Học tước lớp 9 lâng kiêng muy cha nắc mr’đoo trường, xang nắc a chắc ặt k’đháp, p’niên A rất Thị Hồng Nhung ặt đhị vel Mực, thị trấn Thạnh Mỹ, chr’hoong Nam Giang nắc lơi học đoọng chô  bhrợ muy cha nắc k’điêl, muy ca căn. T’ngay đếêc, aconh căn mị đắh zêng cắh đoọng, ha dợ tu bhiệc nắc ơy lấh váih cơnh đếêc… nắc cung đoọng mị a nhi p’niên chô ặt muy đong. Kinh nghiệm cóh pr’ặt tr’mông căh lấh, bhrợ têng muy ca căn, muy k’điêl lalấh đấh, dưr váih đhr’năng k’đháp đha rựt  cóh pr’ặt tr’mông pr’loọng đong lấh mơ pân lơơng. Pa bhlầng nắc đắh bhiệc k’rang lêy ca coon, ma nuýh bhrợ ca căn bêl dzợ p’niên A rất Thị Hồng Nhung cắh năl bhrợ têng râu rị lấh mơ k’rang lêy ca coon, tước bêl cha nắc đoọng ca coon cha, r’hal đác nắc đoọng âm đác, tước bêl ca coon ca ay ca naanh… A rất Thị Hồng Nhung moon:

        “Lưm apêê pr’zợc cung k’chít xợơng. Acu cung kiêng moon lâng apêê pr’zợc nắc oó đấh bơơn k’díc cơnh a cu. Pr’ặt tr’mông zr’nắh k’đháp bhlầng, băn ca coon lalấh zr’nắh, ca coon cung ta bhúch zập râu, k’rang lêy apêê ca coon cung căh liêm choom, tu cắh năl cơnh ooy nắc k’rang lêy ca coon đoọng c’rơ liêm.”

        Tước nâu kêi, prang chr’hoong Nam Giang vêy 273 cha nắc tr’bơơn tr’pay díc điêl đhị dzợ p’niên k’tứi lâng 5 cha nắc tr’bơơn tr’pay crêê đhi noo c’bhúh xoọng. Bấc bhlầng apêê tr’bơơn tr’pay đhị dzợ p’niên k’tứi nắc acoon đhi acoon cóh c’năl căh lấh lâng muy đắh nắc tu crêê tước âng mạng xã hội. T’coóh Trần Tấn Tài, Giám đốc Trung tâm Dân số kế hoạch hoá pr’loọng đong chr’hoong Nam Giang đoọng năl:

        “T’ngay a hay tợơ bơơn vêy điện thoại du động, ha dợ  nâu kêi zập đoo p’niên cung vêy, apêê lêy phim lâng kiêng ma mông đui cơnh cóh phim, tr’bơơn tr’pay díc điêl ha dợ căh năl râu rị, xang nắc vêy ca coon, nắc bhrợ ca conh ca căn ting a pêê, vêy đoo p’niên nắc coon âng apêê cán bộ. Ha dợ tr’bơơn tr’pay mr’đoo tô k’bhúh cung ặt đhị đhr’năng cơnh đếêc, conh căn nắc cắh đoọng tu mr’đoo k’bhúh xoọng, apêê a đhi nắc cắh mặ k’đhợơng zư a chắc đay, bêl lêy phim nắc apêê ting bhrợ têng cơnh đếêc lâng dưr váih đhr’năng cắh kiêng.”

        Bêl pr’ặt tr’mông xã hội ting t’ngay ting ha dưr, đh’rứah lâng dưr váih k’rơ âng mạng xã hội nắc ơy dưr váih bấc râu căh liêm đhị apêê vel bhươl, zr’lụ đhanuôr acoon cóh cơnh Nam Giang. M’jứah lâng đếêc, râu k’đhợơng lêy cắh ghít liêm, bhiệc xay moon cắh zập c’rơ, c’năl đắh pân đil pân jứih cắh đấh loon… bhrợ ha bhiệc cắh liêm cóh xã hội dưr váih cơnh tr’bơơn tr’pay đấh, tr’bơơn tr’pay đhị mr’đoo tô k’bhúh nắc râu k’rang bhlầng tợơ a hay đhị zr’lụ đhanuôr acoon cóh, nâu kêi nắc ting k’rang lấh mơ dzợ./.

                              TẢO HÔN VÀ HÔN NHÂN CẬN HUYẾT Ở NAM GIANG                                                 

Những năm gần đây, tình trạng thanh thiếu niên người dân tộc thiểu số sử dụng Intenet, truy cập các trang wep đen độc hại đang xảy ra khá nhiều ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam. Nguy hiểm hơn, do học đòi, bắt chước nên đã có không ít cô bé, cậu bé quan hệ tình dục sớm dẫn đến có thai ngoài ý muốn…và đó cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đang có chiều hướng gia tăng tại nhiều địa phương…

Học đến lớp 9 và yêu một bạn cùng trường, rồi có thai, cô bé A Rất Thị Hồng Nhung ở thôn Mực, thị trấn Thành Mỹ, huyện Nam Giang đành bỏ ngang việc học để làm vợ, làm mẹ. Ngày đó, cha mẹ hai bên gia đình đều phản đối kịch liệt, song chuyện cũng đã lỡ… nên đành chấp nhận cho đôi vợ chồng trẻ về sống chung một nhà. Kinh nghiệm sống ít, đảm đương vai trò của người mẹ, người vợ quá sớm, khiến cuộc sống gia đình đã khó nay khó gấp trăm lần. Nhất là trong việc chăm sóc đứa con nhỏ, mẹ trẻ A Rất Thị Hồng Nhung không biết phải làm gì ngoài việc bồng bế, tới bữa thì xúc cơm cho ăn, rồi những lúc đau ốm bệnh tật…

A Rất Thị Hồng Nhung nghẹn ngào nói:

Gặp bạn bè cũng dị mặt lắm. Mình cũng khuyên các bạn đừng lấy chồng sớm như mình. Hoàn cảnh khó khăn lắm, nuôi con vất vả, con cũng thiếu thốn nhiều thứ, chăm sóc con cũng không được tốt, do không biết thế nào là chăm sóc con cho được khỏe mạnh.

Đến nay, toàn huyện Nam Giang có 273 trường hợp tảo hôn và 5 trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Đa phần các trường hợp tảo hôn là con em dân tộc thiểu số nhận thức còn thấp và một phần do ảnh hưởng của mạng xã hội. Ông Trần Tấn Tài, Giám đốc Trung tâm Dân số Kế hoạch hóa gia đình huyện Nam Giang cho biết:

Ngày xưa làm gì có điện thoại di động mà bây giờ em nào cũng có điện thoại di động, xem phim và có quan niệm học theo phim rồi đi sống thử, quan hệ tình dục không có kiến thức, thiếu kỷ năng sống về phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục và có thai ngoài ý muốn, dẫn đến có bầu rồi dẫn đến tảo hôn buộc cha mẹ phải theo, thậm chí con của cán bộ cũng có. Còn trường hợp hôn nhân cận huyết thống cũng rơi rớt vào trường hợp như vậy, quan niệm của cha mẹ là không đồng ý, nhưng do bà con với nhau, các em không tự chủ được bản thân, khi xem phim, tình dục quá lớn các em không có nghị lực và không còn nghĩ đó là gia đình mình nên đã xảy ra những trường hợp đáng tiếc.

Khi đời sống xã hội ngày càng phát triển, cùng sự bùng nổ của mạng xã hội đã kéo theo nhiều hệ lụy đang diễn ra tại các làng, bản vùng đồng bào thiểu số như Nam Giang. Cùng với đó, sự quản lý lỏng lẻo, công tác tuyên truyền yếu kém, nhận thức về giới tính không kịp thời… khiến cho vấn nạn xã hội như tảo hôn, hôn nhân cận huyết đã là mối lo ngại bấy lâu nay tại vùng đồng bào thiểu số, nay càng đáng lo hơn./.