Đhị zr’lụ chr’hoong Phước Sơn vêy 12 công ty, doanh nghiệp bhrợ têng khoáng sản. Tước nâu cơy nắc đhiệp 1 công ty Cổ phần bhrợ têng khoáng sản SSG vêy ta đoọng bhrợ têng cớ, ha mơ dzợ nắc lứch đợ t’ngay c’xêê đoọng bhrợ lâng xoọc bhrợ têng bh’rợ chêếc lêy, xay bhrợ pa đanh lâng nhăn bha ar đoọng bhrợ têng cớ. Nâu đoo nắc rau zr’nắh k’đháp âng chính quyền vel đong cóh bh’rợ k’đhơợng lêy bh’rợ pay đươi khoáng sản, tu cóh pazêng công ty xoọc ắt cóh cr’chăl chêếc lêy, xay bhrợ pa đanh lâng nhăn bha ar đoọng bhrợ têng cớ nắc xa nay bh’rợ bhlưa chêếc lêy lâng pay bhrợ nắc k’nặ mr’cơnh, k’đháp đoọng ch’mêết lêy. Tấn Sỹ, CTV Đài P’rá VN xay truíh đhr’năng n’nâu đhị bha ar xrặ cơnh đâu:

  Lứch xa nay đoọng bhrợ têng lấh muy c’moo n’nâu, nắc muy rau la lay cơnh nắc công ty TNHH Nam Mai dzợ đoọng 16 cha nắc manuýh đhị zr’lụ pa bhrợ ắt pa bhrợ. Ting cơnh xay moon âng công ty, nắc đợ công nhân n’nâu nắc n’jứah đương zư lêy đợ pr’đươi cóh hầm, nắc n’jứah chêếc lêy, nhăn bhrợ pa đanh bha ar đoọng bhrợ têng đhị cr’noon 8 chr’val Phước Hiệp, chr’hoong Phước Sơn. Muy rau cắh crêê cơnh nắc bh’rợ chêếc lêy, xay moon đhr’năng đợ bấc đoọng xay moon nhăn bha ar nhăn bhrợ pa đanh nắc êếh rau muy đơn vị ắt đhị p’pâng hân đoo ting bhrợ têng bh’rợ n’nâu. T’coóh Nguyễn Văn Hùng, Công ty TNHH Nam Mai, chr’val Phước Hiệp, chr’hoong Phước Sơn prá:

Bh’rợ pa bhrợ nâu cơy nắc vêy 16 cha nắc, lâng acu nắc 16 cha nắc xoọc chêếc lêy, công nhân glúh mót, pa bhrợ cóh công ty âng cu nắc lứch vêy hợp đồng pa bhrợ crêê cơnh, bh’rợ chêếc lêy n’nâu nắc tơợ giám đốc công ty TNHH Nam Mai đương nhăn đoọng đhi noo choom ma chêếc lêy đoọng đương bha ar đoỌng phép bhrợ têng.

Cắh muy công ty Nam Mai, nắc cóh 11 công ty lứch phép đoọng bhrợ têng ha mơ dzợ, nắc bh’rợ lướt chêếc lêy, xay moon đợ bấc xang n’nắc nhăn bhrợ pa đanh bha ar đoọng phép bhrợ têng công dzợ dưr vaíh ting cơnh: âng ngai đoo nắc bhrợ. Cóh ch’ngai zr’lụ ắt mamông âng đhanuôr, cóh m’pâng crâng k’coong, nắc bh’rợ k’đhơợng lêy pazêng đơn vị lứch phép đoọng bhrợ têng đhị Phước Sơn nắc zr’nắh k’đháp pa bhlâng. Hân đhơ cóh c’moo 2016 lâng pazêng c’xêê tr’nơớp c’moo 2017, chr’hoong Phước Sơn ơy bhrợ têng k’zệt chu bh’rợ lướt ch’mêết lêy, toom coóp, hân đhơ cơnh đêếc k’đháp đoọng n’năl hân đoo vêy ta đoọng bhrợ lâng hân đoo xoọc ta bhrợ têng đhị công ty lứch phép bhrợ têng. Rau đâu xoọc bhrợ bil bal bấc pa bhlâng cr’van khoáng ản, công cơnh rau pay pa chô thuế đhị chr’hoong Phước Sơn. T’coóh Nguyễn Đức Toàn, Trưởng phòng Tài nguyên môi trường chr’hoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam prá:

Xoọc đâu rau k’đháp cóh bh’rợ k’đhơợng xay lâng apêê doanh nghiệp cắh dzợ vêy bha ar phép đoọng bhrợ têng, nắc pazêng apêê đơn vị n’nâu l’lăm ahay nắc lứch vêy ta đoọng phép bhrợ têng, nắc nâu cơy apêê đoo lứch ặ phép bhrợ têng, đhêy pa bhrợ đoọng nhăn bha ar bhrợ têng cớ, nhăn chêếc lêy đoọng xay moon đợ bấc, bh’rợ k’đhơợng lêy zr’nắh k’đháp pa bhlâng, k’đháp nắc apêê đoo tông bhrợ têng, tu máy móc, pr’đươi dzợ đớc đhị đêếc, manuýh bhrợ công cóh đêếc, bấc bêl công p’loon tông bhrợ, ahêê k’đháp đoọng k’đhơợng lêy.

Đợ đhr’năng bhrợ têng lất xa nay nắc p’xó, zâl cắh đoọng đơơng âng máy móc, cắh đoọng mót ooy zr’lụ bhrợ têng khoáng sản, nắc lâng đợ đhr’năng xoọc ắt cóh cr’chăl chêếc lêy, xay moọ đợ bấc, nhăn bhrợ pa đanh bha ar đoọng phép bhrợ têng nắc bh’rợ k’đhơợng lêy âng chr’hoong Phước Sơn xoọc lum bấc rau zr’nắh k’đháp. T’coóh Nguyễn Quảng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Phước Sơn prá:

Nắc tơợ tr’nơớp c’moo, chr’hoong công ơy k’dua apêê doanh nghiệp đhị chr’hoong đoọng xay moon đợ bha ar bha tơ crêê tước ooy bh’rợ k’đhơợng lêy lâm khoáng sản. Đhị xa nay bha ar đoọng phép bhrợ têng lứch chr’nắp nắc apêê đơn vị nhăn bhrợ pa đanh, đoọng nhâm mâng rau k’đhơợng lêy, cóh cr’chăl n’nâu nắc chr’hoong công ta luôn lướt ch’mêết lêy công cơnh xoọc đâu pazao đoọng ooy apêê chr’val, zr’lụ đăn đhị bhrợ têng đoọng ch’mêết lêy, đơớh loon xay moon ooy uỷ ban chr’hoong đoọng toọm rơợng griing đợ đhr’năng lứch phép đoọng bhrợ têng nắc dzợ tông bhrợ têng.

T’bhlâng zâl cha groong, ch’mêết lêy pr’hơợc, cắh pazao đoọng ooy chính quyền cấp chr’val k’đhơợng lêy nắc đhiệp bh’rợ cóh tr’nơớp a năm, ooy đanh đươnh nắc vêy đợ bh’rợ ghít lấh mơ, crêê cơnh lấh mơ, bhrợ têng cơnh ooy đoọng cr’van khoáng sản doọ choom dưr bil, công cơnh môi trường doọ crêê ta pa hư ngân tu apêê công ty đơơng âng xa nay nắc: lướt chêếc lêy- xay moọ đợ bấc lang nhăn bhrợ pa đanh bh’rợ bhrợ têng cơnh xoọc đâu đhị Phước Sơn./.

BẤT CẬP TRONG QUẢN LÝ

DOANH NGHIỆP KHAI THÁC KHOÁNG SẢN HẾT PHÉP

Ở PHƯỚC SƠN

Trên địa bàn huyện Phước Sơn có 12 công ty, doanh nghiệp khai thác khoáng sản. Đến thời điểm hiện tại chỉ có 1 công ty Cổ phần khai thác khoáng sản SSG được cấp phép khai thác, còn lại tất cả đều đã hết phép và đang trong giai đoạn thăm dò, gia hạn và xin giấy phép khai thác mới. Đây là khó khăn của chính quyền địa phương trong việc quản lý khai thác khoáng sản, bởi trong số công ty đang trong giai đoạn thăm dò, gia hạn và xin giấy phép khai thác mới thì ranh giới giữa thăm dò và khai thác khá mong manh, khó kiểm soát. …

Hết phép khai thác hơn một năm nay, song có một điều nghịch lý là công ty TNHH Nam Mai vẫn duy trì đội quân 16 người tại khu vực khai thác. Theo giải thích của công ty, thì số công nhân trên vừa bảo vệ cơ sở vật chất hầm lò, vừa tiến hành thăm thăm dò, xin gia hạn giấy phép khai thác tại thôn 8 xã Phước Hiệp, huyện Phước Sơn. Có một điều nghịch lý là vấn đề thăm dò, đánh giá trữ lượng để báo cáo xin gia hạn giấy phép lại không hề có một đơn vị trung lập nào tham gia vấn đề này. Ông Nguyễn Văn Hùng, Công ty TNHH Nam Mai, thôn xã Phước Hiệp, huyện Phước Sơn cho biết:

 Hoạt động bây giờ có 16 người, cả mình là 16 người đang thăm dò, công nhân ra vào làm công ty mình thì có hợp đồng lao động đàng hoàng, thăm dò này thì bên giám đốc công ty TNHH Nam Mai xin để anh em tự thăm dò chờ giấy phép.

Không riêng công ty Nam Mai, mà ở 11 công ty hết phép còn lại thì tình hình tự thăm dò, đánh giá trữ lượng rồi xin gia hạn giấy phép vẫn diễn ra theo kiểu “ai làm nấy biết”. Ở xa khu dân cư, giữa rừng núi hoang vu, nên việc quản ý các đơn vị hết phép tại Phước Sơn là khá khó khăn. Mặc dù trong năm 2016 và những tháng đầu năm 2017, huyện Phước Sơn đã tổ chức hàng c hục đợt kiểm tra, truy quét đột xuất, song vẫn khó phân biệt được đâu là  gia hạn và đâu là khai thác tại các công ty hết phép. Điều này đang gây thất thoát lớn về nguồn tài nguyên khoáng sản, cũng như nguồn thu thuế tại huyện Phước Sơn. Ông Nguyễn Đức Toàn, Trưởng phòng Tài nguyên môi trường huyện Phước Sơn, Quảng Nam cho biết thêm:

 Hiện nay cái khó khăn quản lý đối với các doanh nghiệp không còn phép thì tất cả các đơn vị này trước đây đều được cấp phép hết, nhưng giờ họ hết phép, tạm dừng hoạt động để gia hạn, xin thăm dò đánh giá trữ lượng, việc này quản lý rất khó, khó là giữa họ lén lút khai thác, bởi vì máy móc, phương tiện cũ người ta còn lại, công nhân ở lại, nhiều khi tranh thủ làm lén lút này nọ, mình khó quản lý.

Những trường hợp khai thác trái phép thì đẩy đuổi, ngăn chặn phương tiện máy móc, cơ giới không cho vào khu vực khai thác kháng sản, thì với những trường hợp đang trong giai đoạn thăm dò, đánh giá trữ lượng, xin gia hạn giấy phép thì việc quản lý của huyện Phước Sơn đang gặp rất nhiều khó khăn., Ông Nguyễn Quảng-Phó Chủ tịch UBND huyện Phước Sơn, nói:

 Ngay từ đầu năm, huyện cũng đã mời các doanh nghiệp lên tại huyện để quán triệt các văn bản có liên quan đến công tác quản lý lâm khoáng sản. Trên tinh thần hết giấy phép thì các đơn vị tiếp tục xin gia hạn, để đảm bảo quản lý trong giai đoạn này thì huyện cũng thường xuyên kiểm tra giám sát cũng như hiện nay giao cho các xã, cơ sở nơi gần gũi địa bàn nhất kiểm tra xem xét kịp thời báo cáo ủy ban huyện để xử lý nghiêm các trường hợp hết phép mà vẫn tiếp tục khai thác.

Tăng cường truy quét, kiểm tra đột xuất, hay giao về cho chính quyền cấp xã quản lý chỉ là biện pháp trước mắt, còn lâu dài hơn thì phải có phương án cụ thể, minh bạch hơn, làm sao để nguồn tài nguyên khoáng sản không bị thất thoát một cách vô lý, cũng như môi trường không bị tàn phá một cách nghiêm trọng bởi những công ty mang danh nghĩa “thăm dò-đánh giá trữ lượng và xin gia hạn khai thác” như hiện nay tại Phước Sơn./.