VOV4.Sêdang - Troh a pơlê a Đăk Tiêng Ktu, cheăm Đăk La, tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum, tâng pin êng tăng prế on veăng pôa A Buih, 68 hơnăm ƀă jâ Y Rak, 69 hơnăm hdroâng Rơngếo (môi kơvâ dêi hdroâng Bơhnéa), ngế ki lâi xuân ‘nâi, xua preăng ai on veăng ki ê môi tiah on veăng prế, prế ối rak vế, chôu ‘măn mâu khôi tuá cheăng dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Maluâ hơnăm hiăng hên, la prế on veăng xuân ối mơ-eăm rak vế, chôu ‘măn, pơtối hnê djâ ăm kuăn cháu ‘na ki lĕm tro dêi khôi tuá, vêa vong hdroâng kuăn ngo tơná.

Kơnôm châ ai tơdroăng djâ troăng dêi A Kân, Kăn hnê ngăn thôn Đăk Tiêng Ktu, ngin hiăng lăm troh a hngêi dêi on veăng pôa A Biuh prế jâ Y Rak. Prế on veăng kố pơrá kot mâ ƀă xông kân ing môi rơpŏng ki rơkê tung tơdroăng tĕn hmôu jiâ, tĕn kơtŏn kơtum. Kơchôk hngêi pá ngiâ krúa lĕm, xâp rơngiâp, pôa A Biuh tĕn dêi pong chêa, kơtŏn kơtum, pơla mê jâ Y Rak tĕn hmôu jiâ. Prế rế tĕn dêi tơmeăm rế tơpui tơno hơniâp ro, kŏng pơrá pêi viâ ƀĕng ƀeăn tiô dêi khôi hmâ tơná ki hiăng rơkê.

Drêng châ êng ‘na mâu tơdroăng cheăng tĕn tơmeăm tiô khôi vâi krâ roh nah, pôa A Biuh tâ hơniâp ro. Pôa A Biuh ai tối tiah kố: “Hdrối nah, drêng tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ ối kơnôm tơngah to ing kong, loăng pơlái hên, tâi tâng mâu tơmeăm ki xúa tung hngêi trăng pơrá ing kŏng mơngế mơjiâng tâi tâng. Xua ti mê, vâi rơtăm ki rơdêi tơhrâu tung pơlê drêng mê tâi tâng pơrá châ hriâm tơdroăng tĕn tơmeăm ing pâ pôa hnê djâ, ngăn mê cho tơdroăng ki vâ séa mơnhên ngăn ki rơkê plĕng ƀă tơdroăng ki ƀĕng ƀeăn dêi rêm ngế”. Pôa A Biuh hơ’muăn tối ƀă tơdroăng ki hâk tơngăm: “Xuân kơnôm tiah mê á khoh chiâng hmâ ƀă hnối xo Y Rak troh a hâi kố”.

Drêng toh chôu, on veăng prế pôa A Biuh ƀă jâ Y Rak djâ dêi rơpó  tĕn tơmeăm

Râng dêi chêa ki nếo tĕn ƀă kơxái chhá ki vâi tê a hngêi kơchơ, pôa A Biuh tối tŭm têk mâu tơdroăng ki hiăng tro, tá hâi tro tung cheăng tĕn chêa. Pôa tối ăm ‘nâi, dế nôkố, pôa hiăng xúa kơxái chhá vâ tĕn ăm chêa i krá kâk tâ, ƀă vâ kơdroh iâ kơxô̆ liăn ki mơ’no tĕn tơmeăm. Ki păng ‘nâng, mâu tơdroăng vâ tĕn chêa, pong, kơtup, kơtŏn, kơtum ƀă kơxái chhá ga krá kâk khât ƀă châ vâi krâ-nhŏng o tung pơlê rơhêng vâ xúa ‘nâng.

   Jâ Y Rak ‘nân ối a kơchôk pá ngiâ hngêi dế pêi kơhnâ ‘nâng tơdroăng tĕn hmôu jiâ, ai hơ’muăn tối tiah kố: “Hdrối nah, á kot mâ a pơlê pá tá cho pơlâ Đăk Rơchot. Tung môi hdroh trâm mâu vâi krâ, vâi jâ, nâ djâ tĕn hmôu jiâ pơla pơlê Dăk Rơchot ƀă Đăk Tiêng Ktu, mê mâu vâi droh rơtăm hiăng tĕn, mơhno dêi pó ‘na mâu khu hmôu jiâ tiô khôi tuá, vêa vong vâi krâ hnê djâ, ‘măn ăm. Sap ing mê, má khoh chiâng châ trâm, chiâng hmâ hnối vâ dêi pó sap a hâi ki mê nah”.

Maluâ hơnăm hiăng hên la jâ Y Rak xuân ối hâk mơnâ tơdroăng tĕn hmôu jiâ

Klêi kơ’nâi mơjiâng on veăng, prế châ nôu pâ xing xoăng ăm to lâi sao tơnêi a pơlê Đăk Tiêng Ktu vâ mơjiâng tơdroăng cheăng. Hâi ki mê nah, ôí a hngêi trá a’ngêi, kơxo ki lâi prế xuân riu kơxo má vâ ‘mâi on, djiâ on tâ tá, ai tá kuăn ‘nĕng, cháu chái tơpui tơno, rế tĕn mơjiâng mâu tơmeăm khoăng ki vâ xúa, môi tiah: kơtup, pong, chêa, kơtum, kơtŏn vâ xúa tung rơpŏng hngêi ƀă hnối châ tê, hơ’lêh xo mâu tơmeăm ki ê tung pơlê ki ối tâ tá. Troh nôkố, maluâ hơnăm hiăng krâ, kuăn cháu xuân hiăng kân, la rêm hdroh klêi tơdroăng cheăng a chiâk deăng, toh chôu prế pơrá ối a kơchôk hngêi vâ tĕn mơjiâng tơmeăm, tĕn hmôu jiâ, pơtối pêi dêi tơdroăng cheăng ki tơná hiăng vâ.

Tiô jâ Y Rak, tơdroăng cheăng ki klâi xuân tiah mê, ƀă tơrêm hdroâng kuăn ngo kô ai túa phá krê dêi pó ‘na túa tĕn ƀă mơngiơk tơmeăm khoăng vâ ‘nâi ki mê cho dêi hdroâng kuăn ngo ki kố, ki tá cho dêi hdroâng kuăn ngo ki tá. Maluâ mâu tơmeăm mê pơrá ai tơdroăng ki vâ bô bối dêi pó, laga xuân ai tá tơdroăng ki phá krê xêh, bu kal ngăn nhên mê kơ kơnó ga cho phá.

 Rơtế hâk git kơ tơdroăng cheăng tiô khôi vâi krâ roh nah, mê prế on veăng kố rêm roh ai tơdroăng kal, prế pơrá rơnuâ, xâp ếo  kơpĕn, pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo tơná vâ veăng xah hêi ro tung mâu hâi leh mơdĭng dêi pơlê pơla. Ki rơhêng vâ tối, jâ Y Rak ối chiâng xuâng, pôa Y Biuh ối chiâng xah rêi prôa, têng nêng, rơbot hên tơdrá, ƀái ƀă hnôí rơkê tŏn chêng, tơgôu koăng. Xua mê, prế on veăng kố cho ối tung khu tŏn chêng tơgôu koăng dêi pơlê.

Pôa A Biuh ai tối, mâu khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná cho hên ‘nâng. Xua tiah mê, vâ pơtối rak vế ‘na tơdroăng cheăng dêi chal vâi krâ nah, pakĭng tơdroăng tĕn tơmeăm khoăng, pôa xuân ôí kơhnâ khât tung pêi pro mâu tơdroăng mơhno túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

Pôa A Biuh pơtối hơ’muăn, la idrâp tơpui prông: “Khu rơxông nếo nôkố preăng ai mơngế ki ‘nâi klê, ƀă hlê plĕng ‘na tơdroăng ki lĕm tro ƀă ai pơxúa dêi mâu tơmeăm khoăng chal vâi krâ roh nah. Vâi rơxông nếo nôkố tơmiât phá tâ vâi krâ roh ton nah hên 'nâng, sap ing tơdroăng ki rơnuâ ếo pơtâk vâi pơrá tí tăng rôe dâi mâu hmân ếo ki hiăng ai hlâu, tơtro túa, tơ’ló mô-del ƀă chal nếo, ôh tá rơhêng vâ rơnuâ, xâp ếo pơtâk, kơpĕn tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah xếo, tối ki klâi vâi vâ mơhriâm tơdroăng tĕn hmôu jiâ, tĕn pong chêa”.

Pôa xuân hiăng vâ hnê dêi kuăn ‘nĕng tơná, vâ pơtối rak vế tơmeăm khoăng dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Kuăn kơdrâi má 7 inâi cho Y Ny, 27 hơnăm, drêng châ ngin êng ‘na cheăng tiô khôi túa vâi krâ roh nah, muăn ai tiâ tối: “Sap ing tơxĭn nah á hiăng châ dêi nôu hnê vế prế, tĕn hmôu jiâ, drêng xông hiăng kân tâ kơ mê, á châ dêi pâ hnê tĕn mâu pong, tơmeăm ki tơ’lêi tĕn. Mâu hơnăm ki mê nah á rơhêng vâ tĕn ‘nâng, mê hâi ki lâi á xuân ngăn dêi nôu tĕn, dêi pâ tĕn vâ hriâm ƀối. Nôkố, xua tơvâ hên tơdroăng cheăng mê á ôh tá toh chôu vâ tĕn môi tiah hdrối nah, tơdroăng ki xúa mâu tơmeăm tiah mê dêi rơxông ngin xuân iâ há, mê preăng ai mơngế vâ pơtối rak vế, pêi pro”.

Maluâ hơnăm hiăng hên, on veăng pôa A Biuh prế jâ Y Rak rêm hâi xuân ôí kơhnâ khât, pơtối pêi dêi hnoăng cheăng tơná. Mâu tơdroăng kơdo mơ-eăm krá ton tiô khế hơnăm pơtối rakvế, chôu ‘măn mâu tơmeăm khoăng ki kơnía git dêi hdroâng kuăn ngo tơná, vâ mâu tơmeăm mê pôi tá hiá long.

Tiô Hlá tơbeăng Kon Tum

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng