NGHỀ LÀM MEN LÁ NẤU RƯƠU

CỦA NGƯỜI PA CÔ- VÂN KIỀU

                                                                                                                                              HOÀNG HÙNG

  Men lá là quả men dùng để nấu rượu. Men lá được làm từ nhiều loại lá, rễ, cây dược liệu quí hiếm. Hiện nay ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, người Vân Kiều – Pa Kô vẫn gìn giữ và bảo tồn được cách làm men lá nấu rượu truyền thống của địa phương.

Bà Pỉ Nhung, ở Bản 7, xã Thuận, huyện Hướng Hóa làm men lá để cung cấp cho các lò nấu rượu trên địa bàn đã gần 40 năm nay.

Bà cho biết Men để nấu rượu của người Vân Kiều nơi đây được chế biến từ các loại cây rừng như: sa nhân, cao khỉ, mẫu thán, trinh nữ… Kỹ thuật làm men cũng đòi hỏi nhiều công phu.

Theo bà  thì mỗi loại lá rừng để làm men đều là những vị thuốc với các công dụng như: giải độc, giải nhiệt.Các loại lá rừng sau khi lấy về sẽ được tách phần lá và phần thân cây riêng ra. Phần lá sẽ được phơi khô. Còn thân cây thì cạo võ giã nhỏ trộn với bột nếp, vỏ trấu hông chín rồi vắt thành từng viên men, sau 5-7 ngày khi viên men đã khô, nhẹ thì dùng được.

          “ Khi còn nhỏ tôi đã theo mẹ tôi làm men lá nấu rượu, trước đây trong bản hầu như ai cũng biết làm. Làm men lá phải có kinh nghiệm, phải biết được thời tiết, hiểu hết các loại cây rừng thì  làm men rượu mới ngon”

Nấu rượu men lá rất công phu, đòi hỏi sự khéo léo và tốn nhiều công sức. Gạo nấu cơm rượu và ủ men phải là là gạo nếp, được đem vò sạch rồi cho vào hông, để nguội rồi trộn với men, cho vào chum ủ từ 7-10 ngày. Sau đó chưng cất thành rượu.Quá trình chưng cất phải dùng củi đun đều lửa, không cho cháy to quá cũng không nhỏ quá để rượu ra từ từ. RượuMen lá của người Vân Kiều khi uống có hương vị rất hấp dẫn, ngọt mát, đượm đà, dù cho nồng độ khá cao, nhưng lại rất dịu dàng, êm ái hơn bất kỳ loại rượu nào khác. Rượu dù uống say đến đâu thì vẫn cứ sảng khoái, nhẹ nhõm. Đó là một đặc điểm rất quý của rượu Men lá.

Chị Hồ Thị Bươm ,Thôn A Ho,  xã Thanh nói:  

Tôi nấu rượu bằng men lá. Men lá tự tìm và lúa cũng tự trồng, nước được lấy từ sông Sê Pôn. Để người uống không đau đầu, ngọt và sạch sẽ nên họ mua nhiều.

Ngày nay, dù đã có nhiều loại đồ uống khác nhau, song đặc sản rượu Men lá vẫn được người Vân Kiều – Pa Kô ở huyện Hướng Hóa lưu giữ và phát triển trong văn hóa ẩm thực của đồng bào các dân tộc trên địa bàn. Với họ rượu men lá không những là thứ không thể thiếu trong các dịp lễ hội mà còn là quà quý biếu khách đến thăm như một món quà đậm đà hương vị quê hương, chứa đựng tình người, được lưu giữ qua đôi bàn tay của người phụ nữ nơi đây.