Coh rau bâc cơnh âng văn hoá đhị truih k’tiêc miền Trung lâng Nam Bộ, pr’hát Chăm lâng pr’hát Khmer ta luôn chr’va chr’đhô liêm pr’hay pa bhlâng. Rau đêêc năc cr’noọ xa nay âng bâc lang manuyh, năc xa nay tơợ pr’ăt bh’rợ, j’niêng cr’bưn lâng ch’roonh zr’muông, vêy ta zư đớc tơợ đanh đươnh ahay năc cơnh muy rau căh choom căh vêy coh c’kir văn hoá âng pazêng c’bhuh acoon manuyh Việt Nam
Pr’hát Chăm vêy bấc cơnh bhr’ươl pr’hát, bâc bhlâng năc: ha hát prá xay cr’noọ cr’niêng tr’kiêng (đớc đoọng ha apêê đha đhâm c’mor xay p’căh cr’noọ cr’niêng âng đay), ba boóch, hò tăp ha roo (pr’hát xay truih bh’rợ tr’nêng), hát ng’đhớch, hát xay truih cr’noọ cr’niêng âng đay, ha hát ha manuyh lâh chêệt bil- pr’hát n’nâu năc ng’hát đoọng ha manuyh lâh chêệt l’lăm bêl bhrợ bh’rợ óch manuyh lâh chêệt. Muy rau pr’hát xay truih ooy xa nay bh’rợ xã hội la lay, pazêng bhr’ươl năc n’leh ghít rau chr’năp, rau pr’hay coh bhr’ươl lâng cr’liêng xa nay pr’hát
Đhanuôr Khmer - năc đhanuôr bâc g’luh bơr coh zr’lụ Đồng bằng k’ruung Cửu Long - vêy đợ văn hoá liêm pr’hay pa bhlâng. Rau đêêc năc đợ đong chùa vêy p’bhung đong dal tóch, đợ pr’múa Áp - sa-ra la liêm, bhiệc bhan tr’đi đuối ghe ngo k’đơơng t’pâh bấc manuyh lêy, đh’rưah lâng pazêng pr’hát, tr’coọ xa nul la lay. Manuyh Khmer vêy bâc pa bhlâng văn hoá ty đanh chr’năp lâng bâc cơnh bh’rợ nghệ thuật pr’hay pa bhlâng: hát t’nơơt Rô băm, kịch hát Du kê, pr’hát xa nul, văn học ty đanh…
Ha dang pr’hát Chăm buôn vêy bhr’ươl vr’vai, tr’xin năc pr’hát Khmer dưr đa đơơh, bêl dưr k’rơ vêy bêl cậ năc dưr tr’xin đhr’ooi, vêy bêl cậ dưr bhui har lâh mơ. Bâc pr’hát, pr’múa xay p’căh rau bhui har, liêm crêê âng manuyh Khmer; đợ n’lơơng cậ năc xay p’căh rau chr’năp ma bhuy, ta nih đha nâng coh chùa chiền lâng pa zêng bh’rợ chr’năp ma bhuy âng Phật giáo.
Tơợ bâc lang manuyh, pr’hát Khmer ơy bhrợ t’vaih bâc bhlâng pr’hát xa nul ghít ooy pr’ăt tr’mông âng Nam Bộ hân đhơ cơnh đêêc năc vêy đợ la lay, xay p’căh ghít rau chr’năp pr’hay âng văn hoá manuyh acoon coh: liêm crêê, pr’ăt bh’rợ ta luôn bấc ooy rau liêm crêê. Pr’hát Khmer vêy bấc cơnh pa bhlâng, pazêng vêy pr’hát ooy bh’rợ tr’neneg, bha dơng k’coon, ba boóch, pr’hát bêl bhrợ bh’rợ tôn giáo, hát xay truih lang bh’lêê, bh’la lâng pazêng rau pr’múa - pr’hát đoọng ha bhiệc bhan ty đanh cơnh Chol Chnam Thmay, Sen Dolta, Ok Om Bok. Đhanuôr lâng pr’zớc đh’rưah đương xơợng pr’hát ba booch âng Khmer.
Vêy bâc cơnh pr’hát Chăm lâng Khmer vêy apêê nhạc sĩ đươi dua năc xrặ t’vaih đợ pr’hát t’mêê pr’hay pa bhlâng, vêy bâc ngai kiêng xơợng
Viết bình luận