Đhị vel O Ngol, chr’val Ia Vê, chr’hoong Chư Prông, xa nưl chiing goong, cr’liêng pr’hát lâng zâp j’niêng bh’rợ ty chr’năp xoọc zư lêy lâng bhrợ clan bhưah coh đhanuôr đăh bhiệc bhrợ têng cha, pa dưr pr’ăt tr’mung đhanuôr. O Ngol vaih năc c’leh pr’dzoọng vel bhươl t’mêê coh zr’lụ đhanuôr acoon coh, lâng râu pa zưm têy âng pa zêng đhanuôr, bhrợ pa dưr vel bhươl ting t’ngay ting k’van k’bhộ, văn minh lâng liêm bâc pr’hoọm acoon coh

T’ngay lưch tuần đhị đông văn hoá vel O Ngol, chr’val Ia Vê, chr’hoong Chư Prông (tỉnh Goa Lai) r’rộ r’răm xa nưl chiing goong, cr’liêng pr’hát lâng p’rá cr’chăng. Bh’rợ pa choom đoọng chiing goong lâng hát pr’hat acoon coh Jarai vaih năc dinh hoạt pr’hat xa nưl zâp g’luh, vêy ting pâh âng bâc ơl apêê đhanuôr. Năc manưih bhrợ pa zưm apêê pân đil vel O Ngol đh’rưah ting pâh zư lêy đợ râu văn hoá liêm chr’năp acoon coh, amoó Siu H’Báo đoọng năl:

“Pr’hat xa nưl Jarai cung vêy bơr pêê pr’hat hơnh deh ooy zâp apêê anh hùng xoọc bêl tr’zêl tr’penh ahay. Pa đhang moon cơnh pr’hát “Ơ apêê a’dêy, a’va, anoo”, pr’hát “Hơk kơdơk - bhui har t’ngay giải phóng”... Lâh mơ năc đợ pr’hat ting cơnh pr’hat acoon coh đoọng hơnh deh Ava Hồ k’âng đơơng cách mạng. Bh’rợ tr’nêng xoọc đâu doọ dzợ zr’nắh k’đhạp cơnh ahay; tơợ bêl vaih điện thoại bhriêr ta bách, acu choom đươi dua liêm choom ha bh’rợ. Pa đhang moon cơnh a’đay bhrợ pa zưm apêê hội viên, bêl vêy râu xay moon, ta mooh đăh bhiệc bhrợ năc liêm buôn bhlâng”.

T’cooh vel Siu Jo hơnh deh moon: O Ngol năc đhị ặt bhrợ cách mạng, đhanuôr ta luôn đoàn kết, tin đươi ooy râu k’đhơợng bhrợ âng Đảng. Lâh 10 c’moo hanua, O Ngol ta luôn vêy bơơn ch’ner vel văn hoá cấp tỉnh. Ooy đâu, chr’năp lâh mơ năc zâp bh’rợ zư lêy lâng pa dưr zâp râu chr’năp văn hoá ty ahay:

“Acu hơnh deh bhlâng vêy apêê lang p’niên ting bhrợ pa choom chiing goong lâng zư lêy văn hoá ty ahay âng a’conh a’bhướp đợc đoọng. Ha dợ vel O Ngol vêy 3 c’bhuh chi ơh chiing goong đhị zâp ruh c’moo; c’bhuh đha đhâm chi ơh chiing goong, chiing goong apêê p’niên xa dơơr lâng apêê ga rựa t’ha... Vêy nghệ nhân Ama Nga lâng trưởng vel cung ting chi ơh chiing goong lâng apêê nâu. C’la cu t’cooh đhưr doọ dzợ k’rang k’noọ, tu ơy vêy apêê p’niên zư pa dưr. Chiing chr’năp ma bhưy bhlâng ooy pr’ăt tr’mung cơnh bêl lơi manưih bil, zâp bhiệc bhan chr’năp âng vel bhươl zêng vêy đươi xa nưl chiing.

Vel O Ngol vêy k’noọ 120 pr’loọng, 500 manưih, zêng nặc acoon coh Jarai. Vel ơy bơơn vel bhươl t’mêê tơợ 7 c’moo lăm ahay. Đhanuôr ta luôn đoàn kết bhrợ pa dưr pr’ăt tr’mung k’bhộ ngăn. Lâh mơ, bhiệc zư lêy zâp bh’rợ văn hoá cơnh chiing goong, chi ơh p’căh tr’coọ xa nưl acoon coh, múa xoang, hát pr’hát xa nưl năc đoo căh choom căh vaih ooy pr’ăt tr’mung đhanuôr. T’cooh Siu Huỳnh - Bí thư Chi bộ, Trưởng vek O Ngol moon:

“Xọoc đâu bâc râu ting t’ngay ting pa dưr pa xớc ting c’lâng k’rơ liêm, hân đhơ cơnh đêếc, văn hoá ty liêm ahay lêy zư pa dưr. Cơnh c’la cu cung t’bhlâng pa choom hát pr’hát acoon coh, hát đợ pr’hát xa nưl ty ahay âng acoon coh Jarai. Apêê p’niên, ga rựa t’ha zêng năl liêm ghit, tu cơnh đêếc vel đông ta luôn k’đơơng a’cọ, lâh mơ năc đăh bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê”.

T’cooh Siu Khlo, Bí thư Đảng uỷ chr’val Ia Vê, chr’hoong Chư Prông đoọng năl: Bhrợ têng cơnh Chỉ thị số 12 âng Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Gia Lai đăh bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê coh zr’lụ đhanuôr acoon coh, tơợ lưch c’moo 2018, vel O Ngol ơy bơơn zâp cr’noọ bh’rợ k’đươi moon lâng vaih mưy ooy đợ vel đông t’mêê liêm chr’năp âng tỉnh:

“Vel O Ngol bhrợ c’lâng xa nay “Nhà nước lâng đhanuôr đh’rưah bhrợ”, đhanuôr ơy bhrợ c’lâng chô tươc zâp vel đông bhưah liêm. Bơr đăh c’lâng vaih điện ang năc doọ k’pân bhiệc t’tông p’pay, bhrợ mốp lêt. Đông xang aih liêm, bhươn chr’noh vaih g’roong, vaih choh tơơm n’loong, coh cr’loọng vaih bhươn cà phê, a’moọt... Xọoc đâu bâc pr’loọng đông ơy vêy đông xây bhưah liêm, câl bâc râu pr’đươi pr’dua chr’năp cơnh xe bhrợ pa liêm k’tiêc, xe máy. Lâh mơ, coh vel dzợ vêy đông văn hoá, vêy c’bhuh chi ơh chiing cha gâr lâng zâp râu tr’coọ xa nưl acoon coh cơnh n’jưl goong, đàn Tơ rưng... zâp nghệ nhân lâng đhanuôr năl lêy chăp lâng zư đợc đợ văn hoá liêm chr’năp âng acoon coh đay”.

Vel O Ngol, chr’val Ia Vê, chr’hoong Chư Prông bêl đâu năc c’leh pr’dzoọng ooy vel bhươl t’mêê coh zr’lụ đhanuôr acoon coh tỉnh Gia Lai. Nâu đoo năc râu tr’ang liêm ooy đăh bhiệc zư lêy râu ma bhưy chr’năp đăh văn hoá xoọc đâu. Lâng râu moot bhrợ âng prang hệ thống chính trị, bh’rợ k’đơơng a’cọ âng apêê t’cooh vel, manưih bâc ngai chăp, lâng râu t’bhlâng bhrợ âng lang apêê p’niên ơy lâng xoọc chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê ting c’lâng nhâm mâng, văn minh lâng bâc pr’hoọm chr’năp liêm./.

HÌNH MẪU LÀNG NÔNG THÔN MỚI TRONG VÙNG DÂN TỘC THIỂU SỐ GIA LAI

Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc luôn được tỉnh Gia Lai đặc biệt quan tâm. Tại làng O Ngol, xã Ia Vê, huyện Chư Prông, tiếng cồng chiêng, lời hát dân ca và các nghi lễ truyền thống đang duy trì và lan tỏa trong cộng đồng song hành cùng việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân. O Ngol trở thành hình mẫu làng nông thôn mới trong vùng dân tộc thiểu số, với sự chung tay của cả cộng đồng, xây dựng buôn làng ngày càng giàu đẹp, văn minh và đậm đà bản sắc dân tộc

Ngày cuối tuần tại Nhà văn hóa cộng đồng làng O Ngol, xã Ia Vê, huyện Chư Prông (tỉnh Gia Lai) rộn rã tiếng cồng chiêng, lời hát dân ca và tiếng nói cười. Hoạt động truyền dạy cồng chiêng và hát dân ca Jarai đã trở thành sinh hoạt văn hóa định kỳ, với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Là người lập nhóm tập hợp phụ nữ làng O Ngol cùng tham gia giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, chị Siu H’Biáo, cho biết:

“Dân ca Jarai cũng có một số bài phát triển hát ca ngợi các anh hùng trong thời chiến tranh. Ví dụ như bài "Ơ các cậu, bác, các anh"; bài "Hơ̆k kơdơ̆k - vui mừng ngày giải phóng"... Đặc biệt là những bài dựa theo giai điệu dân ca hát để ca ngợi Bác Hồ dẫn dắt cách mạng. Công việc hiện nay không còn khó khăn như trước nữa; từ khi có điện thoại thông minh, mình biết sử dụng nó rất có ích cho công việc. Ví dụ mình tạo lập nhóm hội viên, khi cần thông báo và trao đổi công việc rất thuận lợi”.

Già làng Siu Jo tự hào: O Ngol là làng căn cứ cách mạng, người dân luôn đoàn kết, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng. Hơn 10 năm qua, O Ngol luôn đạt danh hiệu làng văn hóa cấp tỉnh. Trong đó, tiêu biểu là các hoạt động bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống:

“Tôi cảm thấy rất vui mừng vì có lớp trẻ tiếp nối học theo tấu chiêng và gìn giữ văn hoá truyền thống cha ông để lại. Riêng làng O Ngol có 3 đội chiêng ở các lứa tuổi: đội chiêng thanh niên, đội chiêng thiếu niên và đội chiêng người lớn tuổi.... Có cả nghệ nhân Ama Nga và thôn trưởng cũng tấu chiêng cùng anh em. Bản thân già không phải lo lắng nữa, vì đã có đội chiêng trẻ kế tục. Bởi vì chiêng rất quan trọng trong đời sống tâm linh, như: đám ma, bỏ mả và các lễ hội quan trọng của làng đều cần đến tiếng chiêng” - Già làng Siu Jo bày tỏ.

Làng O Ngol có gần 120 hộ, 500 khẩu, hầu hết là người dân tộc Jarai. Làng đã đạt chuẩn nông thôn mới từ 7 năm trước. Bà con luôn đoàn kết xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đặc biệt, việc duy trì các hoạt động văn hóa như cồng chiêng, biểu diễn nhạc cụ dân tộc, múa xoang, hát dân ca là nhu cầu không thể thiếu trong đời sống của bà con. Ông Siu Huỳnh - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn O Ngol, tâm sự.

“Xã hội ngày càng phát triển theo xu thế hiện đại, phải theo thời cuộc, nhưng văn hóa truyền thống tốt đẹp thì cần phát huy. Như bản thân tôi cũng cố gắng tập hát dân ca, hát những bài truyền thống cách mạng bằng dân ca Jarai. Người già người trẻ đều ý thức như vậy, nên kết qủa là làng chúng tôi làm gì cũng đều đi đầu, nhất là trong phong trào xây dựng nông thôn mới”.

Ông Siu Khlo, Bí thư Đảng ủy xã Ia Vê, huyện Chư Prông, cho biết: Thực hiện Chỉ thị số 12 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Gia Lai về xây dựng nông thôn mới trong vùng dân tộc thiểu số, từ cuối năm 2018, làng O Ngol đã đạt các tiêu chí; và trở thành một trong những làng nông thôn mới tiêu biểu của tỉnh.

“Làng O Ngol thực hiện chủ trương “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, người dân đã mở đường liên thôn thông thoáng, sạch đẹp. Hai bên đường làng đều có điện thắp sáng nên không xảy ra trộm cắp, tệ nạn xã hội. Nhà cửa gọn gàng, vườn tược có hàng rào, có hàng cây xanh, bên trong là vườn càphê, hồ tiêu.... Hiện nay nhiều gia đình đã có nhà xây khang trang, mua sắm dụng cụ sản xuất, sinh hoạt như xe cày, xe máy… Đặc biệt, làng có nhà văn hoá cộng đồng, có đội cồng chiêng và các loại nhạc cụ dân tộc như đàn goong, đàn Tơrưng... Các nghệ nhân và bà con luôn biết trân trọng và gìn giữ bản sắc văn hoá của dân tộc mình”.

Làng O Ngol, xã Ia Vê, huyện Chư Prông hôm nay là hình mẫu về một làng nông thôn mới trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Gia Lai. Đây là điểm sáng trong việc gìn giữ hồn cốt văn hóa dân tộc giữa dòng chảy hiện đại. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, vai trò gương mẫu của già làng, người uy tín, và sự tiếp nối tích cực từ lớp trẻ đã và đang góp phần xây dựng nông thôn mới theo hướng bền vững, văn minh và giàu bản sắc./.