Kơxo hâi ki lâi xuân tiah mê, nâ Lò Thị Xoan, pơlê Bó Lạt, cheăm Chiềng Cang, tơring Sông Mã, kong pơlê Sơn La ƀă rêm ngế tung rơpŏng hngêi po nhâ văng nhâ tung ƀăng chiâk pêt loăng hlá nhâ hŏm drêh. Hdrối nah, vâi kơdrâi cheăm Chiềng Cang bú ‘nâi to xo hlá nhâ hŏm drêh vâ kơxuô pro kơ ƀăn tơxông ki prăng.  La achê kố, vâi hiăng hriâm túa pêt hlá nhâ hŏm vâ lêa xo kơxái gá tê ƀă yă kơnâ, tê ăm khu mơdró pơchoh kế tơmeăm, hmân ếo.

Drêng mê, xuân môi tiah mâu rơpŏng hngêi ki ê, hngêi nâ Xoan pêt báu ƀă alâi plâ rơnó, plâ hơnăm, kơxô̆ liăn châ xo ing môi hectar  hâi teăm châ 20 rơtuh liăn môi hơnăm. Hơnăm 2017, nâ châ hriâm ‘na tơdroăng tơkêa bro “Hnê ôh tá pơrah vâi kơdrâi ƀă ing tơdroăng Mơdêk ki Pơxúa tung Cheăng kâ pêi pêt hdrê loăng  ƀă mơnhông ôm hyô” xua Chin phuh Australia tŏng kum. Klêi hiăng ‘nâi nhên ‘na tơdroăng tơkêa bro, nâ Xoan hiăng pơkâ pêt hlá nhâ hŏm drêh tung  ƀăng chiâk châ 2 rơpâu mét karê. Kơ’nâi môi hơnăm, rơpŏng hngêi nâ hiăng châ xo dêi liăn rơkâ. Nâ Xoan tối ăm ‘nâi, kơxô̆ liăn châ xo plâ tung rơnó pêt dâng 40 rơtuh liăn, hên luâ tâ 4 hdroh pêt alâi ƀă pôm loăng.

“Sap ing nah ta troh nôkố hâi ai hdrê loăng plâi ki lâi pro phon hlối pro tơnêi hơpok lĕm môi tiah hdrê hlá nhâ hŏm drêh kố. Hlá nhâ hŏm hiăng ăm á châ mơnhông tơƀrê tâ, á hâk phiu ro ‘nâng’’.

A mâu kơpong Tơdroăng tơkêa pro tơbleăng pêi, um méa vâi kơdrâi kuăn ngo rơtế veăng pêi a tâi tâng mâu tơdroăng ki chiâng pêi sap pêt troh po văng nhâ rak ngăn ƀă xo hlá nhâ gá xuân môi tiah tê tơmeăm pê lo hiăng chiâng tơdroăng cheăng pêi ki hmâ, mơhno ki pơxúa tơƀrê dêi tơdroăng tơkêa bro tung mơnhông mơdêk ôh tá pơrah vâi kơdrâi. Tơdrêng amê, tơdroăng tơkêa bro ối đi đo tơrŭm pêi tơdrêng mơnhông tơrŭm ôh tá pơrah vâi kơdrâi ing mâu tơdroăng cheăng pêi, hriâm tâp, hnê tối. Pôa Nguyễn Quang Huy, Ngế pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm pêt hlá nhâ hŏm drêh sông Mã, kong pơlê Sơn La ăm ‘nâi, Hlá nhâ hŏm drêh cho môi hdrê nhâ pêt rĕng kân, rĕng châ tê, vâ tối nhâ hŏm kố gá rêh ton dâng 10 hơnăm, rêm hơnăm kô ăm pin châ xo dêi 4 hdroh. Vâ  loăng rĕng xông kân dâi lĕm môi tiah tơdroăng púi vâ kuăn pơlê thế hlê ki xiâm ‘na sinh hok ƀă thế ‘nâi túa pêt xuân môi tiah rak ngăn tro kih thuât:

“Kuăn pơlê kô châ xo tê tâi tâng 100 kế tơmeăm tơná pê lo ƀă yă hiăng tơhrâ  ing apoăng vâ pêt tung pơla 10 hơnăm. Mâu hdrê phon, pơkeăng xoh kơdê ôa hdrong kuăn pơlê xuân châ kơjo kum hên, mơni tung pơla 2 hơnăm kuăn pơlê kô ôh tá tro lŭp liăn rơkâ” .

Ƀă tơnêi tíu cho kong pơlê kong ngo ai lối 48% kuăn pơlê cho hdroâng kuăn ngo, kong pơlê Sơn La ‘nâi nhên ôh tá pơrah vâi  kơdrâi cho môi pâ tung tơdroăng ki kal tung pơkâ mơnhông cheăng kâ - rêh ối dêi kong pơlê. Mơ’nui hơnăm 2017, Khu ngăn hdrê loăng plâi ƀă pơkeăng xôh kơdê ôa hdrong kong pơlê Sơn Sa tơrŭm ƀă Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó ‘no liăn cheăng ƀă pêi pêt Viramie ƀă Khu pêi cheăng tơrŭm Hlá nhâ hŏm drêh AP1 Sơn La po rơdâ kơpong pêt hlá nhâ hŏm drêh. Kố cho môi tung mâu tơdroăng Tơkêa bro ki kŭn tê dêi Tơdroăng Tơkêa bro ôh tá pơrah vâi kơdrâi tung tơdroăng mơnhông tơƀrê pêi chiâk deăng pêt loăng plâi ƀă mơnhông ôm hyô a  kong pơlê Lào Cai ƀă Sơn La ƀă tâi tâng kơxô̆ liăn lối 14 rơtal liăn. Pôa Dương Gia Định, Ngế pơkuâ Khu xiâm pêi chiâk ƀă rak ngăn hdrê loăng plâi kong pơlê Sơn La ăm ‘nâi, klêi 2 hơnăm tơbleăng pêi, tơdroăng Tơkêa bro hiăng hlo pơxúa khât, ôh tá xê to mơnhông kơpong pêt hlá nhâ hŏm drêh mê ối cho môi hdrê nhâ loăng ki nếo ki kuăn pơlê ối mơdêk ôh tá pơrah vâi kơdrâi a mâu pơlê cheăm ki ối kơtiê xơpá:

“Ƀă tơdroăng pơkâ mơdêk pê lo, vâ pôi tá pơrah vâi kơdrâi, mơnhông hnoăng cheăng pêi dêi vâi kơdrâi malối vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo. Kơ’nâi péa hơnăm pêt, mâu khu tŏng kum xuân môi tiah khu teăng mâ hiăng khĕn kơdeăn ki pơxúa dêi tơdroăng tơkêa pro. Má môi hlá nhâ hŏm drêh tơtro ƀă tơnêi tíu hyôh kong prâi a cheăm tơring, kong pơlê vâ rôe tâi tâng mâu tơmeăm pê lo. Tối ki tơƀrê cheăng kâ mê vâi kơdrâi hiăng ‘nâi hlo hnoăng cheăng tơmeăm khoăng tơná pê lo mê vâi hiăng khên tơnôu tâ, kâi vâ pơkuâ dêi tung pêi cheăng. Má péa, cho mơjiâng mâu tôh pêi cheăng tung kuăn pơlê vâ pơtối rak tơdroăng cheăng pêi ki tơƀrê dêi thôn pơlê”.

Tiô khu xiâm ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê kong pơlê Sơn La, hơnăm nah kong pơlê pêt dâng 1 rơpâu 500 hectar hlá nhâ hŏm drêh. Klêi riân ‘măn krê kơxô̆ liăn ‘no pêi pêt rak ngăn, kơxô̆ liăn kuăn pơlê ối châ xo dêi châ sap 60 - 80 rơtuh liăn/hectar rêm hơnăm. Xua mê, hlá nhâ hŏm drêh pêt a Sơn La dế châ hên vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo rah xo pêt vâ pơ’lêh a mâu hdrê loăng plâi pêt ton nah ki ôh tá pơxúa hên. Ki tơƀrê dêi túa pêi cheăng mê ôh tá xê to mơhno troăng  prôk ki nếo tung pêi chiâk pêt loăng plâi mê ối mơdêk rơkê hnoăng cheăng rak ngăn pê lo liăn ƀă ‘nâi pơkuâ cheăng kâ dêi vâi kơdrâi, veăng mơnhông tơƀrê ôh tá pơrah vâi kơdrâi tung kơpong hdroâng kuăn ngo. Tơkâ luâ hên tơdroăng pá pơloăng mơnúa, ƀă tíu tơngah cho mâu tơdroăng tơkêa bro kơjo kum môi tiah mê, vâi kơdrâi kuăn ngo a Lào Cai -  Sơn La  rế khên tơnôu, rơkê ƀeăn, chôa lâng  ‘nâi tơmiât hriăn pêi cheăng tơƀrê ƀă pro xiâm pơkuâ tung rêh ối.