Rơnó tô cho rơnó ki chiâ xo rơƀu meăm bauxite laga drêng kố hngêi kơmăi alumin Nhân Cơ (a tơring Dak Rlâp, kong pơlê Dak Nông) tơ’lêi pơtê mơjiâng pro xua ôh tá ai tơnêi vâ chiâ xo ƀă ôh tá tơniăn long têa mơ’no trâp meăm. Pôa Nguyễn Bá Phong, Kăn pơkuâ Kŏng ti nhôm Dak Nông – TKV tối ăm ‘nâi, pá puât tăng tơnêi ai a tâi tâng mâu tơdroăng vâ mơjiâng, ing kơpong chiâ xo eâk meăm troh mâu kơpong mơjiâng pro khoang kơxô̆ 3 dêi klôh têa mơ’no trâp meăm ƀă long têa mơ’no trâp meăm klêi kơ’nâi rah xếo kơxô̆ 2.

Kơpong mơjiâng pro dêi hneăng hơnăm 20220 – 2022, mơhé hiăng mơhá liăn ăm kuăn pơlê sap ing 2 hơnăm hdrối laga troh nôkố xuân u ối 17 ha dêi lối 20 rơpŏng tá hâi ăm tơnêi. Tơdrêng amê, kơpong chiâ xo bauxite hneăng hơnăm 2023 – 2024 ai tơnêi rơdâ dâng 180 ha xuân tá hâi châ chêl liăn, tŏng kum, xĕn tíu ối. Thâ má môi nôkố cho tơnêi kum ăm mơjiâng pro long têa mơ’no trâp kơxô̆ 2, tâng ôh tá klêi tung khế 4 la ngiâ, hngêi kơmăi chiâ xo eâk meăm kô thế pơtê cheăng:

“Ai 64 rơpŏng ối tung kơpong tơnêi ki mê, tung mê, ai 30 rơpŏng, ai 7 rơpŏng ối tung tơnêi vâ pro long têa tá hâi tơdah xo kơxô̆ liăn chêl. Troh nôkố mê tiô peăng tí xiâm tăng tơnêi dêi tơring hiăng ai tối tơbleăng tăng tơnêi roh má 3. Vâ chiâ xo tơmeăm mê thế ai long têa, mê long têa mê tiô tối hdrối khế 4 la ngiâ cho thế ăm xúa. Tâng ôh tá chiâng pro long têa mơ’no eâk meăm kô ôh tá ‘nâi mơ’no tah u lâi ôh, cho hngêi kơmăi mơjiâng pro eâk meăm xuân ôh tá chiâng vâ mơjiâng pro’’.

Pơlê pá puât má môi tung tăng tơnêi kum tung tơdroăng chiâ xo bauxite a Dak Nông nôkố cho a cheăm Nghĩa Thắng, tơring Dak Rlâp. Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm cho pôa Đoàn Huy Cường tối ăm ‘nâi, mâu hơnăm hdrối, tơdroăng pêi cheăng kố tơ’lêi xua yă liăn chêl tơnêi hên tâng pơchông ƀă  ki riân tơdâng xing xoăng tơdế. Laga, tung 2 hơnăm achê kố, tơdroăng “tơnêi to kơnâ yă” pro yă chêl ôh tá tiô teăm kơchơ mơdró, chiâng ai tơdroăng chêl liăn, tăng tơnêi trâm hên pá puât:

“Tơnêi hdrối nah mê yă chêl kơnâ kô châ vâ vêh rôe tơnêi, ối rơlối kô châ mơjiâng pro hngêi, rôe rơxế, rôe tơmeăm mê kuăn pơlê hlo ai pơxúa. Laga nôkố pơla kố nah ai mâu rơpŏng 1 ha tơnêi châ chêl 1 rơtal to lâi, pakĭng mê ôh tá rôe tơnêi môi tiah mê xếo, mê kuăn pơlê ôh tá vâ môi tuăn’’.

Drêng ai mâu tơdroăng pơkâ a kơpong tơdroăng tơkêa bro alumin, khế 10/2022, Vi ƀan kong pơlê Dak Nông hiăng ai pơkâ 1644 mơjiâng Tôh pêi cheăng vâ tah lôi mâu tơdroăng pá puât, tơvâ tơvân tung tơdroăng pêi cheăng dêi Kŏng ti Nhôm Dak Nông TKV. Hô̆i đong kong pơlê Dak Nông a hneăng hôp tơdroăng cheăng hriăn plĕng mơ’nui hơnăm 2022 hiăng kĭ troăng hơlâ mơ’no 6 kơpong vêh xĕn ối a tơring Dak Rlâp.

Mâu khu kơvâ cheăng ki tơdjâk rơtế ƀă khu râ kăn pơkuâ ƀă mâu kơvâ cheăng dêi tơring pơtối pơtâng tối, hnê mơhnhôk kuăn pơlê pơcháu ƀăng tơnêi kum tung tơdroăng chiâ xo bauxite, tơdrêng amê tơbleăng xúa tâi tâng mâu troăng hơlâ tŏng kum ƀă kuăn pơlê. Vi ƀan kong pơlê Dak Nông hnê mơhno Vi ƀan tơring Dak Rlâp séa ngăn rah pêi tơtro, pêi pro tơdroăng vêh xĕn kuăn pơlê rêh ối ăm mâu rơpŏng ai tŭm ivá, xing xoăng hngêi ối pơtân, hngêi mung vâ kuăn pơlê pơcháu ƀăng tơnêi.

Ƀă mâu rơpŏng hiăng châ chêl liăn tŭm, mơhnhôk mê xuân ôh tá vâ pơcháu ƀăng tơnêi, tơring pro hô sơ, pêi pro troăng pơklât tiô luât vâ xo ƀăng tơnêi. ‘Na troăng pêi ƀă kơxô̆ ƀăng deăng kum chiâ xo bauxite hơnăm 2023 – 2024, pôa Nguyễn Quang Tứ, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Dak Rlâp, tối ăm ‘nâi:

“Ai 240 rơpŏng kố mê tơring tiô tối hdrối pêi pro dâng 2 roh, tâng ôh mê troh roh má 3 cho mâu rơpŏng pá puât má môi. Roh 1 tơring tơmiât ƀă kŏng ti cho bu kal chêl hdrối ăm 37 rơpŏng, tá hâi pêi troh 40 rơpŏng kal xĕn ối, mê tiah mê kô châ ai 32 ha vâ kum tung mơjiâng tơmeăm. ‘Na hâi khế mê tiô pơkâ cho hâi lơ 31/3/2023 kô kĭ châ mâu troăng pêi chêl ăm kuăn pơlê vâ ai ƀăng tơnêi’’.

Lo lăm séa ngăn a kố ƀă pơkuâ roh pêi cheăng a Kŏng ti Nhôm Dak Nông – TKV, pôa Lê Trọng Yên, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Dak Nông, hnê mơhno mâu khu cheăng, kơvâ cheăng tơring thế pêi pro kơtăng, pêi pro hnoăng cheăng thâ tơleăng mâu tơdroăng tơvâ tơvân a tơdroăng tơkêa bro chiâ xo bauxite pro alumin Nhân cơ.

“Rak tơniăn tơtro ki pơxúa pơla tơnêi têa, kuăn pơlê ƀă khu tê mơdró, kăn pơkuâ mâu khu, kơvâ cheăng thế tơrŭm, pôu râng hnoăng cheăng angiâ Khu kăn pơkuâ hnê ngăn đảng, a ngiâ Vi ƀan kong pơlê tâng tơdroăng ôh tá chiâng pêi pro. Ƀă thế tơrŭm krá tơniăn ƀă khu râ kăn pơkuâ kong pơlê, khu cheăng kal kí ƀă kŏng ti nhôm vâ tơleăng mâu tơdroăng ối tơvâ tơvân, pá puât tiô troăng pêi’’.

Tơdroăng tơkêa bro alumin Nhân cơ (a tơring Dak Rlâp, kong pơlê Dak Nông) ai ivá mơjiâng 650.000 tâ̆n alumin 1 hơnăm. Pêi kêi đeăng sap hơnăm 2017, ôh tá xê to veăng kum nâp tung liăn ngân kong pơlê Dak Nông vâ chê 400 rơtal liăn rêm hơnăm, tơdroăng tơkêa bro ối thăm mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla ó rơdêi. Ing tơdroăng tơkêa bro kố, môi kơpong kơmăi kơmok nhôm chôa ‘lâng mơjiâng, ƀă hngêi kơmăi điê̆n phân nhôm dế mơjiâng, 2 kơpong hngêi kơmăi kơmok dế pêi pro ƀă hía hé.

Ai tơ’lêi hlâu kân tâ ‘na tơmeăm khoăng tung kơdâm tơnêi bauxite, ing châ tơƀrê dêi tơdroăng tơkêa bro alumin Nhân cơ, Dak Nông hiăng mơnhên pơkâ pơtối kơjo mơnhông mơdêk tung kơvâ kố tơmeăm ki xiâm vâ cheăng kâ, mơjiâng kong pơlê rĕng chiâng tíu xiâm kơmăi kơmok nhôm dêi tơnêi têa.

Laga, hdrối mâu tơdroăng pá puât tơvâ tơvân nôkố a tơdroăng tơkêa bro Nhân Cơ, pơkâ thế mâu khu râ kăn pơkuâ kong pơlê Dak Nông kal rĕng tah lôi mâu tơdroăng pá puât, tơleăng tơtro vâ ví pro mơdât ăm kơvâ kơmăi kơmok ki xiâm dêi kong pơlê.