Zập ngai zêng đơc nắc “Chợ pa câl bêl m’pâng ha dưm” Hòa Mỹ, tu chợ pa câl coh m’pâng ha dưm tước đâh ra diu lâng apêê ma chấc lêy đhị a đay tớt xang nắc đơc pa pan ra pặ pr’đươi đoọng pa câl, căh cợ tớt đhị k’tiếc tr’câl tr’bhlêy. Moọt hân noong đác nong clan tước clung, cung năc bêl chợ a xiu nâu pa câl r’rộ r’răm. 

Pazêng t’ngay đâu, pazêng clung đhị chr’hoong Phụng Hiệp zêng đác nong. Hậu Giang nắc zr’lụ ếp âng ĐBSCL, coh đêêc Phụng Hiệp nắc đhị ếp bhlầng, tu cơnh đêêc bơơn lêy nắc đhị k’rong bấc ơl a xiu. Bêl đác clan clung, cung năc bêl đhanuôr coh đâu đuối bhuông bơơn a xiu lâng rau vêy choom đươi. Tơợ bêl bơơn zập rau a xiu tơợ clung, đhanuôr năc k’rong pa câl đhị “Chợ pa câl bêl m’pâng ha dưm” Hòa Mỹ. Anoo Đặng Văn Giang đhị chr’val Hòa An, chr’hoong Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang đoọng năl: “C’moo đâu, đác nong đhậu lâh apêê c’moo lalăm. Đơc a’ruung bêl vêy bơơn bấc, bêl m’bứi. Bêl m’bứi bhlầng cung 3 – 4kg a xiu zập rau. Bêl nấc năc cung 6 – 7kg a xiu. Nâu kêi a cu pa câl vêy bơơn 860 r’bhầu đồng”.

Căh năl “Chợ pa câl bêl m’pâng ha dưm” Hòa Mỹ vêy tơợ ha bêl, vêy ngai moon, chợ nâu ơy vêy tơợ 20 c’moo hay. Ha dợ căh ngai năl ghit nâu nắcmuy coh pazêng chợ cha chrih coh zr’lụ tu pa câl moọt ha dưm tước đâh ra diu a năm.

Dâng 12h ha dưm, bêl vel bhươl ơy bêch năc chợ nâu tơợp pa câl. Coh đhăm k’tiếc n’juối mơ 300m muy đăh nắc toor c’lâng, muy đăh năc k’ruung đác, căh vêy ra pặ rau đơc pr’đươi pa câl, apêê nắc tớt nha nhọn ra pặ pa câl truih c’lâng nâu, apêê căh vêy bắt điện ang năc muy muy bêệ pin k’đhơợng coh têy căh cợ nắc pơng ooy a cọ đoọng dzool ang. Zập rau a xiu coh clung cơnh: ch’ruôh, jan, ch’canh, a xiu rô, lươn, a chông, a tam… bơơn apêê zươc câl bấc, đanh đanh vêy pa câl zêng lâng a đha, a tưch, rơ veh âng đhanuôr đơơng pa câl ooy chợ nâu. Tơợ ơy ta mooh chr’năp zươc câl lâng chroot zên xang, apêê nắc đơơng pa câl cớ đhị apêê chợ Cần Thơ, Vĩnh Long, Sóc Trăng… Amoó Lê Thị Loan, muy cha nắc pa câl đhị chợ đoọng năl: "Coh chợ nâu pa câl căh vêy bấc, tu năc chợ đhị vel bhươl, đơơng pa câl têh ooy piing năc vêy bấc apêê câl. Tươc 12h ha dưm năc a cu tước câl, hau apêê pa câl năc a cu câl lưch, năc cơnh a xiu ch’ruôh, a đuh, z’rang... k’rong câl lưch, hân noo nâu câl doọ bấc zên. Tước mơ 3h ra diu nắc a cu đấc Cần Thơ pa câl, pa câl xang nắc chô”.

“Chợ pa câl bêl m’pâng ha dưm” Hòa Mỹ bấc bhlầng nắc mơ 1 giờ ra diu. Bêl đâu, dưp ghe, xuồng bấc ơl ma nuyh zập tơợ chô ooy đâu. Chợ buôn vêy lâh 10 cha năc k’rong câl, bêl năc tước 20 cha nắc tước k’rong câl xang nắc pa câl cớ t’bơơn tr’bứi zên. Lalăm a hay moọt hân noo đác dơng, apêê k’rng câl bấc tước 4 – 5 tấn a xiu ha dợ pazêng c’moo đăn đâu, zập acoon nạ dưp đác căh dzợ bấc cơnh lalăm nắc zập ha dưm apêê câl dưp piing 1 tấn axiu. P’căn Lâm Thị Chiến ặt đhị vel 5, chr’val Hòa Mỹ, k’rong câl a xiu đhị chợ nâu k’nặ 30 c’moo đâu prá xay: “Nâu kêi năc k’rong câl cung m’bứi, mơ 50 – 60kg a a xiu zập rau. A xiu pậ câl ha dưm nua nắc 110 r’bhầu đồng/kg, nâu kêi dzợ 100 r’bhầu đồng/kg. A đay năc pa câl cớ đoọng ha pêê 105 – 110 r’bhầu đồng/kg doọ lâh bấc zên, apêê pa câl la leh năc bấc zên. Chấc bhrợ zập rau, căh pa bhrợ ặt l’ngooh cung xơợng ngọop ngap”.

Tơợ bêl pa câl lưch bh’nơơn chr’noh, đhanuôr nắc k’rong chô ooy apêê quán cà phê truih k’ruung. Apêê đh’rưah âm cà phê, âm trà đh’rưah prá xay zập rau tơợ bh’rợ bhrợ cha tước bh’rợ học hành âng acoon a nại. Xoọc pa prá cơnh đêêc năc apêê xay tước ha y cơnh lâng đhr’năng a xiu a chông m’bứi r’dợ cơnh xoọc đâu nắc căh năl ha bhêl “Chợ pa câl bêl m’pâng ha dưm” Hòa Mỹ nâu căh dzợ./.

MÙA NƯỚC NỔI GHÉ THĂM “CHỢ MA CHỒM HỔM” HÒA MỸ

Ở xã Hòa Mỹ, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang có một chợ cá đồng đã tồn tại hàng chục năm qua. Mọi người thường gọi là “Chợ ma chồm hổm” Hòa Mỹ, bởi lẽ chợ họp vào lúc nửa đêm về sáng và các thương lái tự chọn cho mình một chỗ rồi kê chiếc ghế nhỏ để ngồi hoặc ngồi xổm để trao đổi, mua bán. Vào mùa nước nổi tràn đồng, cũng là lúc chợ cá này khá nhộn nhịp. 

Những ngày này, các cánh đồng ở huyện Phụng Hiệp đã mênh mông nước. Hậu Giang là vùng đất trũng ở ĐBSCL, trong đó Phụng Hiệp là nơi trũng nhất, nên được xem là “rún cá”. Khi con nước tràn đồng, “nhảy khỏi bờ” cũng là lúc cư dân nơi đây lênh đênh trên những chiếc xuồng, vỏ lãi giữa vùng bao la nước, ngầu đục phù sa để săn lùng sản vật do thiên nhiên ban tặng. Sau khi đánh bắt các loại thủy sản đồng “rặc”, bà con hội tụ về bán ở “Chợ ma chồm hổm” Hòa Mỹ. Anh Đặng Văn Giang ở xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang cho biết: “Năm nay nước lên nhiều hơn mọi năm. Đặt dớn có đêm trúng, đêm thất, thất thì cá lóc nó ít lại, còn cá rô, cá sặt nhiều cỡ 3-4kg. Trúng thì như bữa nay vậy đó, hồi nãy cân cũng 6-7kg cá lóc. Bữa nay tôi bán được 860 ngàn đồng.”

Chẳng rõ “Chợ ma chồm hổm” Hòa Mỹ có từ lúc nào, có người nói chợ hình thành cách đây hơn 20 năm. Tuy nhiên ai cũng biết rõ đây là một trong những chợ lạ trong vùng bởi chỉ họp vào lúc nửa đêm về sáng.

Tầm khoảng 12 giờ đêm, khi khắp làng quê yên ắng, mọi người còn chìm sâu trong giấc ngủ say thì chợ đã bắt đầu nhóm họp. Trên khoảnh đất dài khoảng 300 mét một bên là lộ, một bên là sông, không bày biện lô sạp, không bố trí đèn đuốc sáng trưng, các thương lái tự chọn cho mình một chỗ rồi kê chiếc ghế nhỏ để ngồi hoặc ngồi xổm để trao đổi, mua bán với người dân qua ánh sáng phát ra từ những chiếc đèn pin được mọi người cầm trên tay hoặc đeo trước trán. Các loại thủy sản đồng “rặc” như cá lóc, cá trê, cá rô, lươn, tôm, tép… được các thương lái “săn” nhiều nhất, thi thoảng còn có cả gà, vịt, mớ rau mùa nước nổi… của người dân mang ra chợ bán.  Sau khi ngã giá, cân, đong và thanh toán xong xuôi, các thương lái đưa hàng đến  bán ở các chợ Cần Thơ, Vĩnh Long, Sóc Trăng... Chị Lê Thị Loan, một thương lái ở chợ cho biết: “Chợ mình ở đây thì bán không được bao nhiêu vì chợ vườn mà, đưa lên xa ở trển thì bán có lời nhiều hơn một chút vậy đó. Cũng như 12h khuya em thức rồi ra ngoài mua, ai bán gì em mua hết cái nấy, cũng như cá lóc, ếch, nhái, tép này kia gom hết, cũng như mùa nước này hơi dội nó rẻ. Rồi tới 3h em bắt đầu chạy lên Cần Thơ, xuống đồ bán xong giờ nào về giờ nấy.”

“Chợ ma chồm hổm” Hòa Mỹ đông nhất là vào khoảng 1 giờ sáng. Lúc này dưới bến đậu kín ghe, xuồng, vỏ lãi của người dân từ mọi nơi tụ họp về. Chợ thường có hơn 10 thương lái, lúc nhiều lên đến hơn 20 người thu mua sản vật từ người dân sau đó bán lại để kiếm lời. Trước đây vào mùa nước nổi, thương lái mỗi đêm thu mua đến 4-5 tấn cá nhưng những năm gần đây, thủy sản trong tự nhiên không còn dồi dào như trước nên mỗi đêm họ chỉ thu mua được trên dưới 1 tấn cá. Bà Lâm Thị Chiến ở ấp 5, xã Hòa Mỹ, thu mua cá ở chợ này gần 30 năm tâm sự: “Bữa nay cũng thất rồi thu mua được chừng 50-60kg hà cá lóc, cá trê, lươn đủ thứ hết. Cá lớn thu mua bữa hổm thì 110 ngàn/kg, giờ còn có 100 ngàn đồng/kg hà. Mình bỏ lại cho bạn hàng 105- 110/kg chứ không có mắc, có người ta bán lẻ mới mắc. Mình mần bậy kiếm tiền, hổng mần cũng buồn.”

Sau khi bán hết hàng nông sản cho thương lái, bà con tụ họp về các quán cà phê ven sông. Bên ly cà phê, tách trà ấm nóng, chia nhau điếu thuốc hút chờ trời sáng, mọi người rôm rả cười nói, bàn chuyện mùa màng, chuyện giăng lưới cắm câu, chuyện học hành của con cái. Trong những câu chuyện hào sảng, phóng khoáng ấy đôi lúc họ cũng suy tư khi thấy nguồn tôm cá tự nhiên ngày một ít đi và chợt ngậm ngùi, tiếc nuối nghĩ đến một ngày “Chợ ma chồm hổm” Hòa Mỹ  không còn./.