Lối môi khế kố, cô Cil Kồng, cô yăo hngêi trung râ má pái Lang Biang, pơlê kân Lạc Dương, tơring Lạc Dương, kong pơlê Lâm Đồng mơdoh hên chôu hriăn ngăn, chêh bro klêi yăo án ƀă chêh ‘mot tơ’nôm mâu tơdroăng ki kal tiô túa hnê ki nếo tiô tơdroăng hnê hriâm phôh thong. Cô ăm ‘nâi vâ chêh bro tro tơdroăng ki púi vâ tung hnê ƀă hriâm, mâu thái cô pơrá veăng ai mâ tŭm tung mâu lâm hnê tơ’nôm ki rơkê plĕng, hbrâ rơnáu mot tung hơnăm hriâm nếo 2024-2025.

“Hơnăm hriâm nếo kố, hngêi trung hnê tiô tơdroăng yăo yuk phôh thong 2018. Thái cô ngin hiăng hbrâ tŭm mâu tơdroăng kal vâ hnê vâ pêi pro châ tơdroăng púi vâ hnê. Pakĭng tơdroăng ki hiăng mơjiâng mâu lâm hnê tơ’nôm xúa mơ-éa yăo khoa, túa hnê hriâm, séa ngăn mơnhên tối tiô tơdroăng pơkâ nếo, ngin ‘mâi mơnhông túa ki rơkê ‘na hnoăng cheăng dêi tơná, pêi klêi tơdroăng hnê mâu ƀai hnê, yăo án tung tơdroăng ki hbrâ rơnáu mot hơnăm hriâm. Rak tơniăn tơdroăng hnê ƀă hriâm dêi hngêi trung châ tơƀrê má môi”.

Rơtế ƀă tơdroăng ki mơdêk hnoăng cheăng ăm mâu thái cô, hngêi trung râ má pái phôh thong Lang Biang xuân hiăng rơnêu ‘mêng hngêi trung, lâm hriâm, ‘no liăn roê tŭm mâu kế tơmeăm xúa tung hriâm tâp, kế xúa tung hnê hriâm rak vế tơniăn tơdroăng ki pơkâ thế tung hnê hriâm phôh thong 2018. Tiô pôa Hoàng Viết Phương, kăn phŏ pơkuâ hngêi trung, hơnăm hriâm nếo hngêi trung ai 14 lâm ƀă lối 600 ngế hok tro, tung mê hok tro hdroâng kuăn ngo vâ châ tơdế.

Rơtế ƀă rak tơniăn tro mâu tơdroăng hnê ƀă hriâm, hngêi trung xuân tơtrŏng mơdêk kơpong ối pơtê, rak tơniăn tŭm tíu kâ, tíu ối ăm mâu hok tro hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế.

“Hngêi trung ai kơpong ối pơtê tiô túa ki ối pơtê la nôu vâi chê̆m mơ’rêh dêi pêi pro châ tơdroăng ki vâ kâ ối ăm hok tro a mâu kơpong hngế hngo cho cheăm Lát ƀă Dưng K’Nớ, ƀă ing 80 troh tâi tâng hok tro. Pakĭng mê, hngêi trung ối pêi pro tro hnoăng cheăng tŏng gum pơlê pơla hnê hriâm, xuân krếo thế roê mâu kế tơmeăm xúa môn pơtâp ivá, pơkhom vâ xúa tung tơdroăng ki ối pơtê ăm hok tro. Hngêi trung xuân tơmâng ngăn tŏng gum ăm hngêi trung hên tơdroăng, ‘no liăn roê mâu kơƀăng tăng xoăng koi ăm kơpong ăm hok tro ối pơtê”.

A Dak Lak, hdrối vâ mot hơnăm hriâm nếo, tung tơdroăng ki hơniâp ro châ troh hngêi trung, thái cô, hok tro kơpong hdroâng kuăn ngo, kơpong kơtiê xơpá dêi kong pơlê ai tơ’nôm tơdroăng ro drêng hriâm tâp tung mâu hngêi trung, lâm hriâm nếo châ bro lĕm, krúa. Pôa Lê Ngọc Quyết, ngế pơkuâ hngêi trung râ má môi Kim Đồng, cheăm Čư̆ Kƀang cho cheăm malối xơpá, 95% hok tro cho hdroâng kuăn ngo. Pơla hdrối kố nah, hngêi trung châ tơring Ea Súp ‘no liăn bro hngêi 2 râ ƀă 10 lâm hriâm, kơnâng, plông ƀê tong.

“Hngêi trung phiu ro khât hlo mâu lâm hriâm môi tiah mê hiăng rak tơniăn tŭm tơdroăng ki hriâm tung 2 rôh tung môi hâi. Hngêi trung mơ-eăm tâi hơnăm 2024 hngêi kô cho hngêi trung châ tiô pơkâ tơnêi têa kơlo 1”.

Ƀă tơring kơpong hơngế Krông Bông, kong pơlê Dak Lak, maluâ ối hên pá puât, tơring hiăng mơ-eăm mơhnhôk mâu ngế veăng tơlo liăn vâ ‘mêng rơnêu hngêi trung lâm hriâm, roê mâu kế tơmeăm xúa tung hriâm tâp vâ hbrâ ăm hriâm nếo. Pôa Y Thức Êban, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Krông Bông, tối:

“Vi ƀan hnê ngăn tơring hiăng hnê mơhno ƀơrô ngăn hnê hriâm tơrŭm ƀă mâu tơring cheăm ƀă mâu tíu pêi cheăng dêi hngêi trung séa ngăn tâi tâng mâu kơƀăng, tăng, kế xúa tung hriâm tâp a tâi tâng hngêi trung hriâm tung tơring. Ki lâi kal pro hdrối, ki lâi kal pro kơ’nâi, séa ngăn tơdâng tiô kơxô̆ liăn tâng ai tŭm mê pro tâi gá ‘ló, la ôh tá ai tŭm mê pin xing xoăng pro roê tiô tơdroăng ki kal xúa hdrối”.

A tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak, pôa Nguyễn Tự Do, ngế pơkuâ ƀơrô ngăn hnê hriâm ƀă hnê mơhno ăm ‘nâi, ing hên kơxô̆ liăn tơlo, hơnăm kố tơring hiăng châ ‘no lối 42 rơtal liăn vâ bro, rơnêu kơƀăng tăng ƀă roê tơ’nôm mâu kế tơmeăm xúa tung hriâm tâp:

“Lăm ngăn mâu kơƀăng tăng vâ rak tơniăn ăm tơdroăng hnê ƀă hriâm. Pakĭng mê ối hbrâ rơnáu mâu tơdroăng cheăng vâ mơjiâng bro hngêi trung châ tiô pơkâ tơnêi têa, rak tơniăn tiô tơdroăng pro ƀă tơdroăng pơkâ ki Khu pơkuâ hnê ngăn Đảng, Vi ƀan hnê ngăn tơring hiăng mơ’no”.

 Hơnăm hriâm 2024-2025, ƀă inâi “Kơtăng pôu râng dêi hnoăng, hơ'lêh nếo ôh tá la lâi pơtê, mơdêk ki rơkê”, kong pơlê Dak Lak mơ-eăm tâi tâng mâu thôn, pơlê ai hngêi trung, lâm hriâm mâuh yăo; kơxô̆ kơbong hriâm lĕm kâk châ 93%, kơxô̆ hngêi trung hriâm châ tiô tơnêi têa pơkâ lối 60%.