêng koăng mê pôa rơbot hên mâu tơdrá chêng, môi tiah, tơdrá chêng Rơkâu kong mêi, tơdrá ki kố tŏn môi tiah lâi, mê khu ki ối tung tŏn chêng mê athế tŏn tơtro dêi pó vâ tơdrá chêng mê chiâng ro, ki chuât prŏng lơ prông mê athế tơmot khâp dêi pó, pro ăm mơngế ki hmâng tâ tơniâ tung hiâm mơno, túa râng chêng môi tiah lâi ăm i tơtro mê cho tơdroăng ki hâk git ƀă vâ khât ‘nâng, ai hên ngế ‘nâi tŏn chêng la ôh tá plĕng ‘na tơdroăng mê”.

Hlá kơdeăn dêi Vi ƀan hnê ngăn tơring Di Linh mơnhên ngê̆ nhân pôa K’Tiếu, krâ pơlê

Ton khế hơnăm hiăng hmâ tŏn chêng tôu koăng, tơkâ luâ hên ‘nâi to lâi leh mơdĭng, la tơdroăng ki hâk git kơ chêng koăng, idrâp chêng koăng hmôu pơ tiố pôa K’Tiếu tiah mê. Khu tŏn chêng dêi thôn Duệ, cheăm Đinh Lạc đi đo châ rah xo veăng mơđah a mâu hâi leh mơhno túa lĕm tro, tơ’noăng ivá mâu hdroâng kuăn ngo a mâu cheăm, tơring dêi kơpong hdroâng kuăn ngo tung lâp kong pơlê Lâm Đồng, mâu kong pơlê tung kơpong Tây Nguyên ƀă đi đo châ kâ pri. Nếo achê pơla kố nah, khu tŏn  chêng koăng dêi thôn Duệ hiăng châ rah xo lăm mơđah a Pơlê mơhno túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam a Đồng Mô, Hà Nôị. Pôa hơniâp ro ó khât rơtế ƀă khu kăn pơkuâ veăng hnê tối ƀă pơtối rak vế tơdroăng tŏn  chêng tôu koăng dêi hdroâng kuăn ngo K’ho. Xua ti mê, pôa pói rơhêng vâ rak vế ƀă pơtối mơdêk ‘na chêng koăng châ khu kăn pơtối rak vế tro tiô tơdroăng ki tơ’ló khât.

“Vâ pơtối rak vế ƀă mơnhông ‘na chêng koăng tiô á kal athế pêi pro i nhên, ki má môi athế ai tíu xiâm, tíu xiâm ki păng ‘nâng, ôh tá xê hâk vâ mê lăm hnê, ôh tá vâ mê lôi. Môi măng tĭng ai 3 hdroh, kơmăng athế troh 10 chôu mê á nếo prếo ing tíu hnê chêng koăng, la ki mê ôh tá kal, ki kal má môi mê á hiăng hnê tơdroăng tŏn chêng tôu koăng ăm khu rơxông nếo, ki mê cho ki kal má môi. Á xuân hiăng tâ khéa hơ’nêng xua rơxông nếo nôkố ôh tá hâk git ƀă khôi tuá, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, la kơnôm châ khu kăn pơkuâ tŏng kum ăm thế hnê tŏn chêng koăng mê á hâk mơnê ‘nâng. Maluâ hơnăm hiăng hên, ivá pá kâi hro, la á hâk git khât kơ khôi túa, vêa vong, tơdroăng tŏn chêng koăng, á kô mơ-eăm hnê tối ‘na túa tŏn chêng koăng tá troh hlâ ah, ối rêh á ối kơdo mơ-eăm hnê”.

Pôa K’Tiếu ƀă dêi kơtum chêng koăng ki kơnía dêi rơpŏng hngêi

Tơdroăng ki pôa K’Tiếu đi đo tô tuăn mê cho pro tiah lâi vâ vâi krâ-nhŏng o hlo hâk tơngăm păng ‘nâng khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná; ki rơhêng vâ tối, pro tiah lâi vâ pơtối châ rak vế đi đo idrâp chêng chuât xơtó, mâu túa kơhnhon xuâng ki lĕm rơmuăn. Ing tơdroăng ki tơmiât tiah mê, pôa K’Tiếu hiăng tơkŭm mâu ngế ki hdrối nah hiăng veăng lăm mơđah tŏn chêng koăng vâ mơjiâng khu tŏn chêng koăng. Tơdrêng amê, pôa xuân veăng po lâm hnê tối tŏn chêng koăng.

“Ki má môi á kô po lâm hnê tŏn chêng koăng ăm vâi hdrêng, ki má peá cho lâm ki ai tá mâu vâi kơnốu tá vâi kơdrâi; ki má pái kô po lâm hnê to khu vâi kơdrâ tê. Xua á rơhêng vâ hnê tŏn chêng koăng tiah mê, xua tâng hnê to mâu vâi kơnốu tê mê á hiăng hnê lối 100 ngế, la nốkố, vâi ki mê hiăng rơtăm, ai mâu ‘nâ xo on veăng a pơlê ki hơngế, tiô dêi mế, mê pơlê pin kô hía mơngế tŏn chêng koăng, xua mê, á tơmiât athế hnê khu vâi o, vâi muăn kơdrâi mê ga xuân tro há, xua mâu vâi kơdrâi drêng vâi hiăng droh ah, vâi xo dôh vâi xuân ối dêi á pơlê, ôh tá lo lăm rêh ối a tíu ki ê, xua mê, xuân u ối  mơngế ki tŏn chêng tôu koăng. La ngiâ ah vâi kơ pơtối hnê mơhno ăm dêi kuăn ‘nĕng cháu cháu, tâng kơnốu lơ kuăn ‘nĕng vâi hâk vâ tŏn chêng koăng”.

Ƀă mâu tơdroăng ki veăng kum dêi hnoăng lối 10 hơnăm po lâm hnê tŏn chêng koăng xuân môi tiah tơdroăng krinjg vế, rak ngăn ‘na khôi tuá tŏn chêng koăng Tây Nguyên, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Lâm Đồng hiăng pro hlá mơ-eá pâ thế Khu ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, tơ’noăng ivá, ôm hyô mơnhên tối inâi ngê̆ nhân ưu tŭ ăm pôa K’Tiếu tung hơnăm 2022. Pôa Trương Quốc Phương - Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Đinh Lạc, tơring Di Linh tối tiah kố, pôa K’Tiếu châ ngăn cho tơmeăm ki kơnía git dêi pơlê cheăm, tơxâng mơnê nhoăm:

“Pôa K’Tiếu, cho ngế ki hiăng ai hên hnoăng veăng kum ăm pơlê cheăm, tơring tung ‘măn rak, pơtối mơnhông khôi tuá dêi hdroâng kuăn ngo, maluâ, cho tơdroăng rak vế khôi tuá tŏn chêng tôu koăng. Pôa hiăng veăng kum rak vế ăm khôi tuá, vêa vong mê, cho ngế ki đi đo hnê tơdjâ ăm khu rơxông nếo, mê tung pơla mâu khế hơnăm mê hía nah, xuân hiăng ton, tơdrêng ƀă tơdroăng hnê tối, mê pôa hiăng kơhnâ khât tung tơdroăng hnê tối ăm mâu vâi hdrêng. Mê dế nôkố mâu rơxông nếo xuân hiăng rak vế mâu tơdrá ki pôa hiăng hnê ‘măn, ai dâng 10 tơdrá chêng. Ki pơkâ dêi cheăm kố, pói rơhêng vâ mâu tơmeăm khoăng ki pôa hiăng rak vế tiah dế nôkố, kô mơ-eăm pơtối hnê ‘măn ăm khu rơxông nếo dêi hdroâng K’ho”.

K’Brọp chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng