Túa ki hbrâ mơdât pơreăng a chu

VOV4.Xơ Đăng - Mâu hơnăm hdrối nah, pơreăng a chu tâ tú ôh tá tơniăn a hên kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa. Túa pơkâ păn pơkí tiô troăng tơmiât tơniăn sinh hok dế chiâng troăng pêi pro ki kơhnâ tung păn chu, ƀă mâu tơdroăng ki kal dêi mâu túa pơkâ môi tiah: rak ngăn, hbrâ mơdât mâu tơdroăng ki djâ mot mơni kô tơkŏng djâ pơreăng.

-Tơniăn sinh hok cho troăng hơlâ kih thuât hbrâ mơdât ƀă kơdroh tâ tú dêi pơreăng troh ƀă mơnăn păn, kuăn mơngế ƀă hê̆ sinh thái. Vâ rak tơniăn sinh hok kal pêi pro tro mâu tơdroăng pơkâ a kơ’nâi kố:

1.Pêi pro tơdroăng ki klâ krê, hbrâ mơdât

Kơpong păn athế ai kơnâng rak tơniăn klâ krê ƀă kơpong kuăn pơlê rêh ối, troăng prôk.

Klâ krê pơla mâu kơpong păn chu pŏng, chu kăn, chu kuăn, chu kriếo ƀă mâu tơmeăm păn ki ê.

‘Măn kơƀeăng tơbleăng hnê mơhno, kơƀeăng mơdât, tơdroăng hnê mơhno a mâu kơpong păn. Séa ngăn tâi tâng mâu ngế ki lo, mot a kơpong păn.

Séa ngăn hdrê: Roê sap ing mâu tíu ki bro hdrê ‘nâi nhên xiâm kối, hiăng châ pâk vaccine hbrâ mơdât tŭm pơreăng. Pêi pro túa păn klâ krê tiô pơkâ (14 hâi hdrối vâ ‘mot hdrê păn tung kơdroăng).

Séa ngăn mâu rơxế chơ, pơkeăng, kế tơmeăm ki lo, mot kơpong păn.

Séa ngăn kế kâ, têa tôu.

-Hbrâ mơdât kuăn kiâ kong ƀă mơnăn păn ki ê mot tung kơdroăng.

2. Kơpuih văng bro krúa

- Kơpuih văng, bri krúa trêi kơdroăng, mơnât,kế xâ, kế tơmeăm xúa tung păn.

Tiô pơkâ to lâi rôh kơpuih văng, xut xêa kơpong păn.

Kơpuih văng bro krúa, xôh pơkeăng kơdê pơreăng, lôi kơdroăng tiah mê ‘nôi klêi kơ’nâi vâ tâ hdrê chu ki nếo.

Kŏng nhân séa, rak ngăn chu dế ai kuăn tung túa pơkâ păn chu ki pơkí tơniăn sinh hok (Um: Internet)

3.Xôh pơkeăng kơdê pơreăng

-Tiah hmâ xôh pơkeăng kơdê pơreăng a kơdroăng ƀă kơpong tâ tá 1 măng tĭng môi xôh. Tâng ai pơreăng mê xôh pơkeăng kơdê pơreăng tiô tơdroăng hnê tối dei kơ koan ngăn mơnăn mơnoâ.

-Xôh pơkeăng a mâu kế tơmeăm ki xúa, mâu rơxế chơ, hmân ếo truâ hbrâ mơdât pơreăng hdrối ƀă klêi kơ’nâi sâp.

-Rak tơniăn krúa hdrối drêng xôh pơkeăng. Xúa trếo ki xôh pơkeăng tơtro (tro nồng đô̆, tŭm hâi khế)

Vâ hbrâ mơdât pơreăng a chu kal pêi pro túa pơkâ păn roăng chu tiô rêm ngế,tung pơla hneăng păn.

Pêi pro tro mâu tơdroăng pơkâ păn tơniăn sinh hok.

Pêi pro tơdroăng ki pâk tŭm túa vaccine.

Vâ hbrâ mơdât pơreăng a chu kriếo, hâi khế pâk vaccine ƀă trếo pơreăng châ hnê pơchân môi tiah a kơ’nâi kố:

-Drêng chu châ 3 hâi, pâk Sắt (10%) 2 ml/môi to chu kuăn vâ hbrâ mơdât tơdroăng ôh tá ai mơheăm.

-Drêng chu châ 7 hâi pâk 1 xôh vaccine hbrâ mơdât pơreăng kơ-o hiâm: Res-Vac; rôh má 2 ki vêh pâk nếo drêng chu châ 21 hâi vâ hbrâ mơdât 5 túa pơreăng ‘na xôu.

-Drêng chu châ 28 troh 32 hâi pâk 1 xôh vaccine châi hrê a chu (HC – Vac); trum ki vêh pâk nếo rôh má 2 drêng chu châ 50 troh 54 hâi vâ hbrâ mơdât châi hrê a chu.

- Drêng chu châ 50 troh 54 pâk vaccine hbrâ mơdât hơbáu tơlŏng a mông kơchup chêng chu.

Vâ hbrâ mơdât pơreăng a chu, hâi khế pâk vaccine hbrâ mơdât môi tiah a kơ’nâi kố

-Chu klêi kơ’nâi tâ pơreăng: Pâk vaccine hbrâ mơdât pơreăng châi hrê a chu drêng chu châ 6,5 khế troh 7 khế; vaccine hơbáu tơlŏng a mông kơchup chêng môi hdroh drêng 6,5 khế; rôh má 2 cho drêng chu châ 7 khế.

-Ƀă chu kăn ki dế ăm kuăn ôu: Pâk vaccine hbrâ mơdât châi hrê a chu klêi kơ’nâi chu kăn ai kuăn sap ing 12 troh 14 hâi; vaccine lo hơbáu tơlŏng mông kơchup chêng klêi kơ’nâi chu kăn ai kuăn sap ing 17 hâi troh 19 hâi.

-Ƀă chu pŏng mê pâk mâu vaccine a khế 3 ƀă khế 9 rêm hơnăm.

Prâu tah, tâk kơđu chu tro pơreăng: Drêng hlo chu tâ pơreăng, kal klâ ăm ối krê tơdrêng hlối.

Drêng chu hlâ ƀă tâ tú rĕng kal tối tơbleăng tơdrêng ăm kơ koan ngăn pơlât mơnăn kong pơlê, cheăm tơring.

Tơkŭm goŏm trếo ki mơ’no, châ chu ki hlâ, pêi pro prâu tah, tâp kơđu tiô hnê mơhno dêi kơ koan ngăn pơlât mơnăn. Pôi tá tê, roê, pơto chơ, xiê chêh chu ki tâ pơreăng, chu ki hlâ. Pôi tá hvât chu hlâ hmâng vâ tâ tá tíu rêh ối.