VOV4.Xơ Đăng - Tâi tâng kơxô̆ liăn kuăn pơlê mung dêi Hngêi rak liăn Agribank Dak Lak nôkố hiăng tơkâ luâ 16 rơpâu rơtal liăn, tung mê lối 70% tơkŭm tung mâu kơvâ chiâk deăng - mơngế pêi chiâk –thôn pơlê. Mâu hơnăm hdrối nah kơxô̆ liăn ăm mung kố hiăng kum ăm mâu khu pêi cheăng tơrŭm, khu mơdró kâ, rơpŏng kuăn pơlê mơnhông mơdêk cheăng kâ, mơdêk pêi lo liăn, hơ’lêh tơdroăng rêh ối.

Pôa Nguyễn Văn Diên – môi ngế kuăn pơlê pêi chiâk deăng ối cho ngế kro mơdrŏng a thôn Nam Hoà, cheăm Dray Bhăng, tơring Čư Kuin (Dak Lak) hơ’muăn: rơpŏng pôa ing Nghê̆ An mot akố sap hơnăm 1994. Tơnêi kân rơdâ, rơkê tung păn mơnăn mơnôa, laga ôh tá ai liăn vâ rôe ro hdrê. Troh hơnăm 1998 pôa nếo châ hngêi arak liăn ăm mung kơxô̆ liăn rôe ro păn. Đi đo tung lối 20 hơnăm, kơdroăng ro rơpŏng pôa drêng lâi xuân ai troh 40 troh 50 to ro hơ’nêh, ro kăn.

Vâ chê 25 hơnăm hiăng hluâ, on veăng pôa Diên cho ngế ki đi đo ƀă loi tơngah khât dêi hngêi arak liăn. Pôa Diên tối: kơnôm ai kơxô̆ liăn ăm mung ing hngêi arak liăn mê rơpŏng ai tơdroăng rêh ối rế hía rế ai tŭm tơmeăm khoăng.

“Ing kơxô̆ liăn mung dêi hngêi arak liăn Agribank, tơrŭm ƀă kơxô̆ liăn dêi rơpŏng mơ’no cheăng tung dâng sap ing 2 troh 2 rơtal liăn tơdế. Rơpŏng mơdêk păn mơnăn mơnôa, păn ăm ro rĕng piê lĕm, thăm păn ro hơ’nêh ƀă ro kăn. Rêm hơnăm riân tâi tâng kơxô̆ liăn mơhá mơngế păn, tơmeăm chĕm, rơpŏng châ liăn tơkâ lối 300 rơtuh liăn. Á hlo mơnhông păn mơnăn mơnôa, mê tơdroăng rêh ối tơniăn ai tŭm tơmeăm’’.

Tíu pêi cheăng Agribank a Dak Lak

Pôa Nguyễn Văn Tĩnh, Kăn pơkuâ Tíu pêi cheăng Hngêi arak liăn Agribank tơring Čư Kuin tối ăm ‘nâi: Tung kơxô̆ 835 rơtal liăn ối chĕn hngêi arak liăn nôkố dêi tíu pêi cheăng hngêi arak liăn, châ troh 97% dêi 4.200 ngế kuăn pơlê cho kuăn pơlê pêi chiâk deăng. Vâi mung vâ mơ’no păn mơnăn mơnôa, rak ngăn kơdrum plâi sầu riêng, kơphế, tiu. Kuăn pơlê châ hngêi arak liăn ăm mung liăn tung hâi, tơdroăng kố châ pêi teăm tơdrêng vâ rôe tơmeăm pêi cheăng, phon rơvât, xua mê ôh tá ai tơdroăng kuăn pơlê thế mung liăn pa kong ƀă liăn rơkâ hên.

Rơpŏng pôa Nguyễn Doãn Thi ối a thôn 2, cheăm Ƀăng Adrênh, tơring Krông Ana mơnhông cheăng kâ kơnôm kơxô̆ liăn mung ing Hngêi arak liăn Agribank Dak Lak. Rơnó sầu riêng kố, rơpŏng pôa châ xo krí plâi dâng 25 tâ̆n; nôkố hiăng châ xo tơdế, tê ƀă yă 48 rơtuh liăn 1 tâ̆n. Pakĭng mê, rơpŏng pôa ối păn chu hơ’nêh, rêm hơnăm tê dâng 30 tâ̆n.

“Rơpŏng á cho ngế ki đi đo dêi Agribank. Hdrối nah, mung iâ vâ mơ’no liăn cheăng, la ngiâ mê á tâk tơ’nôm kơxô̆ liăn ki ai tung châ ƀă kơxô̆ liăn mung tơ’nôm dêi hngêi arak liăn vâ mơ’no liăn mơjiâng tơmeăm, păn mơnăn mơnôa. Kơxô̆ liăn dêi hngêi arak liăn Agribank hiăng kum rơpŏng á mơ’no liăn vâ mơnhông cheăng kâ tơ’lêi hlâu tâ. Ing mơ’no liăn cheăng, môi tiah: phon rơvât, tơmeăm vâ pêt mơjiâng, kơmăi kơmok, tơmeăm tâi tá tối tơdjuôm xuân tơniăn.

Kuăn pơlê kơpong Ƀăng Adrênh kố mê tơdroăng mung liăn pa kong ki xo liăn rơkâ hên cho iâ, ki hên vâi mung liăn a hngêi arak liăn kum tung pêi chiâk deăng’’.

Mơ’no ăm mung liăn kơvâ chiâk deăng, thôn pơlê hiăng mơnhông mơdêk châ tơƀrê

Pêi cheăng lối 10 hơnăm kố, Khu tơrŭm cheăng mơdró Pêi chiâk deăng Thanh Bình, cheăm Dur Kmăn, tơring Krông Ana rế hía rế tơniăn, djâ pơxúa ăm mâu khu tơrŭm, kuăn pơlê pêi chiâk deăng tung kơpong. Ki rơhêng vâ tối tung pơla achê kố inâi phái Thanh Bình – Krông Ana dêi Khu tơrŭm cheăng tê tung kơchơ tung kong pơlê, kong pơlê ki ê. Kố cho tơdroăng châ tơƀrê troăng pêt mơjiâng phái krúa lĕm tiô pơkâ VietGAP.

Tơmeăm châ tơniăn lĕm, ôh tá ai krêa pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm, châ mơngế rôe xúa hâk vâ rôe. Pôa Nguyễn Văn Sanh, Kăn pơkuâ Khu tơrŭm cheăng Thanh Bình tối:

“Sap hơnăm 2009 hiăng châ mung liăn ngân hngêi arak liăn. Hngêi arak liăn hiăng tŏng kum, hơnăm mê nah mung 400 rơtuh liăn. Nôkố ối chĕn a hngêi arak liăn dêi khu tơrŭm cheăng hiăng 3 rơtal liăn. Phiu ro ‘nâng drêng hngêi arak liăn tŏng kum mê Khu tơrŭm cheăng mơnhông mơdêk ó rơdêi. Tâi tâng mâu tơdroăng pêi pơrá kal thế ai liăn ngân, laga kơxô̆ liăn mê tung mâu khu tơrŭm cheăng cho pá puât xuân kal kơnôm troh hngêi arak liăn.

Tơdroăng mơ’no liăn rôe phon rơvât, pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm xuân kal liăn, kal troh hngêi arak liăn ăm mung vâ pêi cheăng”.

Môi tung mâu pơkâ a Tơdroăng pơkâ 19 dêi Hneăng hôp roh má 5 Khu xiâm pơkuâ Đảng hneăng má XIII ‘na pêi chiâk deăng, kuăn pơlê pêi chiâk deăng, kơpong pêi chiâk deăng troh hơnăm 2030, hnoăng pêi troh hơnăm 2045 mê cho pêi kêi đeăng troăng pơkâ pêi, troăng hơlâ ‘na chiâk deăng, mơngế pêi chiâk, kơpong pêi chiâk deăng.

Tung mê, ai tối rơdêi troh pơtối ‘măn kơxô̆ liăn mung kơjo, mơhnhôk mâu khu ki ăm mung ƀă tơdroăng pêi chiâk deăng, kuăn pơlê pêi chiâk deăng, kơpong pêi chiâk deăng; tŏng kum ăm khu tơrŭm cheăng, khu tê mơdró, rơpŏng kuăn pơlê pêi chiâk deăng mơnhông pêt mơjiâng tơmeăm khoăng tê mơdró. Pôa Vương Hồng Lĩnh, Kăn pơkuâ Hngêi arak liăn Agribank cho tíu pêi cheăng a Dak Lak tối ăm ‘nâi:

“ ‘Na troăng hơlâ mung liăn mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng thôn pơlê, Agribank tíu pêi cheăng a kong pơlê Dak Lak hiăng mơ’no liăn ăm mung tung kong pơlê ƀă tâi tâng kơxô̆ liăn chĕn a hngêi arak liăn lối 70% tâi tâng kơxô̆ liăn ối chĕn. Nôkố tâi tâng kơxô̆ liăn ối chĕn dêi tơdroăng mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng thôn pơlê a Tíu pêi cheăng Agribank kong pơlê Dak Lak hiăng lối 11 rơpâu rơtal liăn.

Akố xuân mơhno hnoăng dêi Agribank tíu pêi cheăng a kong pơlê Dak Lak cho khu ăm mung liăn hngêi arak liăn tê mơdró tơnêi têa hiăng pêi pro Pơkâ 19 hneăng hôp roh má 5 dêi Khu xiâm pơkuâ tơnêi têa hneăng má XIII dêi Đảng, pêi pro tung tơdroăng rêh ối ‘na mơdêk cheăng kâ ing chiâk deăng, mơngế pêi chiâk, thôn pơlê. Vâ kum ăm mâu khu tê mơdró, khu tơrŭm cheăng ƀă mâu ngế krê, khu pú hên vâ mơnhông mơdêk kơvâ pêi chiâk deăng tung kong pơlê Dak Lak’’.

VOV Tây Nguyên chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng