VOV4.Xơ Đăng - Tiô tơdroăng hmâ loi dêi hdroâng mơngế M’nông, kơno têa cho tíu ki ối dêi khu xeăng, ƀă xua xeăng pơkuâ ngăn. Kơno têa xuân cho tíu ki pơtroh têa ôu, mơjiâng tơdroăng rêh ăm kuăn pơlê. Xua ti mê, rêm hơnăm, mơngế M’nông hmâ rơkâu xối kơno têa vâ koh mơnê mâu khu xeăng hiăng tŏng kum, pơtroh ăm kong mêi, tô ‘ló rơnó, pơtroh ăm kuăn pơlê trâm tơdroăng mơhúa, ai ivá mo sêi têi ‘răng. Khôi túa ki kố dêi mơngế M’nông xuân cho vâ tơbâ pơlê pơla veăng kring vế, rak ngăn kơnhŏng xiâm têa.

Nếo achê pơla kố, a kơno têa kroăng Krông Nô, ối a thôn Phú Lợi, cheăm Quảng Phú, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông hiăng po Tĭng rơkâu xối  kơno têa dêi mơngế M’nông. Sap ing kơxo má, kơdrâm kơdrĕng vâi krâ-nhŏng o pơlê achê hơngế ki ối tâ tá têa kroăng Krông Nô hiăng tơkŭm troh a kơno têa. Tơmeăm hdroăng mê ai 2 to í hmong, 1 to chu kriếo, 3 xiâm drôu, 1 to plôi ki trêng pêng têa ƀă môi mŏng hmê. Pôa pơchâu cho Y Tai Jun Yuh, Krâ pơlê thôn Phú Lợi rơkâu xối, ai rơkâu tiah kố: “Vâi krâ-nhong o pơlê ngin koh mơnê tâi tâng khu xeăng tung mâu khế hơnăm hdrối mê hía nah hiăng kum ăm pơlê ngin mêi tro tô ‘ló, ôh tá tro têa têa lân lu, troh tah  khu pơreăng, pơtroh ăm vâi krâ-nhŏng o ai ivá mo rơdêi, kế tơmeăm pêt mơjiâng dâi lĕm”. Klêi kơ’nâi rơkâu xối tiah mê, pôa Y Tai Jun Yuh ai tối:

“Tĭng rơkâu xối xeăng kơno têa cho vâ koh mơnê khu xeăng, môi tiah xeăng têa, xeăng tơnêi, xeăng kong, xeăng plêng, kum ăm kuăn pơlê châ tơkâ luâ mâu tơdroăng xâu xía, kong mêi kân, têa lân lu, pơreăng, châi tamo vâ rơkâu ăm kuăn pơlê ai ivá mo rơdêi, phâi tơtô. Tĭng rơkâu xối kơno têa cho môi khôi túa, vêa vong ki lĕm tro vâ koh mơnê kơ khu xeăng ƀă mơhúa jâ pôa hiăng kum ăm kuăn pơlê ôh tá tro kong mêi kân, têa lân lu, châi tamo, pơreăng ƀă rơkâu mêi tro, tô ‘ló”.

Y Tai Yun Yuh rơkâu xối kơno têa

Vâ hbrâ ăm tơdroăng rơkâu xối kơno têa, krâ pơlê tơkŭm tâi tâng vâi krâ-nhŏng o, ai tá tơdroăng ki veăng ai mâ tŭm têk mâu rơpŏng tung pơlê vâ tăng rah hâi ki lĕm. Klêi mê, krâ pơlê xing xoăng tơdroăng cheăng ăm rêm khu râ vâ hbrâ rơnáu. Tung mê, khu vâi rơtăm ki rơdêi tung pơlê lăm po văng tâ tá kơno têa. Mâu vâi krâ mot tung kong lăm ko phêa, kơlo, hrê rái, trâ hlá xá vâ mơdâng pro kâng, pro hngêi tiô khôi hmâ dêi kuăn ngo, hnối tĕn mâu um kuăn mơnăn ki păn vâ rơkâu xối kơ khu xeăng.

Klêi kơ’nâi hiăng trâ văng krúa tâ tá kơno têa, mâu tơmeăm hbrâ hiăng tŭm, mâu vâi kơnốu ki rơkê dêi pơlê vâ pơxiâm mơdâng kâng a tíu ki a’ngêi, pro pá ngiâ hngêi ki mơjiang tiô khôi tuá, klêi mê, tối pơtâng ăm rêm ngế hâi ki vâ po rơkâu xối mê vâ kuăn pơlê ai mâ tŭm.

Mâu um ki bro vâ rơkâu xối xeăng

Pôa Y Ăng Phê Blang, Kăn pơkuâ cheăng măt trâ̆n thôn Phú Lơị, cheăm  Quảng Phú, tơring Krông Nô xuân cho môi tung khu ki pơkuâ ngăn Tĭng rơkâu xối kơno têa tối ăm ‘nâi, kố cho khôi túa, vêa vong lĕm tro dêi mơngế M’nông, khôi tuá kố hiăng ai sap ing rơxông vâi krâ roh nah. Pakĭng tơdroăng ki rơkâu xối xeăng plêng, xeăng tơnêi ƀă khu xeăng hiăng kring vế, rak ngăn kuăn pơlê, Tĭng rơkâu xối kơno têa mê ối vâ tơbâ kuăn pơlê athế hlê plĕng ƀă ai hnoăng rak ngăn tơnêi têa, kring vế xiâm kơnhŏng têa. Pôa Y Ăng Phê Blang tối ăm ‘nâi:

“Sap ing ton nah, rêm hơnăm ngin xuân ối rak vế Tĭng rơkâu xối kơneăng têa vâ koh mơnê kơ khu xeăng kring vế pơlê pơla, khu xeăng veăng kum ôh tá ăm kuăn pơlê tro tâ pơreăng, lơ tro têa kân lân lu, xua ti mê, ngin khoh athế pơtối rak vế khôi túa, vêa vong ki lĕm tro dêi tơdroăng Tĭng rơkâu xối kơno têa, vâ tơdroăng ki lĕm tro mê châ pơtối rak vế tiô dêi khôi hmâ hdroâng kuăn ngo tơná”.

Tĭng rơkâu xối kơno têa dêi mơngế M’nông hmâ po tung 2 hâi. Hâi má môi, cho tĭng pâ phep mơhúa jâ pôa ăm phep vâ po mơjiang hâi tĭng mê. Tơmeăm hdroăng kal athế ai 1 to i hmong, 1 xiâm drôu. Ki pơxuá dêi Tĭng rơkâu xối kơno têa cho vâ krếo mơhúa jâ pôa vêh a hngêi vâ pâ phep po Tĭng rơkâu xối kơno têa. Hâi ki má péa cho hâi ki păng ‘nâng po Tĭng rơkâu xối kơno têa, bro a tíu ki tâp kâng hdrối mê. Tơmeăm hdroăng ai 2 to í hmong, 1 to chu krếo, 3 xiâm drôu, 1 to plôi ki hiăng trêng têa ƀă môi mŏng hmê. Tĭng rơkâu xối ki má mơ’nui cho mơnê krâ pơlê. Tơmeăm hdroăng ai 1 to í hmong ƀă 1 xiâm drôu. A tĭng ki kố, krâ pơlê xuân rơkâu xối, tối tơbleăng ăm mâu khu xeăng ‘nâi túa ki Tĭng rơkâu xối kơno têa hiăng mơgêi.

Klêi kơ’nâi rơkâu xối, kuăn pơlê têk djâ dêi drôu xiâm, kế kâ vâ ôu kâ tiô khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo. Rêm ngế ôu kâ hơniâp ro, rơngê ting ting, kơhnhon xuâng, hnối ai tá tŏn chêng koăng. Klêi kơ’nâi 2 hâi mơdĭng mê, vâi krâ vêh pêi chiâk pêi deăng tiô khôi hmâ tiah ton.

Vâi krâ-nhŏng o tŏn chêng koăng klêi kơ’nâi rơkâu xối

Pôa Huỳnh Công Nga, Kăn phŏ pơkuâ Ƀơrô Mơhno túa lĕm tro, tơbleăng tơdroăng nếo tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi, tơdroăng kring vế, rak ngăn ƀă pơtối mơdêk ki kơnía tiô khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo hiăng châ chêh tối tung tơdroăng pơkâ dêi Đảng ƀô̆ tơring. Rêm hơnăm, Vi ƀan hnê ngăn tơring hiăng hbrâ rơnáu liăn ngân vâ tŏng kum vâi krâ-nhŏng o tơkŭm po mâu hâi leh mơdĭng tiô khôi hmâ.

Mâu kơ koan, rêm khu râ rơtế veăng pêi pro, kum mâu pơlê tơkŭm po mê châ chiân tơniăn, ai pơxúa, tơtro tiô hiâm mơno kuăn pơlê pói rơhêng vâ.

“Tơdroăng rak vế khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo cho hnoăng cheăng ki pêi pro đi đo ƀă kal khât rêm hơnăm. Tơdroăng kố hiăng châ Đảng ƀô̆ chêh tối tung hlá mơ-eá a rêm hneăng, Kơnôm ai tơdroăng hnê tối dêi Khu pơkuâ hnê ngăn Đảng, Vi ƀan hnê ngăn tơring, mê rêm hơnăm, Ƀơrô hiăng mơjiâng tơdroăng pơkâ hbrâ liăn ngân vâ veăng kum ăm vâi krâ-nhŏng o vêh po Tĭng rơkâu xối kơno têa kố.

Ki xiâm dêi tơdroăng kố cho kring vế rak ngăn khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, ki má péa cho roh vâ hbrâ mơdât pơreăng tơniăn, tiô kơ hiâm tuăn pói vâ dêi vâi krâ-nhŏng o vâ koh mơnê xeăng ki rak ngăn xiâm kơnhŏng têa, mâu xeăng ngo, xeăng têa kroăng, xeăng pơkuâ rak pơlê cheăm ƀă hên khu xeăng ki ê hiăng kum ăm vâi krâ-nhŏng o châ tơkâ luât pơreăng COVID-19”.

Tĭng rơkâu xối kơno têa dêi mơngế M’nông cho khôi túa lĕm tro tiô khôi hmâ roh nah. Ing leh mơdĭng kố ối cho vâ pơtâng tối, hnê mơhno ăm rêm ngế tung pơlê thăm ai hnoăng cheăng rak vế ngăn tơnêi tíu, kong kế, tơnêi, ngo ngối, xiâm kơnhŏng têa, ngăn têa cho ki xiâm dêi tơdroăng rêh ối dêi hdroâng M’nông.

Y Sưng Phê Ja chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng