Pôa Nguyễn Ngọc Phúc, ối a cheăm Quảng Phú, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak hiăng djâ ngin lăm pôu ngăn kơdrum plâi sầu riêng rơdâ châ 1 ha 5 sao dêi rơpŏng tơná. Mâu xiâm loăng plâi sầu riêng  hiăng châ 7 hơnăm, dế chiâng kơbâng, dâi lĕm. Loăng ki lâi xuân ai plâi tơxâo hơngăm tơkâng, tiô riân ngăn hdrối, rơnó kố ah rơpŏng hngêi pôa Phúc kô châ dêi dâng 20 tâ̆n plâi. Pôa Phú hơ’muăn tối: Hdrối nah kơpong tơnêi ki kố hmâ pêt kơxái tiu, 6 hơnăm kơhnâ khât tung tơdroăng rak ngăn nếo châ krí dêi dâng 2 troh a 3 rơnó tiu răng hlâ vâ chê tâi lâp kơdrum deăng. Ivá cheăng, liăn ngân tơkéa vâ tối hía xo xo.

Troh a hơnăm 2017, pôa Phúc kơdo mơ-eăm lăm tí tăng êng mung liăn a Hngêi rak liăn Agribank châ 200 rơtuh liăn vâ pơhlêh pêt plâi sầu riêng. Kơnôm châ mung kơxô̆ liăn ki kố, mê rơpŏng pôa hiăng ai kơdrum deăng plâi sầu riêng, rêm hơnăm tê dêi plâi châ lối 1 rơtal liăn. Pôa Phúc tối ăm’nâi, dế nôkố dế mung liăn Hngêi rak liăn Agribank ai 1 rơtal 500 rơtuh liăn. Ing kơxô̆ liăn ki kố, mơ’no pêi pro hên tơdroăng, tung mê ai mơjiâng plông, hnôu ‘măn tơmeăm, kơmăi kơmok, tơmeăm xúa ki vâ krí plâi, tơmeăm ki vâ kơxu tâ plâi sầu riêng dêi vâi krâ-nhŏng o tung cheăm. Ing kơxô̆ liăn ki kố hiăng teăm ăm mung troh a kuăn pơlê mê khoh châ ai pơxúa vâ pêi kâ.

“Loăng plâi sầu riêng rêm hơnăm châ krí xo dêi 1 rơnó. Tơkôm troh drêng mê, pin ôh tá bê kơxô̆ liăn. Kơnôm ing Hngêi rak liăn Agribank ăm mung liăn mê hên vâi krâ - nhŏng o liăn pơlê khoh châ ai tơdroăng rêh ối, cheăng kâ tiah hâi kố”.

Pôa Nguyễn Hữu Thọ, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong Kuan trĭ, Kăn pơkuâ ngăn Kŏng ti Pêi cheăng tiô Rơnó, Môi tung khu pơkuâ ngăn ‘na pêt kơphế Drao, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak (ối tung Kŏng ti xiâm Kơphế Việt Nam), tối ăm ‘nâi: Kŏng ti ai 489 ha kơphế, ki hên hmâ pêt ing mâu hơnăm 1980 nah, kơphế hiăng krâ ƀă hiăng ôh ta ai plâi hên xếo. Hơnăm 2014, Kŏng ti pơxiâm vêh pêt tơmó loăng kơphế tung kơdrum deăng. Tơdroăng ki vêh pêt tơmó loăng kơphế ôh tá xê hlâu, athế pêi pro hên tơdroăng, maluâ po, pông kơlâk tơnêi ăm ga ai nếo ki vêh hơpok, tơdroăng ‘mâi rơnêu tơnêi ton châ sap ing 3 troh 4 hơnăm, drêng mê, vêh pêt loăng kơphế nếo ga kô chiâng dâi. Kơnôm châ Hngêi rak liăn Agribank ăm mung ƀă kơxô̆ liăn ki mơdrếo laih iâ, tâi tâng kơxô̆ liăn ki Hngêi rak liăn kố ăm mung châ 38 rơtal liăn, tơvêh laih bu iâ, kuăn pơlê chêl tung plâ 7 hơnăm. Kơnôm tiah mê, Kŏng ti hiăng vêh pêt tơmó châ lối 330 ha. Tâi tâng kơdrum deăng kơphế ki vêh pêt tơmó mê pơrá chiâng dâi lĕm, plâi xuân kơtóu. Pôa Nguyễn Hữu Thọ vêh mơnhên tối; Kŏng ti mơhúa hiăng pêi châ ƀlêi chiâng má môi sap nah tá hâi chói hlo, maluâ tung tơdroăng ki vêh pêt tơmó xiâm loăng kơphế a kong pơlê Dak Lak, ƀă mâu kong pơlê ki ê dêi Tây Nguyên.

“Kŏng ti hiăng pêi pro kêi tơniăn tung tơdroăng gum, hnê djâ kuăn kuăn pơlê vêh pêt tơmó loăng kơphế xua Kŏng ti pơcháu ăm. Tâng ôh tá ai liăn vâ rôe hdrê vêh pêt tơmó loăng kơphế, lơ ôh tá ai liăn rôe kơphế, liăn vâ rak ngăn kơdrum deăng kơphế dêi Hngêi rak liăn Agribank mê ngin ôh tá ai bê liăn ngân ki vâ mơ’no liăn pêi châ 500ha, ki rơhêng vâ tối, tơnêi ki vấh pêt tơmó 330ha. Tâng ôh tá ai liăn ki mung ing Hngêi rak liăn Agribank mê ngin kô ôh tá pêi kêi dêi hnoăng cheăng”.

Kŏng ti Kơphế Drao ai 500 ngế kŏng nhân ki pêi cheăng, tung mê ai 62% kơxô̆ liăn pơlê cho hdroâng kuăn ngo Rơđế. Ngoh Y Neng, ối a cheăm Čư Dliê M’Nông tối ăm ‘nâi: Pakĭng tơnêi ki pêt loăng kơphế dêi rơpŏng tơná, ngoh pơtối xo rak ngăn châ 8 sao kơphế ki vêh pêt tơmó dêi Kŏng ti Kơphế Drao. Hơnăm 2023, tâng vâ riân ngoh Y Neng châ kâ dâng 7 rơtuh 500 rơpâu liăn. Mê cho ta hâi teăm hơ’muăn tối kơxô̆ liăn 45 rơtuh liăn, ngoh hiăng châ Kŏng ti mơdrếo xua kơdrum kơphế ki pêi lo hiăng châ tơkâ hnoăng cheăng pơcháu.

“Lăm pro Kŏng nhân tơdah xo tơnêi ăm Kŏng ti kơphế tơnêi têa la á xuân ai kơdrum kơphế ki rơpŏng hngêi á hiăng pêt mơjiâng. Krê tơnêi deăng kơphế ki tơdah xo, tâng luâ hên kơ tơdroăng ki pêt kơphế mê á xuân châ xúa dêi tâi tâng. Ngế ki lâi xuân rak ngăn ăm kơdrum loăng kơphế ki dâi lĕm, plâi ga xuân kơtóu hên há”.

Pôa Y Blưn Mlô - Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan hnê ngăn Cheăm Pơng Drang, tơring Krông Ƀuk tối ăm ‘nâi: Dế nôkố, cheăm hiăng châ 19/19 hnoăng cheăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo. Dế chêh pro klêi hồ sơ vâ pơtroh ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê mơnhên tối cho cheăm thôn pơlê nếo. Cho cheăm ối kơpong hơngế hơngo, ai kơdrâm kuăn ngo la Pơng Drang hiăng pêi pro klêi hnoăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo, cho ivá ki kơdo mơ-eăm dêi rêm ngế kuăn pơlê ƀă hiâm mơno ki kơhnâ khât dêi tâi tâng khu ngăn ‘na cheăng kal kí. Tung mê, ai ta tơdroăng ki tŏng veăng dêi Hngêi rak liăn gum ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê. Pôa Y Blưn tối tiah kố:

“Kơnôm ai troăng hơlâ dêi Đảng, Tơnêi têa, kuăn pơlê châ mung liăn hngêi rak liăn gum ‘na Chiâk deăng ƀă tơdroăng mơdrếo laih iâ, ôh ta xê môi tiah mâu Hngêi rak liăn ki ê. Dế nôkố, kuăn pơlê hiăng  ‘nâi nhên Hngêi rak liăn gum ‘na Chiâk deăng ăm mung, kuăn pơlê hơniâp ro xua châ mung liăn tơ’lêi, ôh ta tro pro pá puih. Vâi krâ-nhŏng o ngin ai tơdroăng rêh kâ ối tơniăn, mơnhông mơdêk tiah hâi kố cho kơnôm ai kơxô̆ liăn mung dêi Hngêi rak liăn Agribank”.

Pôa Phạm Xuân Cam - Kăn phŏ ngăn Hngêi rak liăn Agribank ki cheăng a Peăng Kơnhŏng kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi: Riân troh mơ’nui khế 7 hơnăm 2024, tâi tâng kơxô̆ liăn ki ăm mung dêi Agribank ki cheăng a peăng Kơnhŏng kong pơlê Dak Lak hiăng tâk troh 13 rơpâu rơtal liăn. Tung mê, ai vâ chê 9 rơpâu 500 rơtal liăn, châ 73% cho gum ăm kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng, kuăn pơlê pêi chiâk deăng ƀă thôn pơlê, ƀă 160 rơpâu ngế ki châ mung. Khu kăn ƀô̆ ki cheăng ‘na ăm mung liăn nhăng lăm pêi cheăng a pơlê cheăm, ‘nâi klê tơdroăng rêh ối, pêi cheăng dêi kuăn pơlê a kơpong xahpá, hơngế hơngo vâ veăng gum ăm vâi châ mung liăn tơniăn, teăm pêi pêt, rak ngăn dêi tơmeăm tro rơnó.

“Tơdroăng ki tơviah dế nôkố, mê cho hiăng kơdroh ó khât tơdroăng ki khu ngế ki ăm mung liăn pá kong, ăm mung la mơdrếo laih lối kơnâ. Ing tơdroăng ki mê, gum rak vế tơniăn ăm tơdroăng rêh kâ ối dêi pơlê pơla kơpong hơngế hơngo. Vâi krâ, nhŏng o pin xua tuăn tơmiât tá hâi teăm klê hơngế, xua mê rêm xôh troh a rơnó, ngin athế tơkuăm mâu kăn ƀô̆ lăm chu troh a pơlê cheăm vâ hnê vâi krâ-nhŏng o túa pêi cheăng kâ”.

Ôh ta xê to tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak, tung 6 khế apoăng hơnăm 2024 hiăng ai dâng 3.620 kuăn pơlê ki xiâm cho kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng mung 1.660 rơtal liăn mơ’no liăn gum mơnhông pêi chiâk pêi deăng. Kố xuân cho ki xiâm ki kal vâ kuăn pơlê mơ’no liăn cheăng vâ rak ngăn dêi kơdrum loăng kơphế, plâi sầu riêng ƀă mâu hdrê loăng plâi ki ê vâ teăm pêi tiô rơnó. Pôa Nguyễn Công Văn, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak ai mơnhên tối:

“Agribank hiăng ai hên mâu tơdroăng ki tŏng gum ăm vâi krâ-nhŏng o ing tơdroăng pêi chiâk pêi deăng troh a tơdroăng tê mơdró kâ. Tơdrêng amê, hnối tối mâu tơdroăng ki ối trâm hên xahpá ăm kuăn pơlê. Ki rơhêng vâ tối, mê cho mâu tơdroăng ki hiăng kơdroh liăn laih ăm mâu ngế kuăn pơlê. Agribank xuân hiăng ăm thế mâu kăn ƀô̆ chu troh tơrêm thôn pơlê ki hơngế vâ hnê tối, tơbleăng tối mâu tơmeăm khoăng dêi tơná vâ vâi krâ-nhŏng o rah xo mâu tơmeăm ki kố tơtro ƀă tơdroăng mơ’no liăn cheăng, pêi chiâk pêi deăng, tê mơdró, pêi cheăng kâ. Athế tối tơdjuôm tiah kố, ngăn kố cho môi ivá cheăng liăn ngân ki kân vâ thăm mơdêk tơdroăng pêi chiâk pêi deăng-rêh kâ ối pơlê pơla dêi tơring tơná”.