Tơring Kon Plông, kong pơlê Kon Tum châ kong kế kơjo kum mê hyôh kong prâi tơtro ƀă hên túa hdrê pêt ki kơnâ ‘na liăn ngân. Laga, klêi lối 15 hơnăm châ kong pơlê Kon Tum mơnhên cho kơpong cheăng ivá, krê ƀă kơvâ pêi chiâk deăng, tơring xuân tá hâi ƀlêi chiâng mâu kế tơmeăm túa ki hên vâ tê tâi tâng tung kơchơ mơdró. Pôa Đặng Quang Hà, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Kon Plông tối tơdrăng, xua tá hâi pêt mơjiâng châ mâu kế tơmeăm tiô túa ki hên, mơdêk ki kơnía chiâng tơdroăng ki xiâm ai troh lối 20 rơpâu ha tơnêi pêi chiâk deăng ƀă xuân hiăng mơjiâng châ Kơpong pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo; kơpong pêt kơchâi, reăng, plâi pôm, tíu hngíu ƀă tâi tâng ƀăng tơnêi lối 1.500 ha la ki kơnía ‘na pêt dêi kơvâ cheăng kố dêi tơring ối iâ:

“Ki kơnía ‘na pêi chiâk deăng dêi tơring Kon Plông nôkố bu châ dâng 770 rơtal liăn tung ki kơnía dêi tâi tâng kế tơmeăm pêi chiâk deăng tung lâp tơring. Tiah mê, maluâ ai hlâu mơnhông pêi chiâk deăng gá kân la kơvâ pêi chiâk deăng tá hâi tơxâng ƀă ki ai hlâu nôkố. Khu pơkuâ ngăn Đảng tơring, Vi ƀan hnê ngăn tơring hiăng tơkŭm pơkuâ, pơkâ tơdroăng ‘na mơnhông pêi chiâk deăng maluâ xuân hiăng châ mâu tơdroăng ki tơƀrê la ki khât vâ mơnhên tíu cheăng, tíu ối ăm kơvâ pêi chiâk deăng dêi tơring Kon Plông mê ngin tối tiah kố tá hâi tơxâng ƀă ki ai hlâu dêi tơná”.

Troh a Kon Plông nôkố kuăn pơlê xuân môi tiah tơmối mơni kô châ kâ hên mâu kế kâ ki kơhiâm akố, môi tiah: hmê phái khêi, sâm kơxái, kơphế Arabica, tiu kong ƀă hên ki mê nếo cho mâu kơchâi, reăng, plâi pôm tíu hngíu. Laga, tâi tâng kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi tơring nôkố xuân dế ối iâ, ối ‘ngré, ôh tá pêi pro châ tơdroăng ki rơhêng vâ pơkâ roê tiô tơdroăng ki kal hên.

Pôa Phạm Thanh, Kăn pơkuâ Tíu xiâm tê mơdró kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng tơring Kon Plông ăm ‘nâi, nôkố a mâu khu mơdró ‘no liăn cheăng pêt mâu kế tơmeăm ing chiâk deăng a tơring Kon Plông dế ai lói chât tíu tê kơchâi, plâi, tíu hngíu la tá hâi chiâng kế tơmeăm xua pêt iâ êt. Pôa Thanh tối tiah kố hiăng troh rôh pêt kế tơmeăm dêi tơring ôh ti xê đi đo cho mâu kế tơmeăm ki pêt iâ êt ƀă tâi tâng mâu hdrê loăng pêt:

“Vâ chiâng kế tơmeăm ki hên la ngiâ kô tơrŭm ƀă mâu khu mơdró kâ tung kơpong pêi chiâk deăng vâ pêt, mơjiâng bro kế tơmeăm vâ châ tê tung kơchơ mơdró tơniăn. Tơmiât troh tơdroăng ki tơkŭm pêt ‘na mâu kế tơmeăm ki xiâm xo ôh ti xê hên môi tiah nôkố xếo gá xơpá vâ chiâng kế tơmeăm”.

Hmâng mâu rơkong tơpui tối dêi mâu khu ki rơkê plĕng, Vi ƀan hnê ngăn tơring Kon Plông mơnhên, vâ pêt kế tơmeăm tung chiâk deăng tiô troăng ki pêt kế tơmeăm, mơdêk ki kơnía mơdêk mê kal athế pơkâ mâu túa hdrê loăng pêt ƀă mơjiâng kơpong pêt xiâm tiô túa ki pêt hên, pêt kân. Ki hdrối tâ tơring kô pêt tơ’nôm 500ha kơphế tíu hngíu Arabica mơdêk tâi tâng ƀăng tơnêi pêt hdrê loăng kố tâk troh 1.500ha; mơjiâng kơpong pêt chế Đông Trường Sơn ƀă 500ha a cheăm Hiếu prếi Pờ Ê; păn roăng rak vế dâng 500ha tiu kong ƀă hên ki ê. Rơtế amê cho tơbleăng mơjiâng inâi ƀă hnê mơhno tơnêi tơníu ăm mâu kế tơmeăm pei ing chiâk deăng kố.

Pêi pro hơ’lêh nhên tơdroăng pơkâ mơ’no, nôkố Tíu xiâm pêi chiâk deăng tơring Kon Plông dế tơrŭm ƀă khu mơdró kâ tơbleăng mơdâ 2 túa hdrê chế ƀă kơphế Arabica vâ hbru xoăng ăm kuăn pơlê. Khu kăn pơkuâ mâu cheăm châ mơnhên mơnhông kơpong pêt xuân hiăng hnê tối ‘na troăng pơkâ dêi tơring troh kuăn pơlê.

Pôa Nguyễn Văn Bay, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Đăk Tăng, tơring Kon Plông, ăm ‘nâi, khu kăn pơkuâ cheăm dế hnê mơhno ăm kuăn pơlê rak ngăn krâu 140ha kơphế tíu hngíu dế ai nôkố, tơdrêng a mê hlối ai túa pơkâ po rơdâ tơ’nôm ƀăng tơnêi pêt hdrê loăng ki kố:

“Cheăm tơkŭm hnê tối mơhnhôk vâi krâ nhŏng o rak dêi ƀăng tơnêi hdrê loăng pêt cho kơphế tíu hngíu. Mơnhên ki ai hlâu tiah mê cheăm xuân hiăng pơkâ mơ’no ƀă Đảng ủy pơkâ môi tơdroăng pơkâ vâ mơnhông péa thôn pêt hdrê kơphế tíu hngíu gá tơtro, me cho tjhôn Đăk Prồ prếi thôn Đăk Tăng. Ing túa tơkŭm tơbleăng mơhnhôk mê vâi krâ nhŏng o môi tuăn khât ƀă pêi pro”.

Vâ pêi tro tiô pơkâ mơnhông pêi chiâk deăng tiô troăng tơmiât pêt kế tơmeăm mơdêk ki kơnía, tơring Kon Plông, kong pơlê Kon Tum dế mơdêk tơrŭm pơla mâu kuăn pơlê ƀă khu mơdró kâ. Ƀă péa hdrê kố pêt cho: kơphế Arabica ƀă chế tơring Kon Plông hiăng tơrŭm ƀă khu mơdró kâ tơhrâ tŏng kum kuăn pơlê sap ing hdrê pêt, liăn ngân, kih thuât rak ngăn troh tơdroăng ki roê xo. Ƀă mâu kế tơmeăm môi tiah kơchâi, reăng, plâi pôm, tíu hngíu tơring dế rơtế ƀă khu mơdró kâ tơrŭm ƀă mâu siêu thĭ, tíu ki tê kế tơmeăm a hên kong pơlê, pơlê kong kân kĭ tơkêa tê kế tơmeăm tung tơdroăng mê mơnhên túa pơkâ, khu tơrŭm pêt ƀă tơrêm to kế tơmeăm.

‘Na ki ton xŏn, tơring Kon Plông kô vêh pơkâ kơvâ pêi chiâk deăng tiô troăng ki mơnhông kơvâ pêi chiâk deăng kong kế nhâ loăng krá ton, mơdêk ki dâi lĕm, ki kơnía ƀă ivá tơxup tơbriât kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng.