# C’moo 2011, a moó Nguyễn Thị Ngọc Oanh, c’la zệê bhrợ lắc Hoàng Oanh ặt đhị thị trấn Prao cung cơnh bấc đhanuôr cóh zr’lụ, ta luôn lướt k’rong câl zập râu sâm cơnh: Ba Kich, Đẳng sâm, Ka kun, tri Crệê… chô chọng a lắc đoọng pa câl, âng chô bh’nơơn t’mông pr’loọng đong. Ma nuýh bấc bhlầng nắc đhanuôr ặt đhị thị trấn Prao lâng bấc t’mooi du lịch lơơng chếêc zước câl, tợơ râu ay moon âng ma nuýh pêê năl. Đươi vêy râu cha chríh, đha hum, yêm, liêm choom đoọng ha c’rơ, nắc đợ t’mooi tước chếêc tước đong zước câl ting t’ngay ting bấc. Bơơn lêy pr’đợơ kinh tế k’rơ liêm, tợơ râu xay moon âng cán bộ chr’hoong Đông Giang, a moó nắc bơơn râu zúp zooi đoọng padưr chr’nắp a lắc cóh đâu. C’moo 2015, zr’lụ zệê a lắc Hoàng Oanh ặt đhị thị trấn Prao nắc vêy chr’nắp tr’haanh lalay. C’moo 2016-2017, zr’lụ zệê bhrợ a lắc âng a moó nắc bơơn chr’hoong Đông Giang zúp zooi đắh nhãn mác, bao bì, đh’rứah lâng máy chiết, máy r’lọc a lắc đoọng tệêm ngăn oó choom váih râu căh liêm. Tợơ râu “zúp zooi” nắc đô, a moó nắc t’bhứah thị trường lấh mơ tước apêê tỉnh, thành phố nga mắc cơnh Quảng Nam, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, t’bhlầng xay moon, pa cắh pr’đươi đhị zập chu hội chợ thương mại ga mắc k’tứi cóh zập ooy. Đươi tợơ đếêc, lấh mơ zên lương viên chức, pr’loọng đong a moó vêy cóh têy k’nặ 100 ức đồng/c’moo tợơ zệê bhrợ a lắc nâu. A moó Oanh moon:

        “ Bơơn râu xay moon lâng zúp zooi âng chr’hoong Đông Giang, xoọc đâu, a lắc âng cu ơy vêy chr’nắp tr’haanh. Nâu đoo nắc cung pr’đươi pa cắh đoọng ha chr’nắp tr’haanh âng vel đong hêê đhị zập hội chợ. Ha dợ apêê pr’đươi chr’nóh chr’bêệt cung vêy nhãn mác, chr’nắp, râu đâu cắh muy zooi zr’lụ pa câl âng cu nắc dzợ zúp đoọng ha ma nuýh câl đươi năl ghít tơơm ríah cung cơnh pr’đươi liêm choom âng zập pr’đươi.

        Cung cơnh a moó Nguyễn Thị Ngọc Oanh, a moó Nguyễn Thị Thảo- c’la zr’lụ zệê bhrợ a lắc Thu Thảo đhị thị trấn Prao pr’đoọng bhlầng bơơn chr’hoong Đông Giang zúp zooi máy móc lâng bấc râu chính sách đoọng pa dưr chr’nắp tr’haanh. Lâng đợ zên tợơp bhrợ têng k’nặ 200 ức đồng tợơ zên k’rong k’bớch âng pr’loọng đong cung cơnh tợơ râu zúp zooi âng vel đong, a moó Thảo lêy bhrợ hệ thống bhrợ têng, bhrợ pa dưr chr’nắp, pa cắh pr’đươi… Tước nâu kêi, zr’lụ bhrợ têng âng a moó nắc ơy pa cắh 10 râu pr’đươi chr’nóh âng đhanuôr cóh đâu, đơơng pa căh tước apêê thành phố ga mắc. K’dâng zập c’moo, a moó Thảo đơơng chô lấh 100 ức đồng tợơ zệê bhrợ a lắc lâng pa câl zập râu chr’nóh tợơ crâng k’coong.

        Đhơ cơnh đếêc, m’jứah lâng  pazêng chính sách zúp zooi, apêê zr’lụ bhrợ têng cr’nhăng đhị Đông Giang dzợ bấc râu k’đháp k’ra đắh bh’rợ k’rong câl zập râu chr’nóh chr’bệêt đoọng pa câl cớ. Bấc bhlầng, zập chr’nóh nâu bơơn k’rong câl tợơ đhanuôr acoon cóh đhị đâu zêng. Đhơ cơnh đếêc, đhanuôr cóh đâu nắc dzợ chóh bhrợ la léh, ting hân noo. Tu cơnh đếêc, apêê chr’nóh chr’bệêt âng zr’lụ buôn ta bhúch đoọng ha pêê k’rong câl. M’jứah lâng đếêc, bh’rợ pa cắh chr’nắp, pr’đươi đoọng bấc ngai ting năl cắh lấh, tu cơnh đếêc nắc apêê zr’lụ bhrợ têng cung lưm bấc râu k’đháp. A moó Nguyễn Thị Thảo-C’la zr’lụ zệê bhrợ a lắc Thu Thảo đoọng năl:

        “ Đọong pr’đươi  âng đay bơơn pa glúh ooy thị trường nắc k’đháp bhlầng. Tu pr’đươi âng hêê cắh ơy xay moon, pa cắh pậ bhứah cóh thị trường. Cr’chăl a hay, a zi cung vêy ting pấh apêê hội chợ âng vel đong lâng tỉnh bhrợ têng, cung vêy chính quyền zúp zooi. Đhơ cơnh đếêc, bhiệc pa căl đoọng bấc ngai ting năl nắc cắh lấh. Cóh ha y nắc rơơm bơơn chính quyền k’rang tước lấh mơ dzợ đoọng pa cắh pr’đươi pậ bhứah lấh mơ, cung cơnh chính sách khuyến nông đoọng pa dưr k’rơ lấh mơ.”

        M’jứah lâng râu zúp zooi đoọng ha pêê tổ hợp tác, hợp tác xã, zr’lụ bhrợ têng cr’nhăng, chr’hoong Đông Giang ơy bhrợ pa dưr apêê đề án chóh lâng pa trơơi zr’lụ chóh prớ pậ bhứah đhị chr’val Mà Cooih, chè Ra Zéh đhị chr’val Tư lâng apêê zr’lụ chóh Sâm Ba Kich, đẳng sâm đhị bấc chr’val vel đong. T’coóh Nguyễn Tấn Tuân, Trưởng phòng Kinh tế-hạ tầng chr’hoong Đông Giang đoọng năl:

        “ XoỌc đâu, chr’hoong Đông Giang ơy bhrợ t’váih 2 Tổ hợp tác lâng 3 zr’lụ bhrợ têng, cóh đếêc vêy 1 Hợp tác xã. Xọoc 2 zr’lụ bhrợ têng đhị thị trấn Prao t’mêê ta bhrợ t’váih, tợơp bhrợ têng đoọng ha lang đha đhâm c’mor. Đắh chr’hoong Đông Giang nắc zúp zooi ooy máy móc, ting cơnh bh’rợ khuyến công đoọng ha bhiệc k’rong câl lâng bhrợ têng chr’nóh chr’bệêt nắc cơnh tôm, bao bì, nhãn hiệu.”

        Tợơ râu k’rong bhrợ têng, zúp zooi đấh loon đoọng ha pêê tổ hợp tác, hợp tác xã, zr’lụ bhrợ têng cr’nhăng pa bhrợ, rơơm nắc Đông Giang vêy c’lâng ha dưr đắh kinh tế xã hội cóh cr’chăl ha y./.

ĐÔNG GIANG HỖ TRỢ TƯ NHÂN

PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU NÔNG SẢN ĐỊA PHƯƠNG

Thời gian qua, UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách, hỗ trợ người dân xây dựng thương hiệu và phát triển mặt hàng nông sản đặc trưng của địa phương. Nhờ đó, tại địa bàn huyện, đã xuất hiện nhiều tổ hợp tác, cơ sở tư nhân phát triển kinh tế hiệu quả, góp phần thúc đẩy, quảng bá đặc sản của địa phương ra thị trường bên ngoài. Kim Cương – Vơ Ních Oang, PV Đài TNVN phản ánh:

Năm 2011, chị Nguyễn Thị Ngọc Oanh – Chủ cơ sở rượu Hoàng Oanh ở thị trấn P’rao cũng như nhiều người dân trong vùng, thường xuyên đi thu mua các mặt hàng sâm như Ba Kích, Đẳng Sâm, Ka Kun, nấm Lim… về ngâm rượu bán, kiếm thêm thu nhập cho gia đình. Khách hàng chủ yếu của chị là người quen tại thị trấn P’rao và một số khách du lịch tìm mua qua sự giới thiệu của người quen. Nhờ mùi vị lạ, thơm, ngon, bổ dưỡng, lượng khách tìm đến nhà chị để mua và đặt hàng ngày càng nhiều. Thấy được tiềm năng kinh tế lớn, qua sự tư vấn của cán bộ huyện Đông Giang, chị nhận được sự hỗ trợ để phát triển thương hiệu rượu đặc sản cho địa phương. Năm 2015, cơ sở rượu Hoàng Oanh ở thị trấn P’rao chính thức có thương hiệu riêng. Năm 2016 và 2017, cơ sở rượu của chị tiếp tục được huyện Đông Giang hỗ trợ về nhãn mắc, bao bì, cùng máy chiết, máy lọc rượu để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Từ sự “trợ lực” đó, chị không ngừng mở rộng thị trường ra các tỉnh, thành phố lớn như Quảng Nam, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ thương mại lớn nhỏ khắp nơi. Nhờ đó, ngoài đồng lương viên chức, gia đình chị có trong tay bình quân gần 100 triệu đồng/năm từ cơ sở sản xuất rượu Hoàng Oanh. Chị Oanh nói:

Được sự tư vấn và hỗ trợ của huyện Đông Giang, hiện nay, rượu của mình đã có thương hiệu rồi. Đây cũng là sản phẩm đại diện thương hiệu cho địa phương tại các hội chợ. Còn các mặt hàng nông sản cũng đã có nhãn mác, thương hiệu, điều này không chỉ giúp cơ sở kinh doanh của mình mà còn giúp khách hàng biết được nguồn gốc, xuất xứ cũng như công dụng của mỗi sản phẩm.

Cũng như chị Nguyễn Thị Ngọc Oanh, chị Nguyễn Thị Thảo - Chủ cơ sở rượu Thu Thảo ở thị trấn P’Rao may mắn được huyện Đông Giang hỗ trợ máy móc và nhiều chính sách để phát triển thương hiệu. Với vốn khởi nghiệp ban đầu gần 200 triệu đồng từ tiền tích cóp của gia đình và hỗ trợ của địa phương, chị Thảo tổ chức hệ thống sản xuất, xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm,… Đến nay, cơ sở của chị đã có trên 10 mặt hàng nông sản đặc thù địa phương có mặt khắp các thành phố lớn. Bình quân hàng năm, chị Thảo thu về trên 100 triệu đồng từ cơ sở sản xuất rượu của gia đình.

Tuy nhiên, bên cạnh những chính sách hỗ trợ, các cơ sở tư nhân tại Đông Giang vẫn còn nhiều khó khăn về nguồn cung cấp các mặt hàng nông sản. Phần lớn, các mặt hàng nông sản được các cơ sở thu mua từ bà con đồng bào dân tộc thiểu số. Thế nhưng, bà con nơi đây hầu như vẫn canh tác, sản xuất nhỏ lẻ, theo thời vụ. Do đó, các mặt hàng nông sản đặc trưng của vùng thường không đủ cho các cơ sở kinh doanh thu mua. Bên cạnh đó, việc quảng bá thương hiệu, sản phẩm không nhiều, nên các cơ sở sản xuất cũng gặp nhiều khó khăn. Chị Nguyễn Thị Thảo - Chủ cơ sở rượu Thu Thảo cho hay:

Để sản phẩm của mình ra được thị trường thì rất là khó. Bởi sản phẩm của mình chưa được quảng bá rộng rải trên thị trường. Thời gia qua, cơ sở cũng tham gia các hội chợ do địa phương và tỉnh tổ chức và được chính quyền địa phương hỗ trợ. Tuy nhiên, việc quảng bá vẫn còn nhiều hạn chế. Thời gian tới, cơ sở mong muốn được chính quyền quan tâm nhiều hơn để quảng bá sản phẩm, cũng như chính sách khuyến công để phát triển hơn nữa.  

Cùng với sự hỗ trợ cho các tổ hợp tác, hợp tác xã, cơ sở tư nhân, huyện Đông Giang đã xây dựng các đề án trồng và nhân giống tập trung vùng chuyên canh lớn như ớt sim tại xã Mà Cooi, chè dây Ra Zeh ở xã Tư và các vùng trồng sâm Ba Kích, đẳng sâm ở nhiều xã trên địa bàn. Ông Nguyễn Tấn Tuân, Trưởng phòng Kinh tế - hạ tầng huyện Đông Giang cho hay:

Hiện nay, huyện Đông Giang đã thành lập 2 Tổ hợp tác và 3 cơ sở sản xuất, trong đó có 1 Hợp tác xã. Hiện 2 cơ sở đóng ở thị trấn P’rao được thành lập mới đây, trên cơ sở khởi nghiệp cho lực lượng thanh niên. 2 cơ sở này được Hợp tác xã của tỉnh hỗ trợ phần kinh phí ban đầu để thành lập. Về phía huyện Đông Giang thì hỗ trợ về máy móc cần thiết, theo chương trình khuyến công để phục vụ cho việc thu mua và chế biến hàng nông sản nông nghiệp như đóng gói bao bì, nhãn hiệu.

Từ sự đầu tư, hỗ trợ kịp thời cho các tổ hợp tác, hợp tác xã, cơ sở tư nhân hoạt động, kỳ vọng Đông Giang sẽ có bước phát triển mạnh về kinh tế xã hội trong thời gian tới./.