Tiô tơdroăng tối tơbleăng a rôh hôp, pơla hơnăm 2021 – 2025, mâu kong pơlê Tây Nguyên châ tơnêi têa pơcháu lối 11.700 rơtal liăn vâ pêi pro 3 tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa. Kơxô̆ liăn kố châ lối 11,73% tung tâi tâng kơxô̆ liăn mơ’no pêi cheăng mơnhông dêi tơnêi têa ăm 3 tơdroăng pơkâ tơnêi têa tung lâp tơnêi têa. Krê hơnăm 2022, tơnêi têa hbru lối 3.878 rơtal liăn ƀă mâu kong pơlê Tây Nguyên hiăng xoăng 877,024 rơtal liăn cho kơxô̆ liăn kong pơlê vâ pêi pro mâu tơdroăng pơkâ.

Troh hâi lơ 31/12/2022, mâu kong pơlê tung kơpong nếo ‘no 34,77% kơxô̆ liăn tơnêi têa pơcháu, (iâ tâ lối 2,96% tâng vâ pơchông ƀă tơdroăng ki ‘no liăn tiah hmâ tung lâp tơnêi têa). Khế 1/2023, hiăng ai 3 tung 5 to kong pơlê cho Kon Tum, Lâm Đồng, Dak Nông pêi klêi tơdroăng ki xing xoăng liăn dêi hơnăm.

Tối tơbleăng ăm Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn tơnêi têa ‘na tơdroăng ki ai khât ‘na tơbleăng mâu tơdroăng pơkâ, mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên pơrá tối hên tơvâ tơvân, môi tiah ôh tá ai hlá mơ-éa chêh hnê mơhno sap ing tơnêi têa; ai mâu tơdroăng ki hnê mơhno, pơkâ hiăng châ pơkâ la tơdroăng ki hlê tá hâi môi tuăn lơ tá hâi tơtro ƀă tơdroăng ki ai khât a kpong Tây Nguyên ƀă rêm kong pơlê.

Jâ Nguyễn Thị Thanh Lịch, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Gia Lai tối:

“Nôkố, tung pơla chêh bro pơkâ vâ tơdâng tơ’mô mâu tơdroăng ki hnê mơhno sap ing Chin phuh, mâu khu xiâm pơkuâ cheăng ƀă kong pơlê ối trâm hên xơpá. Má péa nếo, mâu tơdroăng pơkâ mơjiâng bro, ai mâu tơdroăng pơkâ tá hâi tơtro khât ƀă mâu tơdroăng cheăng kâ rêh ối pơlê pơla a Gia Lai. Tơdroăng ki má pái nếo cho tơbleăng tŏng kum mâu kơxô̆ liăn, tơdroăng pơkâ, hnê mơhno vâ pêi pro châ tơƀrê, chiâng ivá mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla dế ối tơvâ tơvân”.

Sap ing tơdroăng ki ai khât mâu tơdroăng ki tơvâ tơvân a Tây Nguyên kăn pơkuâ mâu kong pơlê hiăng pơkâ mơ’no mâu troăng hơlâ vâ Chin phuh séa ngăn. Pôa Nguyễn Hữu Tháp, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Kon Tum tối:

“Mâu tơdroăng pơkâ mơ’no akố cho rĕng pơkâ ‘na tŏng kum kơxô̆ liăn ăm kong pơlê. Má péa cho rĕng pơkâ kơlo, hnê mơhno, tung mê ai tơnêi ối, tơnêi pêi kâ ăm kuăn pơlê, malối cho kơpong hngế hngo. Tung pơla tơkôm tơdroăng ki hnê mơhno nhên tâ, kong pơlê xuân dế tơkŭm tơbleăng tiô túa pơkâ vâ rak vế túa pơkâ ƀă tơkŭm ‘no xoăng liăn vâ rak tơniăn kơxô̆ liăn”.

Klêi kơ’nâi tơmâng mâu kong pơlê tối tơbleăng, pơkâ mơ’no, Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn Chin phuh cho pôa Trần Lưu Quang tơmâng xo ƀă mơnhen tối khât mâu tơdroăng ki mâu kong pơlê Tây Nguyên hiăng pêi pro klêi, bro ivá xiâm pêi pro mâu tơdroăng cheăng ki pơtối. Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn tơnêi têa pơkâ thế mâu kong pơlê rĕng pêi klêi tơdroăng ki pơcháu liăn; xúa liăn tơtro ƀă mâu tơdroăng; pơkâ thế mâu kơ koan, khu xiâm pơkuâ cheăng tơnêi têa pêi pro tơdrêng hlối tơdroăng ki séa ngăn, pêi klêi mâu pơkâ ki tá hâi tŭm.

‘Na peăng mâu kong pơlê, Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn tơnêi têa pơkâ thế pơtối mơdêk rĕng mâu tơdroăng ki dế pêi; mơdêk hnoăng cheăng tơrŭm pơla mâu kong pơlê ƀă khu xiâm pơkuâ tơnêi têa ƀă hnoăng cheăng tơrŭm tung mâu kơ koan, tíu pêi cheăng dêi rêm kong pơlê tung tơbleăng pêi pro:

“Á pơkâ thế, a kong pơlê kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê lơ kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê pơkuâ mâu tơdroăng kố cho “ngế ki xing xoăng tơdroăng”,‘nân a dế mâu kơ koan vâ ai rơkong pơkâ tơleăng. Ƀă cho Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn Chin phuh, kăn pơkuâ hnê mơhno tơnêi têa, á kô cho ngế ki xing xoăng tơdroăng ki ối ƀă mâu kong pơlê ƀă mâu kăn pơkuâ, kăn phŏ pơkuâ tá hâi môi tuăn ƀă tơdroăng pơkâ, vâ mâu ngế ki mê khên tơnôu pêi. Rơhêng vâ mâu kong pơlê hriâm tâp ki rơkê plĕng dêi rơpó, ai kong pơlê ‘no liăn gá rĕng, pêi gá tro. Xuân môi tiah tơdroăng luât mê ‘na tơdroăng tơpui tối mê vâi xuân ai túa pêi, ki rơkê plĕng, túa pêi ki lâi ‘lo ki pin athế hriâm”.

Pôa Trần Lưu Quang, Ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn tơnêi têa xuân tối tiah kố, tung pơla pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ôh tá ton xếo, mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên kal tơkŭm tơbleăng ƀă kal rĕng ‘mâi mơnhông mâu tơdroăng ki tá hâi pêi pro klêi; ‘mot tơ’nôm mâu tơdroăng ki tá hâi tro, ối kal hên ƀă athế pêi klêi tung pơla sap ing khế 1 troh khế 3 hơnăm 2023.

Mơ’nui rôh hôp, pôa Trần Lưu Quang pơkâ thế tung la ngiâ, Ƀơrô cheăng Chin phuh tơkŭm, riân ngăn, tí tăng ‘nâi plĕng tơdrêng hlối mâu tơdroăng cheăng ki nhên, hlối ai chôu phut tối tơbleăng ăm Chin phuh.