Jax thưr 2, hnuz xiêz 01/5/2017:

Hnuz laox tôngv xiêz 1/5

     Tsôngv box....! Hnuz xiêz 1/5/1886, viv zos têx lênhx công nhân li zoz qơưx, uô tsi tâu trơưk li lơưr tsưr ziv, siêz xar, chor công nhân hâur tas nro têz qơưk Mỹ tưz sơưr grêk tâus cêr têix nus têx chei uô cov huv trâu sơưr đơưk chiê trâu têx lênhx sơưr thơưx muôx chei, tsưr ziv uô cov huv đros. Xuz thơưx zos jiês grêk tâus cêr têix nus têx chei li heik sâuv ntơưv đrôngs Chicago. Muôx nhos 40 cxênhz lênhx tsi tuôx uô hâux lưv hâur tsêr meir. Lơưr tsưr tsix mít tinh, grêk tâus cêr hâur đrôngs đros trâu têx luk heik "Txix hnuz no muk tsi muôx lênhx nênhs tưs uô hâux lưv đhâu 8 luz six hơưv iz hnuz! Tsuv uô hâux lưv 8 luz six hơưv, 8 luz six hơưv nhoz so, 8 six hơưv uô si!". Jiês sơưr tơưv txênhz, têix nus ntơư ziv hnuz ziv hu zâuv tâu chôngz lênhx ntâu tuk đros cxaz chuôz. Cux zos hâur hnuz co, ntơưv têx tsênhv qơư công nghiệp txơưr đuô hâur têz qơưk Mỹ tưz muôx 5 cxênhz jiês sơưr grêk tâus cêr têix nus cov uô trơưk li heik sâuv đros thiêz 340 cxênhz lênhx công nhân cxaz chuôz. Nhoz Washington, New York, Baltinore, Bosto.....125 cxênhz ntâu lênhx công nhân têix nus têx chei iz hnuz tsuôk uô hâux lưv 8 luz six hơưv.

     Têx jiês sơưr grêk tâus cêr li heik sâuv ntơưv Chicago ziv hnuz ziv muôx ntâu. Têx lênhx sơưr thơưx têx qơư uô hâux lưv muôz chor công nhân grêk tâus cêr li heik ntơư châuv khiêr, ntiêr nênhs uô hâux lưv ntơưv têx đrôngs nhoz iz ndis co, ntiêr nênhs cxiz cxâuz lơưr thiêz trâus cảnh sát niêk tsiv, ruôr por tsês công nhân têx hâux lưv grêk tâus cêr têix nus têx chei uô huv sơưr đơưk ntơư. Têx cuz nxor li heik no ziv hnuz ziv phiv liv, uô yênhx puô lênhx công nhân trâus tuôs thiêz trâus saz, ntâu lênhx txơưr đuô trâus ntêk..... Liên đoanx lox tôngv Mỹ li pov cov xav jênhv: "Tsi tâu muôx iz jiês tưs hâur lịch sử, têz qơưk Mỹ ho muôx têx li heik sâuv hlo".

     Txix ntơư, hnuz xiêz 1/5 tưz yênhx Hnuz ntiêx têz Lox tôngv, hnuz têx công nhân sơưr tơưv txênhz, têix nus têx chei uô cov huv sơưr đơưk, hnuz so uô hâux lưv thiêz kruôs têx lênhx nênhs, công nhân cux li tsôngv box uô lox tôngv sâuv ntiêx têz li hnuz hội.

Shông 1920, hâur Lê Nin li chei seiz xav, thôngz đhâu, Liên Xô (kuz) zos têz qơưk xuz thơưx tso chei trâu tsôngv box tâu so uô hâux lưv lok hnuz ntiêx têz Lox tôngv xiêz 1/5. Tsưr ziv uô no jux juk tâu ntâu têz qơưk sâuv ntiêx têz jông siêz, thôngx ziv uô trơưk.

     Ntơưv Việt Nam, đhâu thâuv tsa tâu Đảng Cộng sản Đông Dương shông 1930, giai cấp công nhân Việt Nam tưz zuôr hnuz xiêz 1/5 niêx shông uô hnuz phôngz yaox sơưr tơưv txênhz tir ntâuk trok châuz, tsưx phưv têz qơưk, gra lok têx muôx liv kinh tế-xã hội. Hâur ntu uô ntêx cách mạng hli 8, hâux lưv chiv nhênhv hnuz Ntiêx têz Lox tôngv xiêz 1/5 phênhv ntâu tsuv jêik tsưr tsix txix tsưr ziv đei qix, niêk uô ntâu têx ntơưr fuô kriê trâu tsôngv box sơưr đơưk. Shông 1936, viv  cxiv tsa Mặt trận bình dân Pháp thiêz mặt trận jênh tsuv Đông Dương ntâuk zênhx trok châuz, hnuz Ntiêx têz Lox tôngv jiês xuz thơưx tâu tsưr tsix ntơưv Hà Nội trâu tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk đros pov, đros pâuz, hu zâuv tâu chôngz lênhx ntâu tuk tsôngv box đros cxaz chuôz. Lar heik, hnuz xiêz 1/5/1938, iz jiês grêk tâus cêr muôx yênhx châuv cxênhz lênhx nênhs tưz grêk tâus cêr ntơưv thax tsav qơư Đấu Xảo, Hà Nội đros thiêz muôx 25 cxênhz ngênhx uô têx nuv li: Uô liêx uô têz, pox niêv, nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz, têx lênhx cxiv sâu, uô văn, nênhs uô ntơưr pov tsir......li cxaz chuôz. No zos jiês mít tinh lox yax hâur ntu vênhv tôngv jênh tsuv (1936-1939), iz jiês kruôs jông txos lênhx nênhs lox tôngv têx cêr thôngx siêz zos Đảng chox car. Thiêz ntơư zos ntâuk chiv iz cêr huôv tsar, hloz tiêr iz thênhv lok sâuv Đảng pêz tsưr ziv tsưr tsix thiêz chox car.

      Nhiv no, Hnuz ntiêx têz Lox tôngv tưz yênhx 2 giai cấp công nhân thiêz nênhs lox tôngv Việt Nam hnuz hội. Co cux zos hnuz heik lok 2 giai cấp công nhân thiêz nênhs lox tôngv sâuv ntiêx têz têx cêr sik thôngx siêz, siz chos sơưr tơưv txênhz, tir thêir têx tsi jông, gra cêr tsâu sor, muôx liv lok trâu sơưr đơưk./.

(Báo Lao động-Riê Lâux cxeik, nhênhv)