Bấc chr’hoong da ding ca coong tỉnh Quảng Nam k’rong đơơng chính sách liêm ma mơ bhlưa pân đil lâng pân jưih, tr’bơơn tr’pay, cha groong tr’vay tr’lin… tước zập pr’loọng đhanuôr, chroi k’rong pa dưr dal c’năl pháp luật, zêl lơi tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi đhị zr’lụ da ding ca coong Quảng Nam.

Ađhi Trần Thị T., ặt đhị tổ dân phố 1, thị trấn Khâm Đức, chr’hoong da ding cacoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, c’moo đâu 16 c’moo ha dợ ơy vêy ca coon k’nặ 15 c’xêê. Lêy pran mặt k’chit bêl amoó xay ooy tr’mông âng đay, Trần Thị T. truih, bêl học lớp 9, T. vêy chr’roonh. Tước bêl a chắc ặt k’đhap 2 c’xêê ha dợ căh năl, bêl luônh ga mắc ặ nắc pr’loọng đơơng T. vối siêu âm nắc bơơn năl a chắc k’đhap 4 c’xêê. Trần Thị T. đoọng năl, n’niên ca coon mơ bơr pêê c’xêê ha dợ anhi căh ơy bhrợ bhiệc xay xơ. T. xơợng hay họong loom tu c’la đay nắc bhrợ ca căn tơợ đâh, căh ma bh’rợ tr’nêng, ma mông g’nưm tơợ aconh căn.

“Acu nắc g’luh tr’nơợp vêy ca coon tu cơnh đêêc căh choom họom rao đoọng a đoo, căh năl cơnh chấc k’rang zư. Bêl ca coon ca ay, a cu cung căh vêy zên câl za nươu. Căh vêy zên câl sữa đoọng ca coon âm”.

Cr’chăl hay, Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam ơy xay bhrợ liêm choom Dự án 10 đăh “Truyền thông, xay moon, t’pâh moon coh zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong” âng xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ặt tr’mông đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong. Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam ơy pa zưm git liêm lâng apêê Hội đoàn thể tơợ pr’đơợ xay bhrợ bấc bh’rợ xay moon pháp luật đoọng ha đhanuôr đhị apêê vel, bhươl pa bhlầng k’đhap k’ra. Bhiệc xay moon bơơn bhrợ têng lâng bấc cơnh liêm choom lâng j’niêng cr’bưn pr’ặt tr’mông âng đhanuôr acoon coh, da ding ca coong. P’căn Đinh Thị Minh, Tổ trưởng Tổ dân phố 1, thị trấn Khâm Đức, chr’hoong Phước Sơn đoọng năl, cán bộ pân đil, đoàn đha đhâm c’mor ơy “lướt zập c’riing, t’coọ zập pr’loọng” xay moon k’đhơợng lêy đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ dzợ p’niên k’tứi lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng.

“Hội Pân đil chr’val nắc bhrợ cớ kế hoạch đoọng ta luôn t’bhlầng bh’rợ xay moon oọ đơc vaih đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi. Azi xiêr tước zập pr’loọng đoọng xay moon, oọ lâh vaih đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi lâng tr’pay ma nuyh coh k’bhuh xoọng đhị zr’lụ đhanuôr acoon coh dzợ k’đhap k’ra lâng pazêng đhị buôn vaih đhr’năng nâu”.

Tơợ c’moo 2020 tước nâu kêi, Phòng Acoon coh chr’hoong Phước Sơn pa zưm lâng apêê chr’val xay bhrợ Đề án “Pa xiêr đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi lang tr’pay ma nuyh coh k’bhuh xoọng đhị zr’lụ đhanuôr acoon coh cr’chăl 2021 0 2025”. Cr’chăl 2021 – 2022, đhị vel đong vêy 35 đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng, tước c’moo 2023 xiêr dzợ 24 đhr’năng. C’moo 2024, đợ đhr’năng tr’pay tơợ p’niên k’tứi xiêr dzợ 15 đhr’năng.

Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam ơy xay bhrợ pậ bhưah cr’noọ bh’rợ câu lạc bộ “Moon căh lâng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng”. Apêê coh câu lạc bộ pa zưm lâng apêê t’cooh bhươl, ma nuyh vêy bấc ngai chăp ta luôn tước zập pr’loọng đhanuôr xay moon năl ghit đăh pazêng rau căh liêm âng đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng. Apêê vel đong cung ơy bhrợ apêê g’luh sinh hoạt vel bhươl, pa zưm đhị zập bêl họp đhanuôr đoọng xay moon apêê xa nay bh’rợ âng Đảng, chính sách, pháp luật âng Nhà nước, pa  bhlầng nắc Luật tr’bơơn tr’pay, Luật ma mơ mr’cơnh bhlưa pân đil lâng pân jưih, zêl cha groong tr’vay tr’pooh coh pr’loọng đong… pa têệt lâng xa nay “Oọ bơơn k’diic, pay k’điêl tơợ p’niên, oọ tr’bơơn tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng”.

Amoó Hồ Thị Hinh, đhị chr’val Phước Chánh, chr’hoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, cr’noọ bh’rợ “Câu lạc bộ pân đil moon căh lâng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng” dưr vaih nắc ơy zooi đhanuôr Giẻ Triêng coh chr’val năl lâh mơ ooy pazêng rau căh liêm tu tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng:

“Bêl đhanuôr pâh lớp tập huấn âng Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam, c’la cu nắc chô xay moon đoọng ha đhanuôr coh vel oọ đoọng acoon đhi ọo đâh bơơn k’diic, pay k’điêl, oọ tr’kiêng tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng”.

Đhị apêê trường học da ding ca coong, học sinh ặt học đhị nội trú âng trường ha dợ aconh căn lâng nhà trường căh lâh pa ghit bhrợ vaih đhr’năng học sinh a chắc k’đhap. T’cooh A Lăng Mai, Trưởng Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam đoọng năl, Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam ơy pa zưm lâng Sở Giáo dục lâng Đào tạo, Hội Liên hiệp Pân đil tỉnh lâng apêê vel đong da ding ca coong bhrợ cr’noọ bh’rợ xay moon đăh k’chụt lơi đhr’năng tr’bơơn tr’pay tơợ p’niên k’tứi, tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng coh trường học, zr’lụ ặt ma mông, bhrợ g’luh tr’thi; sân khấu hóa đoọng pa dưr dal c’năl đoọng ha học sinh.

“Ban Acoon coh ơy pa zưm bhrợ liêm ghit lâng apêê chr’hoong, sở ngành, pa bhlầng nắc xiêr tước apêê chr’val đoọng xay moon. Chr’hoong cung t’vaih pr’đơợ, chr’val cung cơnh đêêc đoọng xay bhrợ bh’rợ nâu. Bh’nơơn pazêng c’moo hay nắc Ban Acoon coh bhrợ tập huấn đơ bhlầng. Rau bơr nắc pa zưm lâng Sở Giáo dục lâng Đào tạo, apêê trường học bhrợ g’luh xay moon đoọng ha học sinh, pa bhlầng nắc cấp THCS, THPT. Rau pêê nắc tơợ zập bha ar xrặ đơơng tước têy âng đhanuôr acoon coh lâng xa nay buôn năl, buôn hay, bhrợ cơnh ooy đoọng ha đhanuôr oọ bhrợ lết xa nay pháp luật”./.

QUẢNG NAM: NHIỀU GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU

VẤN NẠN TẢO HÔN

Vấn nạn tảo hôn tại các bản làng miền núi Quảng Nam hiện vẫn còn xảy ra khá phức tạp. Nhiều huyện miền núi tỉnh Quảng Nam tập trung đưa chính sách bình đẳng giới, hôn nhân và gia đình, phòng chống bạo lực... đến từng hộ dân, góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật, đẩy lùi nạn tảo hôn tại khu vực miền núi Quảng Nam.

Em Trần Thị T., ở tổ dân phố 1, thị trấn Khâm Đức, huyện miền núi Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, năm nay 16 tuổi nhưng đã có con gần 5 tháng tuổi. Dáng vẻ vụng về, e ngại khi nhắc lại hoàn cảnh của mình, Trần Thị T. kể, lúc học lớp 9, T. có bạn trai. Đến lúc mang thai cả 2 đều không hay biết, đến khi thai lớn, gia đình đưa T. đi siêu âm thì mới hay đã mang thai 4 tháng. Trần Thị T. cho biết, sinh con được vài tháng nhưng cả hai vẫn chưa làm lễ cưới. T. hối hận khi làm mẹ quá sớm, không có việc làm, sống dựa vào bố mẹ.

“Tôi mới sinh con lần đầu nên cũng chưa biết tắm cho con, chưa biết chăm sóc con. Khi con đau, tôi cũng không có tiền mua thuốc. Không có tiền mua sữa cho con uống”.

Thời gian qua, Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam đã triển khai hiệu quả Dự án 10 về “Truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam đã phối hợp chặt chẽ với các Hội đoàn thể ở cơ sở triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân ở các thôn, bản đặc biệt khó khăn. Việc tuyên truyền được thực hiện bằng nhiều hình thức phù hợp với đặc điểm, phong tục tập quán của từng dân tộc, vùng miền. Bà Đinh Thị Minh, Tổ trưởng Tổ dân phố 1, thị trấn Khâm Đức, huyện Phước Sơn cho biết, cán bộ phụ nữ, đoàn thanh niên đã “đi từng ngõ, gõ từng nhà” tuyên truyền về ngăn chặn hôn nhân cận huyết thống và tảo hôn.

“Hội Phụ nữ xã tiếp tục xây dựng kế hoạch để thường xuyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhân rộng thêm mô hình Chi hội Phụ nữ không có trường hợp tảo hôn. Chúng tôi xuống trực tiếp từng hộ gia đình để tuyên truyền giảm bớt tình trạng tảo hôn tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn khó khăn và những nơi có nguy cơ xảy ra tảo hôn”.

Từ năm 2020 đến nay, Phòng Dân tộc huyện Phước Sơn phối hợp với các xã triển khai thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2025”. Giai đoạn 2021 - 2022, trên địa bàn có 35 trường hợp tảo hôn, đến năm 2023 giảm xuống còn 24 trường hợp. Năm 2024, số trường hợp tảo hôn giảm còn 15 trường hợp.

Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam đã triển khai rộng rãi mô hình câu lạc bộ “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”. Các thành viên trong câu lạc bộ phối hợp với các già làng, người có uy tín thường xuyên đến từng hộ dân để tuyên truyền người dân hiểu rõ về những hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Các địa phương cũng đã tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng, lồng ghép vào những buổi họp làng để tuyên truyền và tư vấn về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình... gắn với thông điệp “Không kết hôn sớm, không lấy nhau trong cùng dòng họ”.

Chị Hồ Thị Hinh, ở xã Phước Chánh, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam cho biết, mô hình “Câu lạc bộ phụ nữ nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống” ra đời giúp người dân Giẻ Triêng trong xã hiểu hơn về những hệ luỵ của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống:

“Khi bà con dự lớp tập huấn của Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam, bản thân tôi sẽ về tuyên truyền, vận động người dân trong làng không để con cái lập gia đình sớm khi chưa đủ tuổi, hạn chế hôn nhân cận huyết thống”.

Tại các trường học ở miền núi, học sinh ở lại trong khu nội trú của trường nhưng gia đình và nhà trường thiếu giám sát dẫn đến việc nhiều trường hợp học sinh mang thai. Ông A Lăng Mai, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam cho biết, Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh và các địa phương miền núi xây dựng mô hình tuyên truyền về đẩy lùi tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong nhà trường, khu dân cư; tổ chức các hội thi, sân khấu hóa để nâng cao nhận thức cho học sinh.

 “Ban Dân tộc đã phối hợp làm rất tốt, chặt chẽ huyện, sở ban ngành, đặc biệt là xuống các xã để tuyên truyền, vận động. Huyện cũng tạo điều kiện, xã cũng tạo điều kiện để triển khai nhiệm vụ này. Kết quả những năm vừa rồi thì Ban Dân tộc chủ yếu là tập huấn. Thứ hai là phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo và các trường tổ chức tuyên truyền cho đối tượng học sinh, nhất là ở cấp THCS, THPT. Thứ ba là qua tờ rơi, phát cho đồng bào với nội dung ngắn gọn dễ hiểu, để họ biết được thế nào là tảo hôn, để họ không lặp lại các vi phạm trái quy định"./.