VOV4.Sêdang - Rêm hâi, pakĭng tơdroăng rak ngăn dêi cháu, on veăng pôa A Hùng, 57 hơnăm prế jâ Y Mưk, 58 hơnăm ối a pơlê ôm hyô Kon Ktu, cheăm Đăk Rơ Wa, pơlê kong kơdrâm Kon Tum xuân ối kơhnâ tĕn pong, chêa ƀă hmôu, jiâ. Ti xê to tiah mê, jâ prế pôa ối kơhnâ khât tung hnê mơhno ăm dêi kuăn ‘nĕng tơná vâ khoh ai tơmeăm tê ăm nhŏng o, tơmối ki troh pôu ngăn, ôm hyô a tíu kố, ing mê, tê châ liăn ƀă hnối kum rak vế khoi túa cheăng dêi vâi krâ roh nah hiăng ‘măn ăm.

Pôa A Hùng kot mê ƀă xông kân a pơlê Kon Ktu, mê jâ Y Mưk ối a pơlê Tơ Ver, cheăm Ia Khươl, tơring Čư̆ Pah, kong pơlê Gia Lai. Hơnăm 1987, jâ xo pôa ƀă rêh ối peăng hngêi dêi dôh, châ vâi krâ peăng kơnốu mơdâng ăm môi toăng hngêi tung kơdrum vâ ối. Maluâ drêng mê nah, tơdroăng rêh ối trâm hên xahpá, la pôa A Hùng prế jâ Y Mưk xuân ối rak vế dêi khôi hmâ tĕn pong chêa, tĕn mơjiâng hmôu, jiâ tiô tuá hmâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná akố. Pakĭng chôu phut lăm pêi chiâk deăng, la lâi toh chôu mê prế on veăng mơ-eăm tĕn chêa, kơtum ƀă tĕn mâu ếo, hmôu, kơpâu, jiâ, rơmoăng ki vâ xúa xuân cho tơmeăm ki vâ diâp ăm dêi nôu pâ ƀă mâu ngế tung rơpŏng hngêi, ki ối lối, prế djâ tê ăm vâi vâ tăng liăn ngân.

To lâi khế hơ’năm kơ’nâi mê, prế ối châ dêi nôu pâ xing xoăng tơnêi vâ mơdâng pro hngêi trá ki chiá kân lĕm. Hngêi ki kố kơtăn ing kuât dêi pơlê Kon Ktu ôh tá hơngế, ƀă ai kơdrum deăng achê kĭng têa kroăng Pla. Tơdroăng rêh ối dêi rơpŏng jâ prế pôa xuân tơniăn lĕm môi tiah thông têa kroăng Pla ki dế hiu chôa ‘lâng vêh peăng hdroh.

Pôa A Hùng prế jâ Y Mưk tối tơbleăng cheăng tĕn chêa, pong, tĕn hmôu jiâ ăm nhŏng o ‘nâi

Hiăng luâ 30 hơnăm, jâ Y Mưk prế pôa A Hùng rêh ối ƀă dêi pó. Hngêi trá ki xŏn, túa tĕn lơ mâu tơmeăm ki vâ vế prế, kế tĕn hmôu, jiâ hiăng ton. Chôu phut kố, ivá prế ôh pá rơdêi môi tiah hdrối nah xếo, chêng kŏng ôh tá ƀĕng ƀĕn môi tiah nah, maluâ ti mê, kơpeăng kŏng dêi pôa A Hùng xuân ối chiâng vâ ‘nhuăn pơlái, phêa, kơlá vâ tĕn pong, chêa rơkê ‘nâng; jâ Y Mưk mâ xuân ối hleăng lĕm, ối chiâng rơneăm ƀă tĕn rơnuâ mâu um ki lĕm ro mơnâ mâ ngăn.

Veăng ki prế hmâ ối tĕn tơmeăm bu ai 2 to peá kŭn. Prế ối rêm ngế achê môi to péa kŭn, pêi cheăng kơnôm to ing eăng bâ dêi mâ hâi vâ tĕn pong, chêa ƀă tĕn hmôu, jiâ. Prế rế tơpui rế tĕn dêi tơmeăm, kơnôm tiah mê, tơdroăng rêh ối on veăng prế thăm rế hơ-ui pâ, mơjo dêi pó tâ.

Kot mâ ing nôu pâ ki rơkê kơhnâ cheăng, mâu vâi kuăn dêi jâ Y Mưk prế pôa A Hùng pơrá loi nguăn, kơhnâ mơ-eăm hriâm mâu tơdroăng ki nôu pâ hiăng hnê djâ. Hdrối nah, drêng pôa A Hùng lăm tung kong ko phêa, hrê rái vâ ai tơmeăm tĕn, pơla mê jâ Y Mưk lăm troh a pơlê ki ê vâ tí tăng rôe prế, len vâ tĕn ếo pơtâk, hmôu, jiâ, mâu vâi kuăn xuân rơtế prôk tiô vâ veăng kum hnối mơhriâm dêi ing nôu pâ.

Jâ Y Mưk hnê tĕn hmôu jiâ ăm dêi kuăn kơdrâi

Nôkố, vâ veăng kum dêi nôu pâ, maluâ hiăng xo on veăng, ai dôh ai mế ƀă lo rêh ối krê, la mâu vâi kuăn mê xuân ối tí tăng rôe mâu tơmeăm vâ ăm dêi nôu pâ pơtối tĕn mơjiâng kế tơmeăm. Ti xê to tiah mê, ngế kuăn kơnốu dêi prế pôa A Hùng ối lăm tung kong vâ tăng lâk xo phêa, pơlái kong vâ djâ pêt tung kơdrum a hngêi, xuân vâ rak vế tơnêi tíu, rế ăm xâp rơngiâp, xuân ai phêa vâ ko tĕn mơjiâng kế tơmeăm.

Kơnôm châ dêi nôu pâ hnê túa tĕn mơjiâng kế tơmeăm, dế nôkố, mâu vâi kuăn prế jâ pôa hiăng rơkê tĕn pong, chêa, tĕn hmôu, jiâ ƀă xuân ối rak vế dêi khôi tuá cheăng roh vâi krâ nah, xua ti mê, tơdroăng rêh ối dêi kuăn ‘nĕng ki hiăng ai on veăng hiăng chía kơdroh xahpá, ai iâ êt liăn ngân kơnôm tê kế tơmeăm mê ăm tơmối ki troh ôm hyô akố, klêi mê, xuân ai mâu ‘nâ thế tĕn ếo pơtâk tiô tơná vâi vâ dêi.

3 ngế kuăn ki dế hriâm ƀă rêh ối tơchôam ƀă jâ prế pôa, pakĭng tơdroăng veăng pêi viâ cheăng tung hngêi, 3 ngế ki mê xuân veăng kum dêi nôu pâ tĕn mơjiâng pong, chêa, hmôu, jiâ. Tâi tâng mâu tơmeăm ki châ tĕn mơjiâng mê, pôa A Hùng prế jâ Y Mưk pơrá tâ ‘măn krâu lĕm tung kơtuh lơ a kơbong ki krúa tung hngêi vâ tối tơbleăng, hnối tê ăm vâi krâ-nhŏng o ing tíu ê. Mâu vâi kuăn ki hiăng xo on veăng xuân ối djâ tơmeăm dêi prế nôu pâ vâ lăm tê.

Hiăng hmâ ƀă cheăng tĕn tơmeăm hnối hnê dêi vâi kuăn sap ing ối tơxĭn, jâ Y Mưk ‘nâi nhên tơmeăm ki lâi cho dêi kuăn tĕn. Jâ Y Mưk pơchốu mâu tơmeăm hnối hâk phiu tối: “Hmôu ki kố cho ki Y Mé, kuăn kơdrâi má 2 á ki tĕn kố! Rơneăm kố cho ki Y Mẫu, kuăn kơdrâi má 3 dêi á bro kố! Chêa ki kố cho dêi Y Manh, kuăn kơdrâi má 7 á ki tĕn kố! Y Manh rơkê ‘nâng, ga chiâng rơneăm, chêp, pơchoh ếo pơtâk ƀă rơkê tĕn pong, chêa há!”.

Jâ Y Mưk xuân hâk tơngăm dêi tiah kố, rêm hdroh jâ tê kum ăm dêi mâu vâi kuăn tĕn mơjiâng mê ai môi plâ rơmoăng lơ môi to chêa, mâu vâi kuăn pơrá xing xoăng ăm dêi nôu pâ iâ liăn ngân vâ rêh kâ ối. Hlo mâu vâi kuăn pơrá hlê plĕng, ‘nâi hơ-ui pâ dêi nôu pâ, mê jâ prế pôa tâ xuân tơtô, hơniâp ro tung hiâm mơno há.

To lâi hơnăm achê pơla kố, pơlê Kon Ktu tơdah tơ’mot hên khu nhŏng o ing tíu ê troh, xua mê, tơdroăng tĕn chêa, pong, tĕn hmôu, jiâ dêi rơpŏng pôa A Hùng prế jâ Y Mưk hiăng tơvâ hên tơdroăng cheăng tâ. Jâ Y Mưk xuân hiăng tĕn, chêp, pơchoh tơ’nôm ếo pơtâk dêi hdroâng Bơhnéa vâ tê. Rêm hdroh drêng ai vâi ing tíu ê thế tĕn, jâ Y Mưk krếo dêi mâu vâi kuăn kơdrâi tơná veăng pêi. Rêm roh tiah mê, hngêi trá dêi jâ prế pôa chiâng hơniâp ro ƀă tâ to rơkong tó ro rih păng ‘nâng.

Ti xê to rak vế ƀă pơtối mơnhông cheăng tĕn hmôu dêi hdroâng kuăn ngo, mê pôa A Hùng prế jâ Y Mưk ối kơhnâ khât tung veăng ‘no dêi hnoăng cheăng tơná vâ mơnhông tơdroăng tơ’mot tơmối, nhŏng o ing tíu ê mot ôm hyô a pơlê kố. Dế nôkố, rêm hdroh ai nhŏng o pôu hyô a hngêi pôa, jâ prế pôa pơrá hâk mơnâ, hlế rơkê kơ nhŏng o, tối tơbleăng dêi mâu tơdroăng cheăng, ‘na tuá lĕm tro tiô khôi túa chal vâi krâ roh nah dêi hdroâng Bơhnéa ƀă hnối tối tơno, tơbleăng nhên, kơhnâ khât ăm kơ nhŏng o ki vâ tí tăng ‘nâi ‘na túa tĕn chêa, pong, lơ tĕn hmôu, jiâ, ếo pơtâk dêi kuăn ngo. Tơdroăng cheăng ki mê hiăng thăm pro ăm nhŏng o tíu ê, khu tơmối rế hâk vâ ƀă chôu vế tơdroăng ki rơkê kơhnâ dêi jâ prế pôa.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng