Hiâm mơno tơrŭm kân lân rơdâ ing Gia Lai troh a Khánh Hoà
Thứ ba, 05:00, 18/11/2025 Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên
VOV.Xơ Đăng - Leh tơbâ 95 hơnăm Hâi mơjiâng Măt trâ̆n Tơnêi têa Việt Nam pơla kố nah, pôa Phạm Minh Chính, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa hiăng troh veăng Hâi xah hêi ro Tơrŭm môi tuăn tâi tâng hdroâng mơngế ƀă kuăn pơlê kơpong kuăn pơlê rêh ối Thắng Kiên, cheăm Đề Gi, kong pơlê Gia Lai. Xuân tung roh kố, pôa Mai Văn Chính, Phŏ Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa hiăng troh veăng Hâi xah hêi ro Tơrŭm môi tuăn tâi tâng hdroâng mơngế a kơpong kuăn pơlê rêh ối thôn Suối Cau – Suối Sâu – Bến Khế, cheăm Bắc Khánh Vĩnh, kong pơlê Khánh Hòa.

Rơtế hơniâp ro ƀă vâi krâ-nhŏng o a pơlê Thắng Kiên, cheăm Đề Gi, pôa Phạm Minh Chính-Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, hâi leh Tơrŭm tâi tâng hdrông mơngế po tung pơla ai khía mơhot kân roh má 13 plong mot, pro tơ’nhiê hên mâu kế tơmeăm, hlâ rong mơngế, sap nah tơdroăng kố tá hâi chói ai. Tung pơla trâm hên xahpá mê, xuân ối ai tíu ki vâ hgiân, kơnôm ai tơdroăng ki pơkuâ ngăn tro tơdroăng, rơkê plĕng dêi Đảng; tơdroăng ki veăng pêi cheăng dêi tâi tâng khu cheăng kal kí, dêi kuăn pơlê, tơdroăng pơkuâ ngăn dêi rêm râ; i hiâm mơno ki tơrŭm dêi tâi tâng hdrông mơngế. Kơdeăn khĕn, mơnhên tối tơtro khât mâu hnoăng cheăng ki Đảng ƀô̆, khu kăn pơkuâ ƀă kuăn pơlê kong pơlê Gia Lai tối tơdjuôm, cheăm Đề Gi tối krê hiăng châ chiâng pêi pro tung pơla mâu khế hơnăm hdrối mê hía nah, rơtế veăng mơ’no dêi hnoăng tơná tung  hnoăng cheăng ki kân tơdjuôm dêi tơnêi têa. Ngế pro xiâm hnê ngăn xuân hiăng pơkâ thế mâu khu râ pơkuâ hnê ngăn Đảng ủi, khu kăn pơkuâ ngăn cheăm bêng tơkŭm ‘mâi mơnhông kế tơmeăm ki tro tơ’nhê klêi kơ’nâi tro khía mơhot kân roh má 13 plong mot.

“Ki ahdrối tâ, athế vêh mơdâng hngêi ăm tơná mâu rơpŏng ki ai hngêi tro rơlâm, tơtêa kuâ, pro ing hâi kố athé klêi a hâi má 15 khế 12 âm lĭt; ‘mâi rơnêu mâu hngêi ki tro tơ’nhê; vêh mơnhông mâu hngêi trăng, troăng klông, mâu hngêi pơkeăng, hnê hriâm; kring vế, rak ngăn vâ ‘mâi rơnêu, đi đo athế ai on lơ trik, hyôh phôn; athế rĕng ‘mâi rơnêiu kơpuih văng hngêi trăng, tơnêi tíu, troăng klông, plông kân; vêh mơnhông tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, tê mơdró kâ, mơjiâng túa pêi cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla ăm kuăn pơlê. Khu mâu mô đô̆i, kŏng an, vâi droh rơtăm rơtế mot tung hnoăng cheăng veăng tŏng, gum ăm kuăn pơlê ‘mâi rơnêu mâu kế tơmeăm tơ’nhiê klêi kơ’nâi tro khía mơhot kân roh má 13 plong mot; rak vế, pêi pro lĕm tro mâu tơdroăng ki pơkuâ ngăn khu râ; mơnhông pêi cheăng kâ-rêh ối pơlê pơla, mơjiâng cheăng pêi ăm kuăn pơlê”.

Ngế pro xiâm hnê ngă xuân hiăng pơkâ thế kong pơlê Gia Lai vêh ‘mâi mơnhông nếo kơpong pơlê cheăm ki rêh ối athế ai túa ki tê mơdró kâ tơniăn lĕm, vâ ai liăn ngân rêh kâ ối, khu ki tê mơdró kâ pá kong athế mot tê mơdró kâ tung tíu ki tơniăn tung dế vâ kơ tơniăn ‘na rêh kâ ối. Pơkâ tŏng gum pro pơlê nếo ăm kuăn pơlê; pơkâ athế hbrâ tơdroăng ki tŏng gum tơmeăm Têt hơnăm nếo ăm kuăn pơlê. Pơtối hbrâ i hiâm mơno kơchăng ăm kuăn pơlê drêng ai mâu tơdroăng ki hliăng tăng vâ tơplâ, pro tơklâ, tí tăng pơtô i hiâm kuăn pơlê, dêi khu lêng ‘mêi, khu xâ ki tí tăng tôm xo tơdroăng kố tơdroăng mê vâ pro ‘mêi ăm pơlê pơla, ăm tơnêi têa. Pring vế rak ngăn tơniăn, khŏm rak “cheăm ôh tá ai ma tŭi”, “cheăm ôh ta ai pro xôi”, “cheăm ôh tá ai mơngế kơtiê”.

Xuân tung măng tĭng hdrối nah, pôa Mai Văn Chính-Phŏ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hiăng vêh ai mâ a Hâi Leh tơrŭm kân hdrông mơngế a thôn Suối Cau-Suối Sâu-Bến Khế, cheăm Bắc Khánh Vĩnh, kong pơlê Khánh Hoà. Kố cho kơpong kong ngo ki ai kơdrâm hdrông kuăn ngo Raglay, rơtế ƀă 9 hdrông kuăn ngo tơrŭm, chôa ‘lâng pơhlêh nếo ngiâ méa thôn pơlê nếo a kơpong kong ngo. Khu tơrŭm tung pơlê cheăm mê ai lối 1.100 rơpŏng, lối 4.600 pơ’leăng mâ mơngế, cho mâu hdrông mơngế Xuăn, Raglay, Rơđế, Tày, Nùng, Dao, Mường, Hoa, T’Rin... Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, vâi krâ-nhŏng o hiăng khên pơhlêh mâu tơdroăng ki pêt hdrê loăng, mơnăn păn; ai hên túa cheăng kâ, pêi pêt tung kơdrum, trối pêt sầu riêng, plâi krui ƀŏng kơdôu drêh, pêt priât hnối ai tá păn mơnăn mơnôa, gum ăm tơná kuăn pơlê pêi cheăng kâ krá tơniăn.       

Xông tơpui a roh Leh mê, pôa Mai Văn Chính-Phŏ Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, Hâi Leh Tơrŭm kân tâi tâng hdrông mơngế cho roh ki vâ pơ-ô khoi hmâ ki achê, tơrŭm, cho tíu ki vâ mơnhông i hiâm mơno, tuăn i hiâm ki pói rơhêng vâ châ mơnhông; cho ivá cheăng vâ “pơhlêh tuăn tơmiât ki ton, pơhlêh túa pêi cheăng, khên tơmiât-khên pêi pro-khên pôu râng hnoăng cheăng”, ing mê, mơjiâng ivá cheăng ki vâ mơnhông ăm pơlê cheăm a kơpong kong ngo. Cheăm kal rah xo túa cheăng ‘na tơdroăng ki tơrŭm trâm mâ, tơpui tơno pơlê pơla, túa cheăng ‘na rak vế tơniăn pơlê pơla, tơkŭm po “Khế ki tơmâng kuăn pơlê tơpui”, rak ngăn lơgât ‘na pơ’leăng mâ kuăn pơlê ƀă tŏng gum rak ngăn mâu rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơtiê. Pôa Mai Văn Chính-Phŏ Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa ai tối nhên:

“Kal athế pơtối mơnhông hnoăng cheăng tiah hmâ ki kơhnâ mơ-eăm, rơkê plĕng, hloh klê tơdroăng nếo dêi mâu hdrông kuăn ngo, pơtối mơdêk tơdroăng ki rơkê krê, ki lĕm tơniăn ‘na tơnêi tíu, hyôh kong prâi, kế tơmeăm tung kong ƀă tơnêi pêi cheăng kâ vâ mơnhông pêi chiâk deăng krá tơniăn, ai tŭm mâu hdrê loăng, hnối tơrŭm ƀă tơdroăng po ôm hyô vâ ăm tơmối châ mot ngăn. Rak ngăn tơniăn tơdroăng kring vế kong, rak ngăn têa mŏng, rak vế loăng tung kong-mê cho túa cheăng ki kal má môi vâ mơnhông krá tơniăn ton. Khu kăn pơkuâ, Măt trâ̆n Tơnêi têa ƀă mâu khu râ kal athế hbrâ rơnáu vâ tong gum ăm kuăn pơlê châ mung liăn ngân, kih thuât, khoa hok kŏng ngê̆ xúa mâu tơmeăm ki ai tung pơhlêh kơxô̆ tung dâi tung pêi chiâk pêi deăng, khu tê mơdró kế tơmeăm, vâ “kuăn pơlê pơrá rơkê xúa cheăng kong ngê̆ kơxô̆, thôn pơlê cheăng kong ngê̆ kơxô̆” chiâng po rơdâ hên hĕng tung lâp kơpong tơnêi Pêa Kơnhŏng Khánh Vĩnh”.

Drêng kố, pôa Mai Văn Chính-Phŏ Ngế pro xiâm hnê ngăn hbru tơmeăm ăm 2 rơpŏng ki châ kuăn pơlê loi tơngah, mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o pơtối tơrŭm, mơnhông pêi cheăng kâ, mơjiâng pơlê cheăm drêh lĕm-krúa-hơdjâ, tơniăn, nhŏng o môi klêa môi kliâm.

Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC