VOV4.Sêdang - A kong pơlê Kon Tum, Khu xiâm ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, Ivá ƀă Ôm hyô nếo tơkŭm po roh hôp vêh séa mơnhên ngăn tơdroăng pơkuâ ngăn, rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía dêi tơdroăng mơđah tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên. Veăng ai mâ tung roh hôp mê ai mâu khu pơkuâ ngăn, mâu ngế ki hriăn plĕng ‘na mơhno túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo; teăng mâ mâu vâi krâ ki rơkê ‘na chêng koăng rơtế ƀă Khu ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, Ivá, Ôm hyô dêi 5 kong pơlê kơpong Tây Nguyên.

Mâu ngế hriăn plĕng ‘na khoa hok, mâu khu pơkuâ ngăn hiăng tối nhên mâu hnoăng cheăng ki châ ƀlê chiâng, mâu tơdroăng ki tá hâi teăm tơtro, teăm chiâng pêi pro tung mâu khế hơnăm hdrối mê hiá nah, ing mê, mơ’no mâu troăng hơlâ, túa cheăng vâ po troăng i nhên tơtro tiô khôi túa, vêa vong dêi Tây Nguyên vâ pơtối rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi khôi túa, vêa vong, tơmeăm khoăng mâu hdroâng kuăn ngo.

Xông tơpui a roh hôp mê, pôa Nông Quốc Thành, Kăn phŏ ngăn ‘na tơmeăm khoăng mơhno túa lĕm tro, cheăng tung Khu xiâm ngăn ‘na Mơhno túa lĕm tro, ivá, ôm hyô tơnêi têa pói rơhêng vâ mâu ngế hriăn plĕng ‘na khoa hok, teăng mâ mâu khu râ, kơvâ cheăng mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên tối tơdrăng tiah kố, kal athế tơpui tối i nhên, êng tiâ, seá mơnhên ngăn i tơdrăng khât tơdroăng ki păng ‘nâng tung pơkuâ ngăn, rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi tơmeăm khoăng, mâu chêng koăng dêi Tây Nguyên. Tơdrêng amê, kal athế pro mơnhên mâu tơdroăng ki châ tơ’lêi hlâu ƀă ki ối pá puât tung la ngiâ, athế tơpui tối tơdrăng, tơpui i nhên ‘na mâu troăng hơlâ ki ‘nâi plĕng, ki ai pơxúa vâ kơ chiâng châ pơtối rak vê, pơtối mơdêk ‘na tơmeăm khoăng, tơdroăng tŏn chêng, tơgôu koăng dêi Tây Nguyên.

Chêng koăng ƀă kơhnhon xuâng tung hâi leh mơdĭng a Kon Tum

Plâ 16 hơnăm klêi kơ’nâi Tơdroăng mơđah tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên châ UNESCO mơnhên tối cho tơmeăm khoăng ki kơnía git dêi kuăn mơngế a rŏng tơnêi, mê Khu xiâm ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, Ivá, Ôm hyô, Khu râ kăn pơkuâ rơtế ƀă Khu ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro 5 kong pơlê a Tây Nguyên hiăng rak vế, pêi pro hên tơdroăng cheăng, tơdroăng tơkêa bro vâ châ rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi tơmeăm khoăng ki mê. Ki kơnía git dêi tơdroăng kố cho vêh po mâu tơdroăng leh mơdĭng tiô khôi tuá, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, xuân ối châ kuăn pơlê akố kring vế, rak ngăn, pêi pro tơdrêng tung tơdroăng rêh ối rêm hâi. Tơdrêng ƀăng tơdroăng mê, lối hrĭng ngế châ hnê tối ‘na tŏn chêng tơgôu koăng, hơdruê xuâng, ‘nâi rơkê ‘na tơdroăng ‘mâi rơnêu chêng koăng ƀă hên mâu tơdroăng ki ê hiăng châ tơkŭm po rêm khế, châ lối rơpâu ngế kuăn pơlê ki châ hriâm. Ki rơhêng vâ tối môi tiah a kong pơlê Kon Tum, tung 622 ngế pơlê dêi hdroâng kuăn ngo mê ai troh 500 pơlê ai chêng koăng, tâi tâng ai lối 2 rơpâu 100 kơtum chêng koăng.

  Pakĭng mâu tơdroăng ki hiăng châ chiâng pêi pro ki ‘ló phiu ro tiah mê, mâu kăn ki veăng tung roh hôp mê xuân hiăng mơ’no tối hên tơdroăng ki ối trâm pá tung pơkuâ, rak ngăn, kring vế, pơtối mơdêk ki kơnía dêi tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên, môi tiah: Tíu ki mơđah tŏn chêng tơgôu koăng a pơlê nôkố hiăng ôh pá ai; khu vâi krâ ki hmâ ‘nâi, rơkê tơdroăng mơdĭng tiô chal vâi krâ nah rế hiá rế vâ hía lôi, tung pơla mê, khu rơxông nếo tá hâi teăm hlê plĕng nhên tơdroăng ki vâ pơtối hriâm ƀối mâu tơdroăng ki pơcháu hnoăng cheăng; tơdroăng ki tơrŭm pơla mơnhông pêi cheăng kâ ƀă mơnhông mơhno túa lĕm tro tá hâi teăm châ tơleăng mơnhên tro tiô tơdroăng ki păng ‘nâng ƀă hên hĭn mâu tơdroăng ki ê hía.

Tiô pôa Bùi Trọng Hiền, Ngế ki hriăn plĕng ‘na tơdroăng mơhno túa lĕm tro roh vâi krâ nah tối ăm ‘nâi, vâ pơtối rak vế ƀă mơdêk khôi túa ki lĕm tro dêi tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên, ki ahdrối tâ, kal athế rah xo mâu troăng hơlâ pêi pro ki châ tơƀrê ki păng ‘nâng.

“Pơtih, a pơlê A cho pơlê ki ôh tá ai liăn ngân vâ rôe xêh chêng koăng xah ro, lơ kuăn mơnăn vâ ôu kâ, la vâi ki mê hâk git khât kơ tơdroăng po mơdĭng kâ báu nếo, mê rêm hơnăm Tơnêi têa athế ‘no liăn vâ vâi ki mê pơtối châ rak vế khôi túa ki kâ báu nếo. Bú ai môi to kơpôu tê. Athế veăng kum ăm vâi ki mê châ pơtối rak vế, xua vâi ki mê ôh tá ai liăn ngân vâ rôe kơpôu mê vâi kô ôh tá tơkŭm po mơdĭng a hâi ki mê. Xuân ai mâu tíu ki ai kuăn pơlê hiăng hơ’leh hên, xua tơdroăng loi tĭng mê ôh tá vâ po tĭng lôi tơnâp kiâ xếo, mê pin ôh tá ‘no liăn kum ăm vâi pêi pro mâu tơdroăng ki mê. La tíu ki lâi ối rak vế tơdroăng loi tĭng tiô chal vâi krâ nah, mê Tơnêi têa kô ‘no liăn vâ pơtối rak vế ăm kơpong ki mê, tiah mê, vâi tối cho rak vế tơniăn ga kô châ tơƀrê tâ”.

Tiô kơ tơdroăng hiăng tối tơbleăng tung roh hôp mê, cho vâ séa ngăn mơnhên tâi tâng tơdroăng ki tơnêi têa ai pơkuâ rak ƀă pơtối mơdêk ki kơnía git dêi tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên, riân sap ing châ chêh xo inâi troh nôkố; Thăm mơdêk ivá cheăng dêi kăn ƀô̆, ki châ tơƀrê dêi tơdroăng pơkuâ ngăn ƀă mâu tơmeăm khoăng ki hiăng châ UNESCO chêh mơnhên tối tơchoâm ƀă mơnhên tối ‘na tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên tối krê; Mơnhên tối troăng hơlâ, túa cheăng, tơdroăng pơkâ pêi pro tung la ngiâ vâ pơtối  kring vế, rak ngăn ƀă mơnhông tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên tro tiô tơdroăng vâ tah lôi mâu tơdroăng ki xahpá, ối tơvâ tơvân tung pơkuâ ngăn, tơdrêng amê, thăm mơdêk tơrŭm cheăng ki rak vế chêng koăng pơla mâu kong pơlê ki ai túa cheăng châ chêh tối ƀă mâu tơmeăm khoăng ki ai tơdjâk troh tơdroăng cheăng.

Khu hnê mơhno djâ po tơdroăng hôp seá mơnhên ngăn ki păng ‘nâng tung tơdroăng pơkuâ ngăn, kring vế, pơtối mơdêk ki kơniá git dêi tơdroăng mơhno túa lĕm tro chêng koăng Tây Nguyên xuân hiăng vêh mơnhên hên rơkong tơpui tối dêi mâu khu ngế ki hriăn plĕng, mâu ngế ki tí tăng ‘nâi ‘na mơhno túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo ƀă teăng mâ kơvâ ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro dêi mâu kong pơlê, môi tiah, ai troăng hơlâ kơjo kum, veăng kum liăn ngân rêm khế, rêm rơnó ăm mâu ngế ki dó inâi ngê̆ nhân, mâu ngế ki ai hnoăng veăng kum tung kring vế, rak ngăn tơmeăm khoăng ki kơnía git dêi hdroâng  kuăn ngo; Khu xiâm ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro, ivá ƀă ôm hyô pơtối tŏng kum hnê mơhno pơkâ pêi pro tung tơdroăng kring vế, rak ngăn, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi tơdroăng tŏn chêng tơgôu koăng Tây Nguyên.

Tung mê, ai tơkŭm ăm tơdroăng hnê mơhno tối, tơkŭm po tơdroăng ki tối pơtâng tung hlá tơbeăng, rơ’jíu, um tơvi ki châ tơƀrê  vâ pơtối rak vế, chôu ‘măn, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi tơmeăm khoăng ki châ mơnhông tung tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê.

Quốc Học rah chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng