VOV4.Xơ Đăng - A kong pơlê Kon Tum pơreăng kâ ‘nhê loăng sâm Ngọc Linh nôkố hiăng xông kâ ‘nhê rơdâ ƀă pro tro lŭp kân troh tơdroăng cheăng kâ, ki rơhêng vâ tối ƀă mâu rơpŏng hdroâng kuăn ngo kơtiê ai tơdroăng rêh ối pá puât. Khéa păng ‘nâng drêng ai tơdroăng tro lŭp dêi kuăn pơlê, a Hneăng hôp roh má 8 Khu pơkuâ cheăng Đảng kong pơlê hneăng XVI nếo châ Khu pơkuâ cheăng Đảng kong pơlê Kon Tum tơkŭm po, Khu pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong kong pơlê Kon Tum hiăng tơpôu hnoăng cheăng ƀă kơvâ cheăng.

Rơpŏng hngêi nâ Y Bắp, pơlê Đăk Viên, cheăm Tê Xăng cho rơpŏng kuăn pơlê pêt hên Sâm Ngọc Linh má môi dêi tơring Tu Mrông kong pơlê Kon Tum. Nâ Băp ăm ‘nâi drêng loăng sâm tro pơreăng ăm hlo apoăng cho hlá trĭng ‘nâ hía hŏn, po ngăn a xiâm hlo pôm hiăng ŭm môi pâ ‘nâ hía ŭm tai tâng. Tơdroăng sâm Ngọc Linh tro pơreăng dế pro lŭp kân ‘na cheăng kâ  ƀă kuăn pơlê.

Nôkố rêm xiâm sâm Ngọc Linh 1 hơnăm kơnâ gá tâng tê châ dâng 200 rơpâu liăn ƀă loăng xâm ki hiăng 3 hơnăm tơngi klêng tê châ dâng rơtuh liăn. Mơhé tô tuăn drêng sâm Ngọc Linh hlâ tro pơreăng ƀă tơdroăng kố hiăng ton hên khế kố, la rơpŏng hngêi nâ Y Bắp xuân môi tiah mâu rơpŏng kuăn pơlê ki ê a pơlê Đăk Viên xuân dế tô tuăn xêk xêng tung tuăn tăng troăng vâ tŏng kum dêi sâm Ngọc Linh:

‘’ ‘Nâi tŏng kum ti lâi? Kuăn pơlê po ngăn lo hlo pôm ki lâi pôm ki mê hiăng ŭm mê vâi xuân lâk xo pêt a ‘noăng ki ê ôh tá pêt tơchoâm akố vâ ngăn gá ti lâi. Kuăn pơlê bú ‘nâi pro ti mê ôh tá ‘nâi pro ti lâi. Bú lâk xo to pôm mê tê pêt a tíu ki ê ôh tá ăm gá achê dêi xiâm ki ôh tá hâi teăm ŭm.

Môi xiâm sâm tâ pơreăng

Cheăm Măng Ri, tơring Tu Mrông cho cheăm ki ai hên sâm Ngọc Linh tro hlâ má môi lối 20.000 xiâm. Vâ tŏmg kum loăng sâm, Đảng ủy ƀă mâu kăn cheăm Măng Ri xuân bú nếo pêi pro to dâng tơdroăng hnê kuăn pơlê pêi pro mâu tơdroăng tơ’lêi tê, môi tiah pro kuâ lêm a ‘ngêi  vâ mơdât eăng trâ lơ ki oh tá pơxúa ta lĕm dêi hyôh kong prâi ƀă sâm.

Pôa A Sỹ, kăn hnê ngăn Đảng ủy cheăm Măng Ri, tơring Tu Mrông, ăm ‘nâi:

‘’Ƀă loăng sâm kong mêi hên luâ râ mê gá ôh tá vâ. Ngin hnê kuăn pơlê pro trá tât gá ăm gá iâ tro têa mêi tôh a sâm ah sâm kơdroh iâ tro pơreăng’’.

Pôa Dương Văn Trang, Kăn hnê ngăn Đảng ủy, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong kong pơlê Kon Tum tối ‘na ki tro lŭp dêi kuăn pơlê drêng sâm Ngọc Linh tro pơreăng

Tiô riân ngăn dêi péa tơring Đăk Glêi ƀă Tu Mrông, kong pơlê Kon Tum ăm hlo, troh nôkố hiăn ai dâng 50.000 xiâm loăng sâm Ngọc Linh tro pơreăng. Tung mê, kơxô̆ loăng sâm tro pơreăng a tơring Đăk Glêi ai lối 10.000 xiâm loăng cho tơring Tu Mrông lối 39.000 xiâm. Khu rak ngăn hdrê loăng plâi ƀă pơkeăng xoh kơdê oâ hdrong kong pơlê Kon Tum xuân hiăng hnê kuăn pơlê, hnê tối kuăn pơlê hbrâ mơdât pơreăng ăm loăng sâm, mê cho: po văng nhâ krúa lĕm vâ kơdroh xiâm ki pro ai  pơreăng; ƀă xiâm ki hiăng tâ pơreăng lâk djâ a tíu ê vâ kơdroh tâ tú; xúa tơdroăng sinh hok vâ kơdê pơreăng…  

Laga ki khât ăm hlo kố bú tơdroăng vâ hbrâ xêh, hâi xê kơdê hlâ khât pơreăng kâ ‘nhiê sâm Ngọc Linh ƀă kuăn pơlê xuân dế xêk xêng tung tuăn tung tơdroăng tăng troăng tŏng kum sâm Ngọc Linh vâ kơdroh ki tro lŭp ‘na cheăng kâ.     

A hneăng hôp roh má 3 Khu kăn Đảng bô̆ hneăng 16 châ Khu kăn Đảng ủy Kon tum tơkum po, pôa Dương Văn Trang, Kăn hnê ngăn Đảng ủy kong pơlê, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong kong pơlê tối ăm ‘nâi, ki tro lŭp ‘na cheăng kâ kân, malối ƀă mâu rơpŏng kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ki kơtiê xơpá:

‘’Ki pơxúa ‘no liăn cheăng ăm rêm xiâm hên ki kơpong pêt mê ki hên cho kơpong hdroâng kuăn ngo kơtiê. Kuăn pơlê ôh tá ai liăn vâi rôe pêt, ôh tá ai liăn mung 50 rơtuh, 100 rơtuh liăn ing hngêi rak liăn vâ pêt mê. Nôkố ôh tá mơhúa tro pơreăng, pơreăng kâ ’nhiê ti kô lŭp tâi, ôh tá châ ki klâi!’’.

Kuăn pơlê cheăm Tê Xăng ƀă loăng sâm Ngọc Linh lŭp tro pơreăng

Hlo pơreăng kâ ‘nhiê sâm Ngọc Linh troh lâp lu, pro lŭp kân ‘na cheăng kâ ƀă ki mơnhông tơ-ƀrê dêi loăng pơkeăng ki kơnía dêi kong pơlê, a Hneăng hôp roh má 8 Khu kăn Đảng bộ kong pơlê hneăng má 16, pôa Dương Văn Trang, Kăn hnê ngăn Đảng ủy, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong kong pơlê Kon Tum hiăng ‘’pơcháu’’ hnoăng cheăng ăm Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông mơdêk thôn pơlê. Pôa Nguyễn Tấn Liêm, Ngế pơkuâ xiâm tíu pêi cheăng tối tiah kố, tíu pêi cheăng híăng hbrâ rơnáu tung tơdroăng kơdê pơreăng a xiâm Ngọc Linh. Ki xiâm khoh chiâng ai pơreăng kâ ’nhiê sâm Ngọc Linh, pôa Nguyễn Tấn Liêm tối ăm ‘nâi:

‘’Ngin hiăng ‘nâi nhên xua 2 túa kơmeăn hiăng pro kâ ‘nhiê loăng hlâ. Ngăn ƀă tơdroăng ăm ‘nâi dêi tơdroăng tí tăng ‘nâi plĕng hbrâ mơdât pơreăng ôa hdrong kâ ‘nhiê sâm Ngọc Linh dêi Khu xiâm ngăn ‘na khoa hok ƀă kŏng ngê̆ Kon Tum tơbleăng tối tiah kố, cho kơdrum ai pơreăng pro ‘mê cho ôa prâp ki xiâm, pakĭng mê ai mâu pơreăng mê cho pơreăng pro prăng prâp ƀă pơreăng kâ xiâm a rêi. Khu xiâm xuân hiăng hnê tối pơtroh ăm mâu tơring vâ tơring pơtroh ăm mâu cheăng vâ hbrâ rơnáu  ƀă kơdê pơreăng‘’.

Ôh tá môi tuăn ƀă tơdroăng tối tiah mê dêi Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông mơdêk thôn pơlê, Kăn hnê ngăn Đảng ủy, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong kong pơlê Kon Tum cho pôa Dương Văn Trang tối, hiăng ai ngế ki ‘nâ, tíu ki ‘nâ ôh tá vâ rĕng tơmâng hlo ki tro lŭp dêi mơngế pêt sâm Ngọc Linh mê khoh chiâng ai pơreăng tâ tú hên troh lâp lu pro lŭp kân ‘nâng.

Tơdoăng ăm ‘nâi ing mâu kăn tơring Tu Mrông, kơpong pêt sâm Ngọc Linh ki xiâm dêi Kon Tum xuân ăm ‘nâi, pơla hdrối kố nah kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng kong pơlê hiăng tô tuăn xêk xêng tung tuăn tơdroăng séa ngăn pơreăng kâ ‘nhiê  loăng sâm Ngọc Linh.

Gương tơplôu tơbleăng