Coh bấc c’moo ahay, pr’loọng đong anoo Hồ Văn Như, ắt coh cr’noon Pi Ây 1, chr’val Quảng Nhâm, chr’hoong A Lưới năc pr’loọng đong đharựt. Pr’ắt tr’mông âng diic điêl đha đhâm c’mor đh’rưah lâng apêê k’coon k’tứi ta luôn coh đhr’năng ta bhúch bấc râu tu căh ơy n’năl cơnh bhrợ cha, pa dưr pr’ắt tr’mông âng pr’tr’mông. C’moo 2022, tơợ xa nay bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong, pr’loọng đong anoo năc vêy vel đong đoọng m’ma sâm Bố Chính đh’rưah lâng pazêng râu pr’đươi, phân bón đoọng pa dưr bh’rợ pa bhrợ. Anoo năc dzợ vêy ta đoọng m’ma c’roóc ting cơnh Đề án pa dưr bh’rợ băn c’roóc âng chr’hoong. Tước nâu cơy, đhăm k’tiếc choh sâm Bố Chính âng pr’loọng đong anoo năc lâh 2 héc ta đh’rưah lâng 10 p’nong c’roóc, zập c’moo đợ zên bơơn pay pa chô lâh 200 ức đồng.

Anoo Hồ Văn Như bhui har bêl râu zooi đoọng âng Nhà nước đh’rưah lâng xa nay pa choom, pazao đoọng khoa học kỹ thuật âng cán bộ khuyến nông vel đong năc pr’loọng đong anoó bơơn t’bil lơi ha ul đharựt: “Acu tơớp choh sâm tơợ c’moo 2022, tước c’moo 2023 công vêy choh p’xoọng lâng ơy bơơn pay pa chô. Ting cơnh xa nay prá xay năc tơơm sâm Bố Chính vêy chr’năp ooy kinh tế bấc lâh mơ lâng pazêng tơơm chr’noh râu lơơng. Lâh n’năc, bơơn râu zooi đoọng tơợ Đề án băn c’roóc âng chr’hoong năc pr’loọng đong bhrợ t’bhưah bh’rợ băn c’roóc đoọng pa dưr râu bơơn pay pa chô, kinh tế xoọc đâu công nhâm mâng, vêy pr’đơợ đoọng băn par k’coon”.

Quảng Nhâm năc 1 coh pazêng chr’val vêy đợ pr’loọng đong đharứt bấc bhlâng âng chr’hoong A Lưới, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr dzợ bấc râu zr’năh k’đhap. Coh pazêng c’moo ahay, vel đong p’loon đươi dua pazêng râu c’rơ tơợ pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung k’rong bhrợ ooy c’lâng p’rang, zooi đhanuôr pa dưr bh’rợ pa bhrợ lâng đợ bh’rợ băn c’roóc, băn a ọc liêm crêê sinh học, choh tơơm zơ nươu… Tước nâu cơy, prang chr’val vêy c’roóc lâh 1 r’bhâu p’nong, a ọc 900 p’nong, lâh 50 pr’loọng đong đhanuôr ting choh 8 héc ta sâm Bố Chính lâng troọng axông. Tơợ zên âng Nhà nước đh’rưah lâng c’rơ âng xã hội ting xay bhrợ lâng chroi đoọng âng đhanuôr, vel đong k’rong bhrợ nhâm mâng c’lâng p’rang, bhrợ c’lâng tước ooy zr’lụ pa bhrợ đoọng pa dưr râu chr’năp hàng hoá coh mr’đoo đhăm k’tiếc. T’cooh Hồ Văn Ngực, Chủ tịch UBND chr’val Quảng Nhâm, chr’hoong A Lưới prá xay: “Azi t’bhlâng xay bhrợ liêm choom pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung, chr’năp bhlâng năc bh’rợ pa dưr chr’noh chr’bêệt, ch’choh b’băn đoọng đhanuổ vêy bh’rợ bhrợ cha nhâm mâng. Đh’rưah lâng n’năc, pa dưr bh’rợ pa bhrợ âng đhanuôr, pa choom đhanuôr tơợ bh’rợ ch’choh b’băn la leh ma muuch tước ooy bh’rợ pa bhrợ vêy pr’đươi chr’năp, ting pâh ooy bh’rợ k’rong bhrợ đh’rưah, ting pâh ooy hợp tác xã đoọng vêy zr’lụ pa câl nhâm mâng ha chr’noh chr’bêệt, bh’năn băn ha đhanuôr”.

Cr’chăl c’moo 2021 - 2025, chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, 1 coh pazêng chr’hoong đharựt coh prang k’tiếc k’ruung, vêy ta k’rong bhrợ lâh 846 tỷ đồng vêy ta bhrợ coh 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong, xa nay bh’rợ bhươl cr’noon t’mêê laang pa xiêr đharựt nhâm mâng. Tơợ c’rơ n’nâu, chr’hoong A Lưới ơy t’bhlâng k’rong bhrợ ooy c’lâng p’rang, bhrợ têng pazêng công trình bha lâng ooy c’lâng p’rang, bha nậ đớc đươi dua ha bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông. Vel đong t’bhlâng bhr’lậ bh’rợ ch’choh b’băn, pa dưr bh’rợ pa bhrợ t’đui ooy râu chr’năp, bhrợ t’vaih pazêng bh’rợ bhrợ cha zooi đhanuôr pa dưr râu bơơn pay pa chô, pa xiêr đharựt nhâm mâng. Tơợ c’rơ k’rong bhrợ âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung, pr’ắt tr’mông âng da ding k’coong A Lưới ơy vêy bấc râu liêm choom, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr ting t’ngay vêy ta pa liêm. Tước x’rịa c’moo 2023, đợ pr’loọng đong đharựt coh prang chr’hoong pa xiêr dzợ mơ 24%. T’cooh Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế prá xay, coh cr’chăl ha y, chr’hoong A Lưới t’bhlâng bhr’lậ zr’năh k’đhap đoọng xay bhrợ liêm choom pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung: “Xoọc đâu, c’rơ âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung, pa bhlâng năc xa nay bh’rợ 1719 ga măc bhlâng. Hân đhơ cơnh đêêc, bêl xay bhrợ công lum pazêng râu zr’năh k’đhap. Chr’hoong công ơy ta đang moon ooy Trung ương, tr’nơơp năc vêy c’lâng bh’rợ ghít bhlâng, g’đéch tr’vắc tr’claanh lâng g’đéch đhr’năng tr’pác bấc ooy c’rơ xay bhrợ. Râu bơr cậ năc t’vaih râu liêm crêê đoọng ha pazêng vel đong bêl pay đoọng zên bhrợ têng. Xoọc đâu, Trung ương ơy đoọng năc đoọng pay đươi zên pa bhrợ coh c’moo 2022, 2023 năc pay đươi coh c’moo 2024 lâng chr’năp bhlâng năc pác cấp k’rơ lâh mơ đoọng ha chính quyền cấp chr’hoong xay bhrợ lêy coh cr’chăl ha y, đoọng c’rơ âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung vêy ta xay bhrợ liêm choom lâh mơ”.

Tỉnh Thừa Thiên Huế vêy 2 chr’hoong da ding k’coong năc Nam Đông, A Lưới lâng muy bơr chr’val da ding k’coong âng pazêng chr’hoong Phong Điền, Phú Lộc, thị xã Hương Thuỷ. Tơợ zên âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung cr’chăl c’moo 2021 - 2025 vêy ta pác đoọng 2.150 tỷ đồng, tỉnh ơy t’bhlâng k’rong bhrợ ooy bhươl cr’noon, da ding k’coong, k’rang pa dưr bh’rợ pa bhrợ, pa dưr râu bơơn pay pa chô, pa xiêr đợ pr’loọng đong đharựt. Ting cơnh t’cooh Phan Xuân Hải, Phó Ban Acoon coh tỉnh Thừa Thiên Huế, xang 3 c’moo xay bhrợ pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung, chr’năp bhlâng năc xa nay bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong, tỉnh Thừa Thiên Huế ơy bơơn bấc bh’nơơn chr’năp liêm coh bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông, đợ pr’loọng đong đharựt coh zr’lụ acoon coh lâng da ding k’coong xiêr k’nặ 10%, râu bơơn pay pa chô âng muy cha năc đhanuôr coh zr’lụ acoon coh lâng da ding k’coong bơơn 38,5 ức đồng muy cha năc coh muy c’moo. “Azi t’bhlâng prá xay bh’rợ tr’nêng pác đoọng c’rơ lâng pa choom đoọng xay bhrợ pazêng dự án, dự án k’tứi, xa nay bh’rợ tr’nêng anag Xa nay bh’rợ vêy crêê tước ooy pr’ắt tr’mông âng đhanuôr. Azi k’đhâng xay, đh’rưah pa choom, ta đang moon pazêng vel đong, bha lâng năc chr’hoong A Lưới pác đoọng zên prặ zooi đoọng ooy đong ắt ha đhanuôr acoon coh nhâm mâng 3 râu griing. Đh’rưah prá xay bhrợ têng pazêng râu bha ar bha tơ lâng ta đang moon, pa choom xay bhrợ cơnh xa nay zooi đoọng ha đhanuôr acoon coh, cơnh zooi pa dưr bh’rợ pa bhrợ, xăl bh’rợ tr’nêng, pa choom bh’rợ tr’nêng đoọng ha manuyh pa bhrợ coh zr’lụ đhanuôr acoon coh. Azi công pa choom, ta đang moon xay bhrợ pazêng xa nay t’bhlâng pa dưr bh’rợ bhrợ cha, tơớp bhrợ cha, k’đơơng t’pâh k’rong bhrợ ooy zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong”./.

Chương trình mục tiêu quốc gia góp phần “thay da đổi thịt” vùng núi Thừa Thiên Huế

Trong những năm qua, tỉnh Thừa Thiên Huế tập trung nguồn lực, thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 gắn với xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Nhờ đó, diện mạo vùng dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh có nhiều thay đổi, đời sống người dân ngày càng được nâng cao.

Nhiều năm trước đây, gia đình anh Hồ Văn Như ở thôn Pi Ây 1, xã Quảng Nhâm, huyện A Lưới thuộc diện hộ nghèo. Cuộc sống đôi vợ chồng trẻ cùng các con nhỏ luôn thiếu trước hụt sau do chưa tìm ra hướng phát triển kinh tế gia đình. Năm 2022, từ chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, gia đình anh được địa phương hỗ trợ cây giống sâm Bố Chính cùng vật tư, phân bón để phát triển sản xuất. Anh còn được hỗ trợ bò giống theo Đề án phát triển chăn nuôi bò của huyện. Đến nay, diện tích sâm Bố Chính của gia đình anh đã tăng lên gần 2 héc ta cùng đàn bò 10 con, mỗi năm cho thu nhập hơn 200 triệu đồng.

Anh Hồ Văn Như phấn khởi khi nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước cùng chương trình tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật của cán bộ khuyến nông địa phương mà gia đình anh có cơ hội vươn lên thoát nghèo: “Tôi bắt đầu trồng sâm từ năm 2022, đến năm 2023 cũng có trồng thêm và đã thu hoạch. Theo đánh giá thì cây sâm Bố Chính có hiệu quả kinh tế cao hơn so với các loại cây trồng khác. Ngoài ra, được sự hỗ trợ từ Đề án chăn nuôi bò của huyện thì gia đình mở rộng chăn nuôi bò để tăng thu nhập, kinh tế hiện ổn định, có điều kiện cho con ăn học”.

Quảng Nhâm là 1 trong những xã có tỷ lệ hộ nghèo cao của huyện A Lưới, đời sống người dân còn nhiều khó khăn. Trong những năm qua, địa phương tranh thủ nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ người dân phát triển sản xuất bằng các mô hình chăn nuôi bò sinh sản, nuôi heo an toàn sinh học, trồng cây dược liệu... Đến nay, toàn xã đã có đàn bò trên 1.000 con, đàn lợn 900 con, hơn 50 hộ dân tham gia trồng gần 8 héc ta sâm Bố Chính và cà gai leo. Từ nguồn vốn của Nhà nước cộng với nguồn lực xã hội hóa và đóng góp của người dân, địa phương đầu tư kiên cố hóa đường giao thông, xây dựng các tuyến đường vào khu sản xuất nhằm nâng cao giá trị hàng hóa trên cùng một diện tích đất. Ông Hồ Văn Ngực, Chủ tịch UBND xã Quảng Nhâm, huyện A Lưới cho biết: “Chúng tôi tiếp tục triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là hợp phần phát triển sản nông nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi để người dân có sinh kế bền vững. Cùng với đó, nâng cao năng lực của người dân, hướng người dân từ sản xuất quy mô nhỏ lẻ sang sản xuất có sản phẩm, tham gia theo chuỗi liên kết, tham gia hợp tác xã để có đầu ra ổn định cho nông sản”.

Giai đoạn 2021-2025, huyện A Lưới, tỉnh thừa Thiên Huế, 1 trong những huyện nghèo của cả nước, được đầu tư hơn 846 tỷ đồng thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Từ nguồn lực này, huyện A Lưới đã tăng cường đầu tư hoàn thiện hạ tầng, xây dựng các công trình trọng điểm về hạ tầng giao thông, thủy lợi phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Địa phương đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, hình thành các mô hình sinh kế giúp người dân nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững. Từ nguồn lực đầu tư của các chương trình mục tiêu quốc gia, diện mạo vùng núi A Lưới đã có nhiều khởi sắc, đời sống người dân ngày càng cải thiện. Đến cuối năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện giảm còn 24%. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, trong thời gian tới, huyện A Lưới tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia: “Hiện nay, nguồn lực của các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là chương trình 1719 rất lớn. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng gặp những khó khăn, bất cập nhất định. Huyện cũng đã kiến nghị với Trung ương, thứ nhất là có hướng dẫn hết sức cụ thể, tránh chồng chéo và tránh dàn trải nguồn lực. Thứ 2 là tạo điều kiện cho các địa phương trong quá trình giải ngân. Hiện nay Trung ương đã đồng ý cho chuyển nguồn năm 2022, 2023 sang giải ngân trong năm 2024 và đặc biệt là phân cấp mạnh cho chính quyền cấp huyện thí điểm thực hiện trong thời gian tới, để nguồn lực của các chương trình mục tiêu quốc gia được thực hiện trôi chảy hơn”.

Tỉnh Thừa Thiên Huế có 2 huyện miền núi Nam Đông, A Lưới và 1 số xã miền núi thuộc các huyện Phong Điền, Phú Lộc, thị xã Hương Thủy. Từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 được phân bổ 2.150 tỷ đồng, tỉnh đã tăng cường đầu tư hạ tầng nông thôn, miền núi, quan tâm phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo. Theo ông Phan Xuân Hải, Phó Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế, sau 3 năm thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, tỉnh Thừa Thiên Huế đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội, tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số và miền núi giảm còn gần 10%, thu nhập bình quân đầu người vùng dân tộc thiểu số và miền núi đạt 38,5 triệu đồng/người/năm. “Chúng tôi tiếp tục tham mưu phân bổ nguồn lực và hướng dẫn để giải quyết các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần của Chương trình có liên quan trực tiếp đến đời sống của bà con. Chúng tôi chủ trì, phối hợp hướng dẫn, đôn đốc các địa phương, trọng tâm là huyện A Lưới giải ngân nguồn kinh phí hỗ trợ nhà ở cho đồng bào bảo đảm 3 cứng. Phối hợp, tham mưu ban hành các văn bản và đôn đốc, hướng dẫn thực hiện các nội dung hỗ trợ trực tiếp cho đồng bào DTTS, như hỗ trợ phát triển sản xuất, chuyển đổi nghề, đào tạo nghề cho lao động vùng đồng bào DTTS. Chúng tôi cũng hướng dẫn, đôn đốc triển khai các nội dung thức đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp, thu hút đầu tư vào khu vực đồng bào DTTS và miền núi”./.