Shir phaz tâu uô tuz lênhvTrường Sơn

“Thâuv pêz muk txix Huế trâu đơưv trôngz Hải Vân, Bộ Tổng tham mưu pov pêz yêz muk đhâu tưz cho têk thiêz muôz Đại tướng Võ Nguyên Giáp đeiv ntơưr heik: Sir jos, sir jos đuô thiêz, sơưr đơưk siêz truôx bo sik đros tir ntâuk tros châuz faz Nam, tsưx phưv têz qơưk. Co zos Đại tướng Võ Nguyên Giáp lul heik. Tsôngv pêx xênhv lơưr sơưr 2 ntus cêr tsa têk, xa pêz muk tir ntâuk tsav”.

Tưz đhâu 2, 3 châuv shông, chor tuz lênhv tir ntâuk tros châuz nhoz Trường Sơn thâuv ntêx cux tsênhv ndo njôngr lok pêz têx tuz lênhv cêr sik thôngx siêz, sir jos tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv têz qơưk hâur đruôz siêz tsi plox.

Đại tá Đoàn Thanh Sơn, kuz canr bôv công an tỉnh Sơn La, nhiv no tưz 70 ntâu shông. Thâuv shông 1969, zơưv nhiv kruôr muôx 16 shông tưz đros ntâu lênhx hluôk nênhs txơưr đuô muôz nyar têk sâu ntơưr thor muk uô công an Sơn La, đhâu ntơư tâu tso lok trâu Tiểu đoàn 15, Bộ Tư lệnh Công an thiêz paz uô hâux lưv trâu qơư tsav tros faz Nam txix shông 1971-1975. Thâuv ntu co, tros châuz Mỹ tsi so tso yêz ntux, bôngk ntâuk tuô qơư tsav tros Trường Sơn, chiê tir thêir pêz chor tuz lênhv muk paz tir ntâuk tsav trâu faz Nam. Cuz nxor thiêz tir ntâuk chênhr yax zos hnuz 14/4/1975, thâuv pêz chor tuz lênhv tir ntâuk tâu tros châuz qơư tsav tros nhoz Tây Nguyên chiê chuôz jos trâu têx tuz lênhv sơưr đơưk txix faz Bắc grêk trâu faz Nam tir ntâuk tsav, tas nro faz Nam sik thôngx siêz tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv qơư nhoz. Thâuv co tros châuz Mỹ sir jos ntâuk tir thêir, lơưr zôngv têx triêv fov jông, tso ntâu bôngk ntâuk tuô pêz têx tuz lênhv. Taz sik têx tuz lênhv, tsôngv pêx xênhv, tas nro sơưr đơưk hâur thax tsav qơư, cxuô lênhx cxuô tus thôngx iz siêz sir jos tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv faz Nam truôx tuk. Zơưv Sơn taz viv cux tưz sir jos uô jông luôs hâux lưv chox xa têx đoanx tuz lênhv chênhr muk trâu qơư tsav tros truôx tuk: “Ciês shông 1972, pêz chor tuz lênhv chênhr tưz tso muôx 153 cxênhz ntâu lênhx nênhs muk paz faz Nam tir ntâu tros châuz. Cxuô zav nox, lênhx nênhs mak faz Bắc paz hur si trâu chor tuz lênhv, qơư tir ntâuk tsav faz Nam. Cxênhx hluôk Việt Nam ntu tưs cux uô ntêx nyuôs li ntơư, thâuv têz qơưk tsi truôx tuk mak tsuv uô ntêx hlo sơưr tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv qơư nhoz”.

Cux xưk li đại tá Đoàn Thanh Sơn, zơưv Phạm Văn Đô, txix iz lênhx hluôk nênhs uô hâux lưv xa xor mông, têx ntâuz ntơưr hâur Bưu điện Sơn La, tưz uô ntêx nyuôs sơưr cêr muk uô tuz lênhv, yênhx lênhx tuz lênhv nhoz Binh trạm 14, đoàn 559-Bộ Tư lệnh Trường Sơn, buôk ti phưx vưv qơư tsav tros faz Nam. Têx hnuz nhôngk sơưr cêr muk tir ntâuk tros châuz đhâu trôngz Trường Sơn lok trâu qơư tsav tros Sài Gòn, zơưv thiêz têx lênhx fôngx zưs đros zơưv uô tuz lênhv uô cê ntơư, đruôz hnuz lơưr uô lưv zav hâux lưv, hmo ntux muk lol đhâu tros châuz têx qơư tsav tros chênhr, triêv fov, muôk txưr, bôngk tros châuz têx yêz ntux B52 tso ntâuk tuô pêz têx tuz lênhv, muôx kênh jiês zơưv luz yêz tưz trâul tơưs tsov iêr viv bôngk tơưs trâul . Txơưv li ntơư, taz sik cux sir jos muk lol đhâu trâu qơư tsav tros. Zơưv thiêz têx lênhx tuz lênhv thâuv tưs tưz siêz truôx bo, tsar yêz muk lol thâux xa zav nox, triêv fov, muôk txưr truôx tuk trâu pêz chor tuz lênhv tir ntâuk tros châuz: “Lar heik zos cheix ntux kruôr têx shông 70, 71, 72, 73, 74 ntơư, sâuv tros châuz têx yêz ntux tso bôngk ntâuk tuô, hâur ar chor tuz tros jor cêr, zok tuô pêz tuz lênhv têx yêz. Taz sik pêz cux xav tinhv sir jos hla đhâu têx phiv liv co chiê thâux xa zav nox, triêv fov, muôk txưr muk txos tâu trâu faz Nam tir ntâuk tros châuz tsưx phưv têz qơưk tiêx tuk”.

Trơưk li pos Nguyễn Thị Anh Chín, cưk kriê ntơưr tưz so lâul nhoz Sơn La, cux zos iz lênhx tuz lênhv Trường Sơn thâuv ntêx: Hâur têx hnuz nhôngs tir ntâuk tros châuz txov nhêv njuôr li ntơư, taz sik lênhx tưs cux siêz truôx bo, tsi nyei phiv liv. Txơưv pox niêv, txir nênhx lok sik tuz nxeik, uô zav hâux lưv tưs sơưr đơưk cux sik thôngx siêz, sir jos tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv truôx faz Nam, têz qơưk thax zênhz. Xưk li pos Chín, cơưv tas ntơưr lớp 10 thâuv nhiv kruôr muôx 16 shông tưz sơưr cêr muk uô tuz lênhv trâu binh trạm 9, binh đoanx 559 Trường Sơn-Cêr Hồ Chí Minh. Txix tâu choz lês uô luôs hâux lưv chox kriê cêr trâu têx taz viv tuz lênhv muk qơư tsav tros, txeik tok chor tuz lênhv trâul moz trâul saz lok tsoz phưz đas jos, txos trâu paz uô hâux lưv nhênhz chơưv lênhk txeik thiêz xa luk tror trâu chor tuz lênhv nhoz qơư tsav tros, txơưv zos iz lênhx pox niêv, taz sik pos cux siêz truôx bo lês uô jông têx hâux lưv zok muôz, đros taz viv sir jos tir ntâuk tros châuz tax txos thâuv tsưx phưx tâu truôx tuk faz Nam lok hnuz 30/4/1975: “Thâuv pêz tir ntâuk mul txos Dinh độc lập, tsuv muk đhâu har jôngr, đhâu têx trôngz siêz, muk  đhâu qơư muôx ntâu bôngk, hôngz poz li ntơư tsuv tiz jông seiz shuôs, siêz truôx bo, xar tsưr ziv, đơưk uô têx phiv liv zos njiz trâul têx tsi jông. Zos thâuv tưs muôx mông, xa xor zênhx max lok trâu chor tuz lênhv tưs mak chor tuz lênhv ntơư tsuv sei đrơưv, zênhx max, zos tsi li ntơư zuôr tir ntâuk tsi zênhx tros châuz”.

Đhâu tir ntâuk zênhx tros châuz faz Nam, chor tuz lênhv Trường Sơn thâuv ntêx muôx kênh lênhx zos cán bộ công an, têx lênhx lơưr tror cơưv ndê đại học chiê yênhx cưk kriê ntơưr, kênh tus mak uô hâux lưv tsar yêz trâu cơ quan lês uô hâux lưv têz qơưk thiêz so lâul. Txơưv nhoz kror tưs, uô zav nuv tưs, lơưr cux  sir jos lês uô jông têx hâux lưv zok muôz, choz kriê chor tuz nhuôs cêr uô nênhx tsiv txiêx, tsôngv niêv txir cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur thax tsav qơư sik thôngx siêz, siz hluz siz paz sik đros cxiv tsa têz qơưk huôv tsar, vav mênhx.

Hội tuz lênhv Trường Sơn, cêr Hồ chí Minh thâuv ntêx nhoz tỉnh Sơn La tưz tâu yênhx lix txix shông 2016, nhiv no muôx 166 lênhx. Zơưv Dương Xuân Trường, Chủ tịch Hội heik pâuz: Iz chas choz kriê cêr uô nênhx tsiv txiêx, uô trơưk chor lâul thâuv ntêx têx cêr nênhx jông, têx hâux lưv uô, muk seiz shuôs, paz max chor hội viên trâul muôx moz gênhk, paz hnuz côngz đas jos cxiv uô tsêr niêv côngv siêz trâu têx lênhx hội viên muôx luz nênhx txov nhêv tưz thiêz tsênhv tâu fuô uô chiê ndo txos chor tuz lênhv Trường Sơn thâuv ntêx li côngz txiêx njis, choz kriê cxênhx hluôk nhiv no cêr uô nênhx jông: “Pêz tsưr ziv hu zâuv sơưr đơưk, sik thôngx siêz thiêz paz max cxuô phôngz yaox ntơưv qơư. Iz chas ntơư, sir jos uô têx hâux lưv muôx liv paz trâu chor tuz lênhv thiêz tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav qơư”./.

Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv  

Thax tsav qơư tir ntâuk tros châuz La Bá đrav ntêx tưz muôx ntâu hlôngr yiêz

 Muk trâu cxuô lênhx tuz lênhv lâuk nhoz xã Phong Phú, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận, pêz tưz pâuz tâu La Bá zos thax tsav qơư tir ntâuk tros châuz Mỹ đrav ntêx. Iz chas têx qơư sâu bê ndo txiêx njis txos chor tuz lênhv lâuk têx côngk đas jos, tsưr ziv, trox nya tir ntâuk tros châuz Mỹ, zơưv Nguyễn Văn Minh, zos iz lênhx kuôk no 49 shông đhâu đrav ntêx tưz uô hâux lưv đros tir ntâuk tros châuz cux hêik pâuz tiêk: Ntơưv thax tsav qơư no, txix hnuz 11 txos 13/5/1972, tuz lênhv pêz tưz “Cơưv Đại hội PX hlôngr yiêz” muôx 25 lênhx đại biểu thiêz muôx cxuô hêir nênhs nhoz thax tsav qơư tir ntâuk tros châuz tuôx đros cơưv.

          Băng: “Co zos thax tsav qơư tir ntâuk tros châuz Pháp, tros châuz Mỹ thiêz zos qơư  cxuô cơ quan, quân khu, tỉnh, huyện chêx chôngk trâu ntơưv no. Hâur ntu co, txov nhênhv hênhr thiêz muk trơưk txox cêr ndê tox no”

          Đhâu tir ntâuk zênhx tros châuz faz Nam, têz qơưs truôx tuk, hâur yênhx shông chor hluôk txưv zênhv tuôx muk trâu La Bá huôv tsar cêr uô nox. Txos trâu shông 1978 tưz yênhx cxuô thax tsav qơư huôv tsar uô nox yiêz; ntơư zos thax tsav 1, thax tsav 2-La Bá. Ntơưv thax tsav qơư huôv tsar uô nox co muôx lớp kriê cơưv ntơưr, muôx cán bộ cưk yuôx sêiz njuôk kho moz.  Zơưv Lê Sĩ Hùng, nhoz jos La Bá, xã Phong Phú, huyện Tuy Phong, zos iz lênhx tuôx nhoz trâu La Bá shông 1989 chiê tu zus tsiêx cxu, tsêz chos kôngz lôngk, px nhoz no iz thênhv jux juk cux muôx luz nênhx tsâu sor: “Thâuv nhiv kruôr tuôx trâu nhoz ntơưv no, zav tưs cux tsik muôx, tsuôk uô tsêr fênhz suôz nhoz, PX niêx hnuz muk trâu hâur har jôngr cơư  ntông muôs. Đhâu co, 9-10 tov kaz, têz qơưs thiêx kriz uô cêr tuôx muk thiêz yax kriê px lok nhoz ntơưv no huôv tsar uô nox”

          Thax tsav qơư La Bá đrav ntêx, nhiv no zos jos La Bá, xã Phong Phú thiêz xã Phan Dũng, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Đhâu hâur iz ntu ntêr, La Bá hnuz no tưz muôx ntâu hlôngr yiêz, muôx cêr lênhv zôngx ziv muk lok, muôx tênhv tênhz tơưk poz cêr thiêz têx tsêr cơưv ntơưr, tsêr sêiz njuôk kho moz cxiv uô tâu jông jav. Txix ntơưr, tsôngv px sir zôngv tsưr ziv yiêz tsêz chos kôngz, muôx luz nênhx bluô nux jux juk.

        Hâur ntu đrav ntêx, La Bá zos luz jos txov nhêv tiv iz nhoz xã Phong Phú thiêz xã Phan Dũng. Nhiv no, hur si jos La Bá thiêz xã Phan Dũng, cxuô chuôz zis tưz hla đhâu chuôz zis pluôs, muôx luz nênhx tsâu sor. Zơưv Nguyễn Việt Hùng, Chủ tịch ủy ban xã Phong Phú, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận hêik pâuz nzir: “Têx ar hâur thax tsav La Bá jông chos cxuô zav tsoz chos, pir li chos tsoz chos txôngz, tsoz chos mo mix….Lar hêik zos tsoz chos lưk jôngr, iz cxiê chuôz muôx phênhv sâu tâu ntâu nhiêx txiêx chox lok cxiv kho chuôz ziv, muôx luz nênhx bluô nux

          Têx tox trôngz câuv har jông jav đros trâu têx qơư di tích lịch sử tsiv grê thiêz hâur têx shông đhâu lok no, La Bá tưz cxơưz cxiz tâu chôngz lênhx kruô tuôx sêiz shuôk, ndis uô si. Viv La Bá, zos thax tsav qơư tir ntâuk tros châuz đrav ntêx thiêz hâur têx hnuz no, tsôngv px hâur thax tsav qơư co tưz muôx ntâu hlôngr yiêz, huv đros tsôngk kruô siêz nhiêv./.

Tsu cxêik nhênhv-VOVHCM

Tror lok Jos Kéo- nriêr pâuz Quân đội VN li tsưr ziv uô jông hâur jiês tsav txênhz Điện Biên Phuv

Jos Kéo zos qơư muôx bê Anne Marie nhoz faz Tây tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phuv zos tros châuz Pháp li tiểu đoàn ngụy Thái số 3 seiz jor. Qơư no muôx jênhv vưv por vêv qar yêz za Mường Thanh thiêz paz max trâu qơư cứ điểm trôngz Độc Lập.

          Hâur têx hnuz txix 13 txos 15/3, binh lính Thái nhoz no tsi so pov 2 qơư cứ điểm zos Him Lam thiêz trôngz Độc Lập trâus tuô thiêz sưz tsav viv li tsi yuôr chinhz yênhx chiê tror tơưv txênhz. Zar hnuz keix hnuz 16/3, tòa soạn tiền phương Pov tsir Quân đội nhân dân cxiv sâu thiêz xa txos binh lính nhoz no iz đeiv đuôz lox tso pov binh lính Thái khiêr gâuv đros iz lo luk “Tror lok têz qơưk, lok đros tsôngv box, nêx zuôr tâu tos tiêv jông”. Khov co Trung đoàn 36, đại đoàn 308 tưz txênhz qơư qơư cứ điểm no mak tsi zuôr ntâuk tsav thâuv heik tâu binh lính Thái nhoz sâuv trôngz Jos Kéo thor sưz tsav. Zơưv Phạm Văn Sam, Bộ đội lâuk Điện Biên nhiv no tsênhv nhoz uô nênhx ntơưv tuêv jênh phố 8, phường Thanh Trường, TP Điện Biên Phuv heik: 3 six zar hnuz keix hnuz 17/3, pêz li fov lox tuô 20 fov trâu sâuv trôngz Jos Kéo. Liv zôngv thâuv chỉ huiz tros châuz Pháp khiêr gâuv hâur kror ar, binh lính Thái krêz trôngx vas thiêz sik zâuv khiêr lok qơư muôx loa hu grus. 2 đại đội lính Thái đhiê tuôx thor sưz tsav. Tros châuz tror tuô fov lox tuôx tar cêr linh Thái taz sik tsi tâu. Trung đoàn 36 txix sâuv trôngz muk lơưr cêr kror ar muk ntês tas hur si tros châuz Pháp ntơưv zênhx Jos Kéo: “Ntâuk tsav ntơưv Jos Kéo tas tros châuz sưz tsav khiêr tas tsi nhoz ntơưv no thiêz, pêz bộ đội txơưv tuôx sâu tas tros li têx chuôz zênhx, vưv qiv tâu paz txưv. Jos Kéo tov kaz no yênhx pêz li qơư cxênhx tsês cxur thiêz tso siêz paz trâu tas nro jiês tsav txênhz tir ntâuk tros châuz Điện Biên Phuv”

          Nhiv no, di tích trôngz Jos Kéo nhoz sâuv thax tsav tuêv jênh phố 2, phường Thanh Trường, TP Điện Biên Phuv. Hla đhâu 70 shông ntâuk zênhx Điện Biên Phuv txơưv muôx ntâu hlôngr yiêz, taz sik di tích no cux tâu por vêv jông chiê nhiv no tsôngv box thiêz tsôngv kruô nhoz cxuô qơư tuôx seiz thiêz nriêr pâuz tsênhz đuô lok pêz bộ đội thâuv ntêx li jiês zênhx liv no.

Pos Nguyễn Thị Liên, Bí thư Chi bộ tuêv jênh phố 2 pheiz kênh: Thâuv Điện Biên tâu tiêx tul, tsôngv box nhoz thax tsav qơư di tích trôngz Jos Kéo li luz nênhx tsi so huôv tsar thiêz tâu muôz siêz. Tas nro tuêv jênh phố muôx 100 ntâu ziv chuôz zis thiêz muôx nhos 500 lênhx nênhs, tsi muôx ziv chuôz zis pluôs. Shông 2023, thâuv uô chủ trương cxiv uô đuô qar yêz za Điện Biên Phuv, 50% ziv chuôz zis hâur tuêv jênh phố tưz gôngr ar têz, txar muk qơư nhoz yiêz chiê zuôr qơư kuz uô tỉnh li dự án zaoz thôngz. Txos nhiv no, tsôngv box txar muk qơư nhoz yiêz luz nênhx tưz ngaz tul, iz đraz chor ziv chuôz zis tsênhv nhoz qơư kuz cux cxiv uô tsêr nhoz yiêz jông thiêz lox đuô. Tsôngv box sir jos thiêz chêx chôngk por vêv, phuôx huiz têx tsiv grê lix xưv jông sâuv qơư di tích trôngz Jos Kéo qơư zuk nhoz uô nênh: “Tsôngv box luz nênhx nhiv no ngaz tul, tas nro têx ziv chuôz zis kinh têr huôv tsar jông, luz nênhx ziv hnuz ziv huôv tsar cxuô zav. Tuôr tsês thax tsav di tích lix xưv trôngz Jos Kéo mak tsôngv box puôr lênhx uô jông. Tas nro têx cêr muk lok tâu qêz suô hur jông, pheiz côngz trâu hluôk nênhs, pox niêv chuôz tsar uô vêv xênhz thax tsav qơư chiê thâuv kruô ju lix tuôx ndis seiz pov qơư di tích tsênhv tâu tuôr tsês jông trơưk li thâuv ntêx”.

Đhâu 70 shông ntâuk zênhx Điện Biên phuv, di tích lix xưv trôngz Jos Kéo tsênhv tâu tuôr tsês jông, yênhx qơư zaz zâuv tsôngv kruô tuôx ndis seiz, nriêr pâuz lok Quân đội NDVN li têx tsưr ziv uô jông hâur ntu tir ntâuk tros châuz Pháp chiê têz qơưk tâu tiêx tul li nhiv no./.

Vũ Lợi-Txâur Vax cxeik nhênhv