VOV4.Sêdang - Dak Lak dế mot tung rơnó krí dêi plâi sầu riêng. Drêng dế ai tơdroăng tô tuăn xua pơreăng COVID-19 pro tơdjâk troh tơdroăng mơ’no tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, kô pro plâi sầu riêng chu rơpâ yă, pá vâ châ tê. Ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jíu Việt Nam a kơpong Tây Nguyên hiăng lăm troh a tơring Krông Pač, cho tíu ki pêt plâi sầu riêng hên má môi dêi kong pơlê vâ tí tăng ‘nâi ‘na rơnó krí plâi ƀă tơdroăng tê mơdró. Ki păng ‘nâng ăm hlo, pơreăng COVID-19 maluâ ai tơdjâk hên ó, yă chu rơpâ, la sầu riêng xuân ối cho hdrê plâi ki tê châ kơnâ liăn má môi dêi kong pơlê.

Dế mot tung rơnó krí plâi sầu riêng, pôa Lê Quang Anh, thôn Phước Hòa, cheăm Ea Yông, rơtế ƀă vâ chê 10 ngế cho mâu ngế ki krí plâi ăm pôa hiăng krí tung kơdrum ki rơdâ 1 ha, pơto chơ lo troh tíu ki ‘măn tơkŭm tâ tung rơxế kân vâ tê ăm khu ki mơdró. Pôa Anh tối, sầu riêng hơnăm kố ai plâi hên tâ hơnăm nah. Yă plâi sầu riêng Dona hơnăm kố gá kơdroh môi iâ, la xuân ối châ tê tơniăn.

“Plâi sầu riêng hơnăm kố mê rơpŏng hngêi á châ dâng 25 tâ̆n plâi. Tâi tâng hiăng châ khu mơdró pơkâ roê tâi ƀă yă roê a kơdrum ai 41 rơpơâu liăn/môi kg. To hâi kố châ lối 2 tâ̆n nếo. Xua ai pơreăng tâ tú mê chơ ôh tá hên môi tiah hơnăm nah. Pơtih hơnăm nah chơ môi rôh 5 tâ̆n, mê hơnăm kố chơ iâ tâ dâng 2 – 2,5 tâ̆n xo”.

Hơnăm kố plâi sầu riêng a Krông Pač ai plâi kơtóu hên

Kơtăn ing kơdrum dêi pôa Lê Quang Anh ôh tá hngế, cho kơdrum sầu riêng Dona rơdâ 1,5 ha dêi pôa Lê Văn Thành. Maluâ ai mâu kơdrum ki tâ tá dế krí tơkŭm ‘măn môi tíu la pôa Thành xuân pơtối tơkôm. Hên khu ki roê troh kơ-êng roê la pôa Thành tá hâi vâ tê.

“Nôkố, rơpŏng á tá hâi tê xua sầu riêng xuân tá hâi tŭm hên. Kơxô̆ plâi ki tum bu iâ, nôkố bu poê xo iâ êt dâng 5 – 7 tă tung môi hdroh mê tơƀrêi khât, tơkôm gá tŭm hên mê poê krí môi hdroh gá niân tâ. Hâi ki lâi mâu khu ki mơdró vâi xuân lăm troh kơ-êng roê la rơpŏng á tá hâi vâ tê ăm vâi. Ôh tá kâi châ kok roê mê vâi tối drêng lâi kal tê ah mê krếo phôn ăm vâi lăm roê, plâi ki kân lơ ki kŭn pơrá roê tâi, yă 42 rơpâu tung môi kg roê a kơdrum. Hơnăm nah ƀă hơnăm kố yă tê ôh tá phá hên to lâi, gá bu chu môi iâ”.

Rơnó plâi sầu riêng hơnăm kố a Krông Pač châ dâng 45 rơpâu tâ̆n

Krông Pač nôkố cho kơpong ki pêt plâi sầu riêng kân má môi kong pơlê Dak Lak, ƀă 3.500 ha, tung mê dâng 2.400 ha ai plâi, ki hên cho hdrê Dona. Tíu kố xuân tơkŭm mâu khu mơdró kâ tê roê, lŏng, tê plâi sầu riêng ngi kong têa ê hên má môi kong pơlê. Tiô teăng mâ Kŏng ti Tơlo liăn Tê mơdró ngi kong têa ê Dũng Thái Sơn, cheăm Ea Kênh, hơnăm kố sầu riêng ai plâi kơtóu hên, rêm ha mơni kô châ sap ing 22 – 25 tâ̆n, tâk sap ing 15 – 20% tâng vâ pơchông ƀă hơnăm nah.

Sap ing apoăng rơnó nah troh nôkố, rêm hâi khu mơdró kâ kố roê tê sap ing 8 – 10 tâ̆n ngi mâu kong pơlê, pơlê kong kân môi tiah Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Pơlê kong Kân Hồ Chí Minh, Hà Nội; ƀă mâu kong têa ê cho Sinuâ, Đài Loan, Hongkong ƀă hên kong têa ki ê. Sap ing apoăng rơnó plâi, yă tê sầu riêng Ri6 cho sap ing 30 rơpâu – 35 rơpâu liăn tung môi kg; sầu riêng Dona sap ing 40 – 45 rơpâu liăn môi kg.

Mâu kơchơ tê mơdró tung tơnêi têa pin ƀă kong têa ê pơrá hâk vâ plâi sầu riêng Krông Pač

Pôa Lê Viết Chiến, kăn phŏ pơkuâ Kŏng ti ăm ‘nâi, tơdroăng ki vâ roê dêi mâu kơchơ tung tơnêi têa ƀă kong têa ê ƀă plâi sầu riêng gá hên. Khu mơdró kâ tơmiât roê dâng 25 rơpâu tâ̆n, rế kum ăm tơdroăng ki lŏng tâ pro hngíu rế vâ tê ngi kong têa ê. Túa pơkâ kố kô châ pêi pro tro tâ tâng ôh tá trâm tơdroăng xơpá kân tung tơdroăng ki pơto chơ.

“Hơnăm kố ngin tơmiât roê plâi ki vâi hiăng lŏng tâ tung tơdrong dâng 4 rơpâu – 5 rơpâu tâ̆n vâ tê choâ ‘lâng; plâi tê ngi kong têa ê mê tiô tối hdrối dâng 20 rơpâu tâ̆n. Nôkố ngin xuân roê vâ tê ngi kong têa ê la bu iâ, tá hâi hên. Ki xơpá má môi nôkố cho troăng pơto chơ xua tơkôm tung tơdroăng ki ôh tá tơniăn dêi pơreăng COVID-19, ƀă tăng tíu tê ki xiâm. Pơkâ tơleăng châ tơdroăng ki pơto chơ tung pơla ai pơreăng ƀă tí tăng châ tíu tê ki xiâm mê á kô tê plâi sầu riêng tơniăn tâ tung hơnăm kố lơ tá mâu rơnó ki pơtối”.

Pôa Nguyễn Huy Hoàng, kăn pơkuâ ƀơrô ngăn pêi chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê tơring Krông Pač tơbleăng, tung pơla nôkố tơring xuân dế pêi pro tơdroăng klâ krê pơlê pơla hbrâ mơdât pơreăng COVID-19 tiô pơkâ 15 dêi Chin phuh. Vâ tŏng kum mâu ngế ki tê sầu riêng, rơtế ƀă tơdroăng ki tơrŭm ƀă mâu ƀơrô cheăng, khu pơkuâ tơring mơjiâng mâu tôh ki tơviah a tơring tŏng kum mâu khu mơdró kâ, khu ki pêi cheăng, kŏng nhân, ngế ki vê rơxế tê roê, pơto chơ sầu riêng pêi pro tro tơdroăng pơkâ hbrâ mơdât pơreăng COVID-19, mê tơring xuân pro hlá mơ-éa pơtroh tí tăng ‘nâi plĕng ăm Vi ƀan hnê ngăn tơring pâ thế Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Dak Lak ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng ki ai tơdjâk tŏng kum.

“Ƀơrô cheăng hiăng tí tăng ‘nâi plĕng ăm Vi ƀan hnê ngăn tơring pơkâ thế Khu ngăn troăng prôk ƀă rơxế kơtâu pro tơ’lêi hlâu vâ mâu rơxế chơ plâi sầu riêng vâ kơtâu a troăng cho lăm tê; tơrŭm ƀă kơvâ cheăng ngăn pơkeăng pêi pro troh tơdroăng ki test rĕng ƀă mâu ngế ki vê rơxế, khu ki roê, mâu ngế ki ai tơdjâk troh tơdroăng cheăng roê tê, xôh pơkeăng kơdê pơreăng a mâu rơxế ƀă hên ki ê vâ rak tơniăn hnoăng cheăng hbrâ mơdât pơreăng COVID-19. Mâu tơdroăng pơrá châ tơbleăng tơdâng tơ’mô, kơhnâ vâ rak tơniăn tơdroăng tê roê plâi sầu riêng châ tơ’lêi hlâu”.

Mâu tơdroăng klâ ki dế trâm a tíu tê roê plâi sầu riêng Krông Pač, kong pơlê Dak Lak ăm hlo, tơdroăng ki yă plâi sầu riêng chu rơpâ châ tơbleăng tối tung pơla hdrối kố nah, bu trâm to ƀă plâi sầu riêng hdrê ki ton, ôh tá dâi lĕm, tá ƀăng tơnêi ƀă plâi pơrá bu iâ tê. Mâu hdrê plâi sầu riêng ki châ trĭng, kloăng kŭn dêi kong pơlê xuân pơtối ối hlo tơniăn, sap ing 400 – 800 rơtuh liăn tung môi ha. Rêm râ khu pơkuâ xuân hiăng ‘nâi hdrối mâu tơdroăng ki xơpá, ƀă ai túa pơkâ tơleăng tơtro, rak tơniăn túa hdrê plâi ki ai yă kơnâ ‘na liăn ngân dêi kong pơlê châ pơto chơ a troăng tơniăn.

VOV Tây Nguyên

Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng