VOV4.Sêdang - Mơnhông tơru\m cheăng pơla Khu mơdró kâ [ă mâu rơpo\ng kuăn pơlê pêi chiâk kơnôm ing túa pêi cheăng tơru\m vâ pêi chiâk pêi deăng, mơ’no tê dêi kế tơmeăm cho ki xiâm hiăng châ kong pơlê Kon Tum pơkâ mơ’no sap ing hơnăm 2018. Tung pơla hdrối mê hía nah, Khu ngăn ‘na chiâk deăng [ă Mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Kon Tum hiăng tơru\m [ă Vi [an hnê ngăn mâu tơring, pơlê kong kân tí tăng hriăn ple\ng, mơnhên ngăn, hnối rah xo mâu khu râ cheăng, kế tơmeăm ki xiâm, ki rơdêi dêi tơring vâ pêi pro tiô troăng hơlâ kố.

Troh nôkố, tung kong pơlê Kon Tum hiăng mơjiâng pro 23 khu pêi cheăng tơru\m pêi chiâk, tê mơdró kế tơmeăm a 2 tơdroăng ‘na pêi chiâk deăng [ă păn mơnăn. Túa tơru\m cheăng cho mâu khu pêi cheăng tơru\m, tôh pêi cheăng tơpui pêi chiâk deăng ki ai tơru\m cheăng [ă mâu khu, mâu ngế mung hdrối mâu hdrê, phon, liăn vâ pêi cheăng, xo tơmeăm pê lo, têng pro uâ pơliê rơtế [ă tê tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng.

Tâi tâng mâu tơdroăng mê sap ing pêi pêt, rak ngăn, krí xo, rak ngăn mâu tơmeăm ki pêi lo xuân châ pêi [ă séa ngăn nhên khât vâ tơmeăm pê lo tơniăn krúa, ai pơxúa. Kơnôm ing mê khu mơdró kô mơnhông tơ-[rê, kuăn pơlê hmiân tuăn pêi cheăng kâ, tơdroăng tơru\m cheăng rế ton rế krá ton.

Môi tiah tơdroăng tơru\m pêi pêt [ă tê tơmeăm pêi lo môi tiah kơphế chế hưh cơ pơla Tôh pei cheăng tơru\m pêt kơphế chếi a thôn Bê Rê (cheăm Đăk Choong, tơring Đăk Glêi) [ă Khu pêi cheăng tơru\m pêi chiâk deăng [ă ôm hyô tê mơdró pêi chiâk deăng kơmăi kơmok ki dâi le#m Peăng kơnho\ng Tây Nguyên (Fa-am) Farm hnê kih thuât krí plâi ki hiăng tum khât [ă rôe kơphế ki tum vâ tâi 98%, kơlo yă rôe kơnâ tâ [ă yă pơkâ ai 5 rơpâu liăn/kg; mâu tung tôh tơru\m cheăng ai hnoăng pêi tiô pơkâ kih thuât vâ tơbleăng tê kơphế vâ tơniăn tro tiô pơkâ hưh cơ.

Khu tơru\m pêi pêt kơphế vo#i tiô pơkâ hưh cơ dêi tơring Đăk Hà

Vâ mơjiâng [ă mơnhông mơdêk inâi kơphế Đăk Hà, tung hơnăm nah tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum hiăng kơjo kum mơjiâng khu tơru\m pêi pêt rơtế [ă tê kơphế vo#i tơniăn tro tiô pơkâ 4C, UTZ. Nôkố, lâp tơring Đăk Hà ai 750 ha kơphế a mâu cheăm Đăk Mar, Hà Mòn, Đăk Ngọc, Đăk Hring, Đak Long [ă pơlê kân Đăk Hà tơru\m pêi tiô pơkâ VietGAP, xúa têa tôh [ă kơmăi ki tôh môi tiah têa mêi ăm têa lo xêh, yă rôe kơnâ tâ yă pơkâ.

Mâu khu mơdró, khu pêi cheăng tơru\m tê mơdró tơru\m [ă mâu khu, khu pêi cheăng tơru\m tơku\m pêi pêt, krí ‘măn, rak ngăn, têng uâ pơlê tro tiô pơkâ hưh cơ. Kơnôm ing mê, tơmeăm ki khu pêi cheăng tơru\m, khu mơdró uâ pơliê [ă tê xuân tơniăn krúa châ hên mơngế vâ rôe, pro pơxúa hên ăm mơngế ki pêt [ă kuăn pơlê ki pêi chiâk.

Tơdrêng [ă kơphế, mâu hơnăm achê kố, tơdroăng tơru\m pêi pêt tê kơtếo pơla Ko\ng ti veăng tơlo liăn pro xik Kon Tum [ă mâu khu pêi cheăng tơru\m tung pơlê kong kơdrâm Kon Tum, tơring Đăk Tô dế châ kơdeăn khe\n. Ing mê, kuăn pơlê dêi mâu khu pêi cheăng tơru\m châ Ko\ng ti veăng kơjo kum po tơnêi, hnê kih thuât, mung hdrê, phon rơvât [ă hlối rôe tơmeăm pêi lo tiô yă [aoh hiêm ai 830 rơpâu liăn môi kg. Tơdroăng kố, kum kuăn pơlê hmiân tuăn pêi pêt, râk ngăn vâ pôi tá ai tơdroăng châ plâi hên la ôh tá ai yă, ôh tá xo hên kơxo# liăn ăm mơngế ki pêt, khu mơdró ôh tá êa tô tuăn ‘na kơpong pêt tơmeăm. 

Pôa Lê Văn Bắc, Kăn pơkuâ khu pêi cheăng tơru\m pêi chiâk deăng –ngăn ‘na mơdró Ngọc Tụ ăm ‘nâi: Khu pêi cheăng tơru\m cheăm ai 17 ha veăng pêt kơtếo tơru\m ing hơnăm 2018 troh nôkố. Hdrối nah, mâu  [ăng klâng mê bú pêt pôm loăng, rêm hơnăm lâk tê  dêi pôm châ xo sap 25 – 30 rơtuh liăn/ha, la sap ing hơ’leh pêt kơtếo tê dêi châ xo sap 40 - 45 rơtuh liăn/ha. Ki ê nếo, ing tơru\m pêi cheăng, kuăn pơlê ối châ hriâm túa pêi cheăng ki nếo [ă túa pêi cheăng kâ pú hên, kuăn pơlê ai hnoăng cheăng, hnê tối ăm dêi rơpó ‘nâi pêi cheăng ki ai pơxúa.

Tíu ki tơ-[rê tung mơjiâng [ă mơdêk tơru\m cheăng tung pêi pêt, tê mơdró tung mâu hơnăm hdrối kố nah tung kong pơlê Kon Tum cho, tơdrêng [ă mơnhông pêt loăng plâi kơnâ liăn môi tiah kơphế, kơtếo, mâu kong pơlê ối tơmâng khât troh pêt mâu hdrê loăng ki chiâng vâ pêt a tơnêi kố. Tơdroăng kố ôh ti xê to kum pêi lo hên tơmeăm ing chiâk deăng dêi kong pơlê mê ối veăng kơdroh ki ôh tá mơhúa, ki drêng kơnâ drêng ôh dêi yă tê tơmeăm [ă rế mơdêk kơxo# liăn pêi lo ing tê tơmeăm pê lo ing chiâk deăng.

Vâ mơdêk ‘na tơru\m ki pơxúa tung pêi lo tơmeăm ing chiâk deăng, nôkố, kong pơlê Kon Tum dế tơ’mot hên khu ‘no liăn pêi chiâk deăng, malối cho pêi chiâk deăng krúa, pêi chiâk xúa kơmăi ki dâi le\m; mơdêk xúa ki rơkê ‘na khoa hok tung pêi chiâk, mơdêk pêi lo tơmeăm, rơtế [ă tơdroăng mơjiâng inâi tơmeăm pê lo veăng mơdêk ki tơbriât tê; mơhnhôk păn mơnăn mơnôa tiô troăng hơlâ tơku\m, păn [ă kơmăi kơmok krúa; tơku\m po nếo khu pêi cheăng tơru\m, tôh pêi cheăng vâ pro xiâm ki tơdjêp [ă mâu khu mơdró mơjiâng tơru\m cheăng pêi, achê [ă tơdroăng tê mơdró, tê tơmeăm pêi lo. 

Tơkéa vâ tối, mâu tơdroăng pêi tơ-[rê tung mơjiâng [ă mơdêk tơru\m cheăng tung pêi pêt rak ngăn, tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tung mâu hơnăm hdrối cho xiâm ki vâ mơhnhôk vâ kơvâ pêi chiâk deăng [ă mâu tơring cheăm tung kong pơlê tối po rơdâ tơru\m cheăm vâ ai mâu tíu ăm mung tơmeăm pêi lo krúa,  troh tơdroăng pêi lo tơmeăm tê mơdró  pơxúa hên.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Gương tơplôu [ă tơbleăng