VOV4.Sêdang - Mơngế Mơ Nâm cho hdroâng Rơteăng a pơlê Kon Du, cheăm Măng Cành, tơring Kon Plong, kong pơlê Kon Tum hbleăng pong loăng pro um tiô chal krâ nah ôh tá xê to rơtế ƀă tơdroăng po mơdĭng mê ối cho tơdroăng ki vâ tơbâ troh kơ mơngế ki hlâ tung pơlê. Mâu um loăng ki hbleăng pong rơgi môi tiah hnoăng cheăng ki pơtối rak vế, mơhno tuăn pâ dêi mâu rơxông kuăn cháu kơ jâ pôa, kum ăm vâi pơtối rak vế tơdroăng rêh ối, pêi cheăng kâ, pêi pro tơmeăm tiô tơdroăng hmâ pro ton nah dêi hdroâng kuăn ngo. Nôkố, a pơlê Kon Du, ôh tá xê to kơnốu tê mê tá vâi kơdrâi xuân chiâng hbleăng pong rơgi pro um loăng.

Pôa A Gông, kuăn ngo Mơ Nâm, mơngế Rơteăng  ối a pơlê Kon Du, cheăm Măng Cành, tơring Kon Plông, kong pơlê Kon Tum cho ngế ki rơkê hbleăng, pong, rơgi bro um loăng tiô chal krâ nah. Drêng ối kŭn, pôa A Gông hiăng hmâ hbleăng, pong, rơgi bro um loăng. Rêm hdroh ai mâu ngế tung rơpŏng hngêi lơ mâu ngế tung pơlê pong rơgi pro um loăng, pôa xuân ối ‘nâi ngăn vâi pong. Xua hâk vâ, mê pôa hiăng mơ-eăm hriâm pong,  klêi chiâng ngế ki pong rơgi pro um loăng rơkê sap ing xiâm 20 hơnăm. Pơtối hriâm tơdroăng ki rơkê pơtâp pong rơgi, pôa  kơhnâ veăng pêi mâu tơdroăng mơhno túa lĕm tro, hâi mơdĭng pong rơgi um loăng tung kong pơlê. Pakĭng mê, pôa ối kơhnâ hnê pong rơgi um loăng ăm mâu vâi o, vâi rơtăm tung pơlê.

Pôa A Gông ngế ki rơkê pong rơgi um loăng hnê mâu hơnăm ối nếo pong rơgi bro um loăng

Pôa A Gông ăm ‘nâi: “Vâ chiâng mơngế ki pong rơgi um loăng rơkê, pakĭng ai kơpeăng kŏng rơkê, ai ngôa ‘nâi hriăn tơmiât ‘na ki lĕm mê hlối ‘nâi pêi pơ’lâng, ‘nâi mơ-eăm ƀă ôh tá lao tuăn, xua tŭm tơdroăng tơmiât, po ƀăng chông, hbleăng ƀă drê, vok pong ƀă hơkê xuân ‘nâi riân tơmiât hdrối ƀă kal ki tơtro. Pong rơgi um loăng môi hdroh roh apoăng kô chiâng pro tơ’nhiê tơdroăng ki tơmiât vâ pro hdrối  mê.

Tăng mơngế ki rơkê vâ pong rơgi bro um loăng hiăng pá, vâ mơhnhôk vâi hriâm klêi mê hnê ối pá tâ. Laga, ƀă tơdroăng mơ-eăm dêi pôa A Gông rơtế ƀă hên mâu hiăng krâ ki ê tung pơlê, nôkố a pơlê Kon Du ai hên ngế hơnăm ối nếo ‘nâi  pong rơgi um loăng, môi tiah A Rể, A Naia, A Niêm, A Ia. Malối, a pơlê Kon Du ối ai môi ngế kơdrâi ‘nâi pong rơgi um loăng.

Tiô pôa A Gông tối, ôh tá môi tiah mâu kuăn ngo ki ê, pong rơgi um loăng rơtế ƀă tơdroăng pro um loăng a tơnâp kiâ, mơngế Mơ Nâm a pơlê Kon Tum pong rơgi um loăng vâ vêh tơbâ nếo um méa mơngế nhŏng o xiâm ki hiăng hlâ, lơ mâu hơnăm hiăng krâ tung pơlê ki hiăng hlâ. Um méa pro ƀă loăng ki pong rơgi mê vâi hmâ tơmiât rơtế ƀă tơdroăng rêh ối rêm hâi, kô chiâng um méa nôu pâ ki lăm pêi chiâk, kơnốu râng chông lăm tung kong, pôa krâ tŏn chêng tơgôu koăng, pôa krâ râng chăng, râng têa, jâ krâ pêi báu, jâ krâ yĭng têa ƀă hên um ki ê.

Um loăng ki pong rơgi cho vâ tơbâ mơjo pâ kơ mâu ngế hiăng hlâ

Hdrối nah, drêng troh hâi po mơdĭng dêi pơlê môi tiah po mơdĭng pro kơdroăng kơpôu, mơngế tung pơlê Kon Du kô râng um ki pong rơgi ki kŭn a kơpeăng pŏng, klêi mê kơhnhon xuâng, rế prôk tâ tá tung hngêi trá xŏn lơ kơhnhon a plông tơdrêng tro tiô idrâp chêng. Troh kơxo má hâi kơ’nâi, hdrối vâ lăm klâng mơdâ pêt báu, mơngế tung pơlê kô lo pá rŏng hngêi, tâp um ki pong rơgi mê a kơdroăng kơpôu, mơdá dâng 20-30 kloăng báu tâ tá um pong rơgi vâ mâu jâ pôa veăng kum ăm rơpŏng hngêi môi rơnó pêi cheăng kâ pon mơhúa.

Nôkố, drêng hiăng châ mơnhông tơ-ƀrê, pakĭng xúa chông vâ hbleăng loăng, xo drê vok vâ rơgi bro um ƀă xo hơkê pong vâ pro ăm gá lĕ, mơngế Kon Du ối xúa mâu tơmeăm vâ pong rơgi ăm lĕm mơnâ mâ vâ tơ’lêi tung tơdroăng rơgi vâ pro tíu ki ku kŭn thế rơneăm pro nhên, ăm môi tiah ngiâ, mâ, hơ’ngrăng kŏng, hơ’ngrăng chêng, rơneăm a châ, ếo pơtâk…ƀă hên ki ê.

Pakĭng mê, mâu um pong rơgi ki kŭn râng a kŏng, mâu ngế tung pơlê Kon Du ối pro um kân xâ 40cm, xŏn ngi klêng 1 met tơdế vâ mơhno tơbleăng ƀă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê. Tơmeăm vâ pong rơgi pro cho loăng kơchêk, loăng hrế, sơn đỏ, xua mê cho mâu loăng ki kâi trâng, ôh tá tro kơmuâ kâ ƀă ôh tá rơheăng.

Pôa A Gông ăm ‘nâi: “Rêm hdroh veăng tơkŭm pong rơgi pro um loăng tiô chal krâ nah ƀă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê, ngin ai rôh châ tơbleăng ki lĕm ‘na khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo Mơ Nâm, mơhno ki rơkê dêi tơná ƀă hlối châ hriâm ting túa pong rơgi pro um loăng dêi mâu hdroâng kuăn ngo ki ê. Môi tiah rôh tơkŭm pong rơgi um loăng ƀă kuăn ngo Jarai a kong pơlê Gia Lai, hiăng hriâm hên troh tơdroăng pong rơgi um loăng ki pok, ki chong kơ’vĕng kơvŏng, hriăn pro ti lâi ăm lĕm mâu um pong rơgi mê ăm tơtro ƀă loăng ki chong mê há’’.

Ƀă mâu ngế pong rơgi um loăng tiô chal krâ nah a pơlê Kon Du, ki pro ăm ngăn lĕm cho tung um ki pong rơgi mê drêng rơnuâ pro châ ƀă ngiâ um. Ngiâ, mâ, xâk mâ, tơpo, 2 to tuăn, môh, tâi tâng ki mê thế môi tiah kuăn mơngế khât, môi tiah ngế ki mê ối reh nah. Châ um loăng thế xúa tuăn tơná tơmiât hdrối klêi mê nếo pong rơgi pro ăm tơtro khâp.

Pôa A Gông xuân tiah mê, mâu um pro, tơbâ troh dêi nhŏng o, ngế ki hiăng krâ tung pơlê hiăng hía pôa xuân ối chôu pâ tung tuăn ƀă hlối tơmiât hlối pong rơgi pro um loăng. Vâ drêng lâi châ toh, pôa ‘nân ối a hngêi trá dêi rơpŏng hngêi, pong rơgi pro um loăng vâ tơbâ troh mâu ngế ki hiăng hlâ, xua tung tuăn mơno ối pâ troh kơ mơngế hiăng hlâ.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Gương tơplôu ƀă tơbleăng