Cóh pazêng c’moo đăn đâu, bh’rợ zư lêy, pa dưr râu chr’nắp âng c’cir văn hoá phi vật thể đờn ca tài tử đhị TP HCM nắc vêy bấc ngành, bấc cấp công cơnh đhanuôr kiêng xơợng pr’hát ty đanh âng acoon manuýh k’rang tước. Hân đhơ cơnh đêếc, bh’rợ nghệ thuật n’nâu xoọc lum bấc râu zr’nắh k’đháp cóh bh’rợ pa choom lâng đương n’năl râu pa choom n’nắc. Xay truíh ooy xa nay n’nâu, Hương Lý, PV ắt đhị zr’lụ TP HCM vêy bha ar x’rặ: Bh’rợ zư lêy lâng pa dưr đờn ca tài tử nắc dzợ bấc râu k’rang bhrợ.

# Nắc muy cha nắc manuýh t’coóh đhưr, ha dợ lâng manuýh g’lăng z’hai Tấn Nhì, ađoo dzợ bấc cr’noọ k’rang tước ooy bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử bấc pa bhlâng, tu lang đoo p’têết lâng pazêng râu pr’hát, xa nul âng n’jưl. Đờn ca tài tử lâng đoo nắc cắh muy đoọng t’bil lơi râu zr’nắh k’đháp cóh pr’ắt tr’mông, bhrợ t’váih râu bhui har lấh n’nắc nắc đoọng xay p’cắh râu cr’noọ cr’niêng âng đay. Bêl nghệ thuật đờn ca tài tử vêy Unesco xay moon nắc c’cir văn hoá phi vật thể âng acoon manuýh, ađoo n’jứah bhui har, n’jứah k’rang. Bhui har tu đờn ca tài tử nắc vêy ta xay moon râu chr’nắp âng đay cóh pazêng râu c’cir văn hoá âng acoon manuýh. K’rang nắc bhrợ cơnh ooy đoọng zư lâng pa dưr bh’rợ nghệ thuật n’nâu cóh đhr’năng tr’lum lâng ting ắt đh’rứah cơnh xoọc đâu. Pa bhlâng nắc cr’noọ kiêng xơơng đươi nghệ thuật công cơnh bh’rợ xay p’cắh nghệ thuật ơy vêy bấc râu tr’xăl. Manuýh g’lăng z’hai Tấn Nhì xay moon:

Đhr’năng n’năl gít ooy râu liêm choom âng tr’coóh xa nul âng bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử cắh ơy liêm gít, tu cơnh đêếc bhrợ t’váih râu bh’rợ cắh crêê cơnh nắc n’jứah l’lăm piáh muy nhịp xang n’nắc nắc ha dợ vêy manuýh ting hát. Hân đhơ manuýh x’rặ cr’liêng pr’hát ơy x’rặ xay moon n’jưl lâng manuýh hát nắc mót đh’rứah.

Ha dợ lâng manuýh x’rặ cr’liêng pr’hát Ngô Hồng Khanh, muy cha nắc manuýh vêy cr’noọ bh’rợ k’rang bấc pa bhlâng oouy bh’rợ zư lâng pa dưr râu đơ chr’nắp âng nghệ thuật đờn ca tài tử, râu ađoo k’rang bhlâng nắc bh’rợ pa choom lâng học đờn ca tài tử cóh xoọc đâu. Đờn ca tài tử tỵ nắc bh’rợ nghệ thuật ty đanh âng đhanuôr, tu cơnh đêếc, bh’rợ nghệ thuật n’nâu vêy ta zư lêy lâng pa choom lâng bh’rợ pa choom cóh c’lâng boóp p’rá nắc bha lâng, nắc cắh tu cơnh đêếc nắc bh’rợ pa choom lâng học đờn ca tài tử cắh crêê cơnh. Kiêng cha ớh đờn ca tài tử manuýh học nắc học bấc pa bhlâng, nắc ting lâng maúyh pa choom đanh đươnh pa bhlâng, tơợp học tơợ bấc râu xa nay bh’rợ, học mơ năl zập râu h’cơnh choom liêm choom bhlâng, đoọng tơợ đêếc nắc bhrợ t’váih râu la lay âng đay. Ha dợ, cóh xoọc đâu, đhị TP HCM đhr’năng pazêng zr’lụ pa choom vêy ta bhrợ t’váih bấc pa bhlâng, râu liêm choom cắh ngai ch’mêết lêy, râu đâu nắc bhrợ bấc râu cắh liêm crêê ooy râu đơ chr’nắp cóh ty đanh âng bh’rợ nghệ thuật n’nâu. Manuýh x’rặ cr’liêng pr’hát Ngô Hồng Khanh prá:

Vêy bấc apêê đoo học cắh crêê cơnh, cắh ơy xang nắc glúh pa choom apêê n’lơơng, tu xoọc đâu bh’rợ pa choom xoọc dưr váih k’rơ, râu đêếc vêy đợ râu pr’hay công vêy đợ râu cắh liêm, râu cắh liêm nắc bêl ađoo pa choom apêê học nắc cắh crêê cơnh, nắc hát công cắh lấh choom, piáh n’jưl công cắh lấh choom, cr’liêng pr’hát công cắh choom lâng chr’nắp bhlâng trường âng đoo cắh crêê cơnh nắc pa bhlâng cắh liêm choom.

Râu đêếc nắc đhị pazêng zr’lụ pa choom cắh lấh liêm choom, ha dợ đhị pazêng trường học, cóh pazêng c’moo đăn đâu, Sở GDlâng ĐT TP HCM ơy bhrợ têng bh’rợ: đoọng tr’coóh xa nul âng acoon manuýh mót ooy bh’rợ pa choom cóh trường. Cóh đêếc vêy bộ môn đờn ca tài tử. Hân đhơ cơnh đêếc, bộ môn n’nâu công nắc vêy ta bhrợ đh’rứah lâng bh’rợ pa choom, học tr’coọ xa nul cóh trường, đhr’năng pa choom nắc cắh u đanh. Giáo viên pa choom nắc cắh vêy c’năl gít ooy tr’coọ xa nul n’nâu, tơợ đêếc bhrợ zr’nắh k’đháp ha học sinh cóh bh’rợ ta bơơn n’năl ooy nghệ thuật n’nâu. Nắc manuýh k’đhơợng xay n’đắh xa nay bh’rợ tr’coọ xa nul âng acoon manuýh cóh trường học đhị TP HCM, nhạc sĩ Bùi Anh Tôn xay moon:

Xoọc đâu tr’coọ xa nul học sinh cóh nhà trường apêê ađhi học sinh tiểu học lâng trung học cơ sở nắc m’bứi pa bhlâng. Tiểu học nắc mơ 35 phút cóh muy tuần lâng trung học cơ sở mơ 45 phút. Nắc ng’dáp tơợ bêl xa nul âng k’thu ta đang moọn lớp lâng giáo viên pa choom tr’coọ xa nul tước ooy lớp nắc dzợ mơ tơợ 30 tước 40 phút a năm, cơnh đêếc đhr’năng pa choom lâng học tr’coọ xa nul m’bứi pa bhlâng lâng học bấc râu xa nay.

Lấh n’nắc, zr’nắh k’đháp ga mắc pa bhlâng cóh xoọc đâu cóh bh’rợ pa choom đờn ca tài tử nắc đhr’năng cắh mr’cơnh cr’noọ xa nay cóh xa nay bh’rợ pa choom. Nắc manuýh bhrợ têng bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy công nắc manuýh pa choom đờn ca tài tử, TS Mai Mỹ Duyên, bêl ahay nắc Trường khoa lấh đại học khoa tr’coỌ xa nul acoon manuýh Trường Đại học Văn hoá TP HCM xay moon: nắc đơớh hân đoọng bộ môn đờn ca tài tử tơợ cấp học tr’nơớp ha dợ cắh choom đoọng mót cóh cấp 2 cắh cậ cấp 3 cơnh bấc bh’rợ nghệ thuật nắc ahêê xoọc pa bhrợ. TS Mai Mỹ Duyên prá:

Râu xa nay bha lâng âng tr’coọ xa nul tài tử, manuýh pa choom liêm choom nắc manuýh n’nắc ta béch pa bhlâng. Hâu tu? Tu cơnh đêếc nắc vêy pa choom ha pêê ađhi vêy c’năl liêm choom, xang n’nắc nắc vêy choom pa dưr tếh ooy piing. Ahêê xoọc ta bhúch râu bh’rợ n’nắc.

Đhị đêếc cậ, bh’rợ đoọng tr’coọ xa nul acoon manuýh ooy pazêng trường học nắc đơớh bh’rợ crêê cơnh, cóh bấc cơnh bh’rợ tr’nêng, đoọng manuýh học bơơn n’năl vr’vai, ma tơợ. Cóh pazêng trường công nắc choom pay đươi pazêng c’bhúh đờn ca tài tử, k’rong zên câl pazêng râu pr’đươi tr’coọ xa nul, pa dưr râu c’năl đoọng ha manuýh pa choom, xa nay pa choom nắc vêy bh’rợ ch’mêết lêy âng hội đồng nghệ thuật, lêy pay đợ xa nay pa choom liêm choom bhlâng. Manuýh g’lăng z’hai Thanh Tùng ta đang moon:

Đoọng mr’cơnh cr’noọ xa nay pa choom lâng học ahêê nắc choom k’dua pazêng apêê g’lăng z’hai n’đắh bh’rợ n’nâu xang n’nắc apêê bhrợ bh’rợ khoa học, pazêng nhạc viện đoọng ahêê vêy muy cơnh bh’rợ pa choom. Ahêê nắc pác cấp tiểu học, trung học, đại học lâng ahêê đơớh vêy sách đoọng ha pazêng cấp cơnh đêếc ahêê nắc ha dợ vêy pr’đơợ đoọng pa dưr nghệ thuật đờn ca tài tử liêm pr’hay lấh mơ.

Zư lêy lâng pa dưr nghệ thuật đờn ca tài tử bhlưa bấc râu văn hoá xoọc ting ắt đh’rứah nắc trách nhiệm âng zập manuýh VN. Nắc la lua cắh vêy u buôn, ha dợ lâng râu k’rang lêy liêm chr’nắp âng Nhà nước đh’rứah lâng bh’rợ pazum têy, pazum c’rơ âng zập ngai, nghệ thuật đờn ca tài tử nắc choom dưr váih đanh, dưr váih k’rơ đoọng xay moon đợ râu chr’nắp âng đay cóh pr’ắt tr’mông tinh thần âng manuýh VN, la lua nắc c’cir văn hoá phi vật thể âng acoon manuýh./.