Hơnăm 2019, ing kơxo# liăn ‘măn kơd^ng mơnhông cheăng kâ (châ xo mơjiâng pro kơxo# liăn mơhá ăm hnoăng rak ngăn kong), Vi [an cheăm Đăk Pxi, tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum ăm kuăn pơlê veăng rak ngăn kong mung la ôh tá xo tơkâ [ă kơjo kum, hnê ăm vâi veăng păn hdrê hơkái ki kéa ‘ngré ngró môi tiah troăng ‘ngré ‘ngró kơtôu pía kái. Nôkố 24 rơpo\ng ki păn tiô túa hnê [ă tâi tâng kơxo# liăn ‘no kum roh apoăng ai 250 rơtuh liăn.

Túa păn hơkái ‘ngré ‘ngró môi tiah pía kái dêi ngoh Lư Hồng Nam a thôn Đăk Rơ Wang cho môi tơdroăng vâ mơhno ăm hlo. Pơxiâm păn ing khế 11/2019, troh nôkố hơkái ki păn ai troăng ‘ngré ‘ngró môi tiah kơtôu pía kái dêi rơpo\ng ngoh Nam hiăng ai 3 to hơkái kăn ai kuăn [ă hiăng ai 20 to hơkái  kuăn.

Ngoh Nam ăm ‘nâi, hdrê hơkái ai troăng ‘ngré ‘ngró mê tơtro [ă tơdroăng pro kơdroăng kân păn, ăm bâ phuâng, hlối tơtro [ă hyôh kong prâi. Xua mê, ing tơnêi rơdâ 1.000m2 tơnêi ki apoăng, ngoh hiăng po rơdâ troh 4 rơpâu m2 ăm vâ mơjiâng tơ’nôm kơdroăng păn pro ăm ai tíu ki vâ kơ’nêi mâu hơkái, ngoh hlối pêt tơ’nôm kơphế [ă pêt nhâ hdrê xo\n tung kơdrum vâ ăm gá môi tiah tung kong ăm mâu hơkái vâ re\ng xông kân.

Ngoh Nam tối, [ă tơnêi tíu rơdâ mê mâu hơkái kô hâk vâ kơtâu klêng tê hên tâ, ing mê hơ’nêh hơkái kô kơtô [ă kơhiâm tâ chu ki păn ôh tá kơ’nêi.

Hơkái ‘ngré ‘ngró dêi rơpo\ng ngoh Lưu Hồng Nam

Túa păn hơkái ai troăng ‘ngré ‘ngro tơru\m [ă tơdroăng păn kroăng hlối păn kơ’nêi tung kơdrum dêi ngoh Nam ăm hlo châ tơ-[rê, túa păn mê hlối kơdroh hnoăng rak ngăn, hlối pro ăm hơkái ai hơ’nêh mâm kơhiâm tơtro [ă tơdroăng púi vâ dêi mơngế ki rôe kâ dế nôkố.

Hơkái kăn rêm hơnăm kuăn sap 2-3 hdrôh, rêm hdrôh kuăn sap 6-7 to. Hơkái kuăn sap ing 1 khế tơdế troh 2 khế hiăng chiâng ât âu tôu dêi nôu, klâ ing pú [ă chiâng vâ tê ăm mâu ki ê păn. {ă hơkái ki păn xo hơ’nêh mê sap ing 5-6 khế, rêm to hơkái kô châ 20-30 kg hiăng châ tê [ă yă 140 rơpâu liăn troh 160 rơpâu liăn/1kg. Ngoh Nam ăm ‘nâi: La ngiâ kố ah kô tê chu hdrê ki apoăng [ă yă sap 2 rơtuh troh 2 rơtuh 500 rơpâu liăn/1to.

Nâ Nguyễn Thị Loan ối a thôn Đăk Rơ Wang, tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum maluâ nếo pơxiâm păn hơkái ai troăng ‘ngré ‘ngró môi tiah kơtôu pía kái sap khế 5/2020, la nôkố xuân hiăng ăm hlo ki tơ-[rê. Hơkái ki păn xo hơ’nêh mê ai 12 to dêi rơpo\ng hngêi nâ re\ng kân ‘nâng, kuăn ki kân má môi hiăng hngăm châ 30kg.

Nâ Loa tối, kơnôm ai mâu kăn cheăm veăng kum tâi hdrê ku\n vâ păn [ă hnê kih thuât păn mê nâ ôh tá trâm pá klâi. Mơdrăn che\m ăm hơkái cho kơchâi, pôm, mê kơdroăng păn ôh tá xú u\m, ôh tá êa tah drâm hên hdroh. Păn hơ’kái ki ai troăng ‘ngré ‘ngró păn ăm kâ mâu mơdrăn ki chiâng xêh, mê tơ’lêi tê, yă tê tơniăn [ă hên ngế vâ rôe. Rôh kố, rơpo\ng nâ Loan tối vâ rak dêi péa to, môi to hơkái kăn [ă môi to hơkái po\ng pro hdrê, kơxo# ki u ối kô tê pơtâi, tơkâ mê riân châ dâng 20 rơtuh liăn.

{ă yă tê tơniăn tơ’nôm [ă mơngế vâ rôe hên, tơ’nôm amê hlối châ cheăm ăm mâu mơdrăn ki ai hlâu, túa păn hơkái ai troăng ‘ngré ‘ngró a cheăm Đăk Pxi dế po troăng prôk ki nếo tung mơnhông păn chu a kong pơlê.

Pôa Nguyễn Phúc Đoan, Kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Đăk Pxi, tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum ăm ‘nâi: Păn hơkái kéa ‘ngré ‘ngró tơ’lêi păn, ôh tá êa che\m hên mơdrăn ăm kâ mâu mơdrăn kơchâi, nhâ pôm ki hiăng ai hlâu; hơ’nêh chu troăng ‘ngré ‘ngró hên hơ’neh, iâ rơmâ, kâ kơhiâm mê chiâng hên ngế vâ rôe.

Kố cho rôh ki vâ mơdêk tơ-[rê, veăng kum pro kơdroh kơklêa [ă săm kơtiê  ăm kuăn pơlê. Mâu kăn cheăm tơring dế tơru\m [ă Tíu xiâm hnê cheăng pêi [ă hnê tối dêi tơring Đăk Hà po lâm hnê ‘na kih thuât păn chu kéa ‘ngré  ‘ngró. Ing mê, hnê kuăn pơlê hlê nhên ‘na kih thuât păn rak ngăn hdrê chu ki mê vâ mơdêk ki tơ-[rê tung tơdroăng păn mơjiâng.

Cheăm, tơring hiăng tơku\m po djâ kuăn pơlê lăm ngăn vâ hriâm túa păn hơkái kéa ‘ngré ‘ngró môi tiah kơtôu pía a kong pơlê pin môi tiah păn a tơring Sa Thầy, Ngọc Hồi, Đăk Tô, kong pơlê Kon Tum. Nôkố túa păn hơkái kéa ai troăng ‘ngré ‘ngró dế tơhrâ tơngah tung mơnhông tơ-[rê tung păn mơnăn, po troăng hơlâ vâ hluăn kơtiê ăm kuăn pơlê tung kong pơlê.

Tiô hlá tơbleăng Kon Tum

Gương tơplôu [a tơbleăng