Menyum tapai
Thứ ba, 06:00, 30/11/2021 Aí Nghiêm Aí Nghiêm
Di negar drei, alak tapai, hu labik daok ieu lac alak jeik kayua caik dalam jeik, lac suan yawa di rilo bangsa takik gah Barak negar yau: Mường, Thái saong di Tây Nguyên yau: Cơ Ho, Gia Rai, Ê Đê, Cơ tu...Kadha dom bangsa adei sa-ai harei ini, khol drei duah thau ka jalan ngak saong menyum janih tapai biak yamen bingi ini di bhap bini tapa kadha vak angaok mbaok Đà Nẵng puac adit:

 

Di Tây Nguyên, tapai bhian ngak meng tangei, bei plaom atau brah ba, tuk hu rija roya praong ye ngak meng brah ndiuk. Pandap piah ngak alak tapai  biak mbuan mbiah: tangei ratak, pandap thauk, baoh tapai. Tangei ratak meda pandar rilo janih: chit jien hu ngak meng ndiuk cẩm saong hạt kê; yaom mbiah ngak meng brah ba, tangei; yaom lap jang ngak meng bei blom. Tal thauk bhian pandar kam, hala patei saong hala glai. Baoh tapai lac ilamu saong suan yawa di alak tapai. Lap jien saong samar hu menyum ye pandar baoh tapai alak. Min dom jeik tapai njauk angan di nyu hu pa-auk meng baoh tapai biak khang hu ngak meng hala glai. Tui nan, baoh tapai lac pandap hu makna  praong abih piah ka tapei bingi atau oh.

Menyum tapai jeng brei tui adat cambat di yaok bhum palei. Urang Thái menyum tapei tui kapol nyaom, bhian meng 6 tal 10 urang. Ia tapai hu kak meng takaiy kubao. Sa “ong Cham” dang kreh oh menyum piah tuh tapai ka urang. Ong Cham tuh ia tapai meng takaiy kubao ka bak saong prew lac “cham birau”. Kapol urang menyum ba gauk prew tagok: “Da-a cham” blaoh pabum nding njuk alak tapai. Tuk halei menyum ginup mbang takaiy kubao hu khan dahlau, meda padeih menyum piah ka nyaom karei tame menyum.

Dom urang menyum alak oh ndem “ da-a cham” atau njuk nding alak dahlau dom urang praong umo jang meda njauk taong phạt. Dom urang halei menyum oh mekre, nan lac menyum oh abih hatai meda njauk phạt menyum dua mbang ia tapai yaok tui takaiy kubao di kapol.

Urang Mường iew urang tuh alak, da-a alak saong dang kreh lac Piềng. Dom nding njuk alak  urang Mường iew lac khòe hu ngak meng nding laa-a glai sit samu gauk, oh brei kateik angaok gauk, yaok urang khik sa khòe piah njuk ia tapai, tuk halei Piềng iew padeih meng padeih, meyah thei klak meteh dhi meda njauk taong phạt.

Dom bangsa Tây Nguyên, piah sumu gauk tuk menyuk tapai, urang pandar sa mbaik gai katut caik gar pabah jeik, kreh gai hu pagam sa mbaik gai sit atah meng 1-2 cm tapak haong pabah  jeik, iew lac “căn”. Tapai hu salih gauk menyum, tuk halei alak trun ala căn ye tuh ia tame saong lalih tapa ka urang karei menyum tal tuk alak taba.

Tapai pahe bingi, pachreih mbang huak. Yau nan min, bruk pambuak gauk dalam bhap bini tuk menyum meng lac ilamu di tapai. Jeik tapai lac pasak di bruk bui sambai, taong abih urang vil val tapen gauk, ba gauk njuk ia tapai piah mboh pahe bingi meng taneh riya langik tasik tui ia tapai tame bak dalam rup./.

Urang lang: Ai Nghiem -30/11/2021

Aí Nghiêm
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)